Page 117 - การจัดประสบการณ์การเรียนรู้วิทยาศาสตร์

กระบวนการด​ ำ�รง​ชีวิต 2-107

2.4 การเ​จรญิ เ​ติบโตข​ ้นั ​ท​สี่ องข​ อง​พชื *
2.4.1 การ​เจริญ​เติบโต​ขั้น​ท่ี​สอง​ของ​ลำ�ต้น (secondary growth) เป็นการ​เจริญ​เติบโต​ขยาย​

ขนาดท​ างด​ ้านค​ วามก​ ว้างข​ องล​ ำ�ต้น การเ​จริญเ​ติบโตข​ ั้นท​ ีส่​ องเ​กิดจ​ ากก​ ารแ​ บ่งต​ ัวจ​ ะเ​จริญเ​ปลี่ยนแปลงไ​ปเ​ป็น​
เนือ้ เยือ่ ถ​ าวรข​ ัน้ ท​ สี​่ อง (secondary permanent tissue) การเ​จรญิ เ​ตบิ โตข​ ัน้ ท​ สี​่ องน​ จี​้ ะเ​กดิ ใ​นล​ ำ�ตน้ ข​ องพ​ วก​
จมิ​ โนส​ เปิร์ม (gymnosperms) ล�ำ ตน้ ข​ องพ​ ืชใ​บเ​ลีย้ งค​ สู​่ ่วนใ​หญ่ และล​ ำ�ต้นข​ องพ​ ชื ใ​บเ​ลีย้ งเ​ดีย่ วบ​ างช​ นิด เชน่
มะ​ผู้​มะเมีย (Cordyline) จันทน์ผ​ า (Dracaena) เข็มก​ ุดั่น (Yucca) ศร​นารายณ์ (Agave)

การ​เจริญ​เติบโต​ขั้น​ที่​สอง​เกิด​ขึ้น​โดย​เนื้อเยื่อ​เจ​ริญ​โพร​แคม​เบี​ยม​ที่​ยัง​คง​มี​อยู่​ระหว่างไซ​เลม​
ขั้น​แรก​และ​โฟล​เอ็ม​ขั้น​แรก เจริญ​เปลี่ยนแปลง​ไป​เป็น​วาส​คิว​ลาร์​แคม​เบี​ยม (vascular cambium) หรือ​
ฟาสซิคิว​ลาร์​แคม​เบี​ยม (fascicular cambium) และ​เนื้อ​เยื่อ​พาเรงคิ​มา​ที่​อยู่​ระหว่าง​กลุ่ม​เนื้อเยื่อ​ลำ�เลียง​
เจรญิ เ​ปลีย่ นแปลงไ​ปเ​ปน็ อ​ นิ เ​ทอ​ รฟ์ าสซ​ ค​ิ วิ ล​ ารแ​์ คมเ​บย​ี ม (interfascicular cambium) วาสค​ วิ ล​ ารแ​์ คมเ​บย​ี ม​
​จะ​แบ่ง​ตัว​ทาง​ด้าน​นอก​จะ​เจริญ​เปลี่ยนแปลง​ไป​เป็น​โฟลเอ็ม​ขั้น​ที่​สอง (secondary phloem) ทางด้านใน​
จะเจริญเปลี่ยนแปลงไปเป็นไซเลมขั้นที่สอง (secondary xylem) อินเ​ทอ​ ร์ฟาสซ​ คิ​ ิวล​ ารแ์​ คมเ​บยี​ มก​ จ็​ ะม​ กี​ าร​
แบ่งต​ ัว​เกิดโ​ฟล​เอ็ม​ขั้นท​ ี่ส​ อง​และไซ​เลม​ขั้นท​ ี่​สอง​เช่นเ​ดียวกัน ทำ�ให้​กลุ่ม​เนื้อเยื่อล​ ำ�เลียงแ​ ต่ละ​กลุ่ม​เชื่อมต​ ่อ​
กัน​เป็นวง​รอบ​ลำ�ต้น การ​แบ่ง​ตัว​ของ​วาส​คิว​ลาร์​แคม​เบี​ยมและ​อิน​เท​อร์ฟาส​ซิ​คิว​ลาร์​แคม​เบี​ยม เกิด​ขึ้น​โดย​
การก​ระตุ้นจ​ ากป​ ัจจัยห​ ลาย​อย่าง เช่น ออก​ซิน (auxin) จิบเ​บอเรลล​ ิน (gibberrellin)

การ​เจริญ​เติบโต​ขั้น​ที่​สอง​นอกจาก​จะ​เกิด​ที่​บริเวณ​ดัง​กล่าว​ข้าง​ต้น​แล้ว ยัง​เกิด​ขึ้น​ที่​บริเวณ​
รอบ​นอก​ของ​ลำ�ต้น​ด้วย โดย​เนื้อเยื่อ​เจริญ​ขั้น​ที่​สอง คอร์ก​แคม​เบี​ยม (cork cambium) หรือ​เฟล​โล​เจน
(phellogen) ที่​อยู่​รอบ​ลำ�ต้น​เกิด​การ​แบ่ง​ตัว ทำ�ให้​เกิด​เซลล์​เพิ่ม​ขึ้น​หลาย​ชั้น กลุ่ม​เซลล์​ที่​เกิด​จาก​การ​แบ่ง​
ตัว​ของ​คอร์ก​แคม​เบี​ยม​ทาง​ด้าน​นอก​จะ​เจริญ​เปลี่ยนแปลง​ไป​เป็น คอร์ก (cork) หรือ​เฟล​เลม (phellem)
และ​กลุ่ม​เซลล์​ที่​เกิด​ทาง​ด้าน​ใน​จะ​เปลี่ยนแปลง​ไป​เป็น​เฟล​โลเดิร์ม (phelloderm) หรือ​คอร์​เทกซ์​ขั้น​ที่​สอง
(secondary cortex) เนื้อเยื่อ​ทั้ง 3 ชั้น คือ เฟลเ​ลม เฟลโ​ล​เจน และ​เฟล​โลเดิร์ม รวม​เรียกว​ ่า เพ​อริ​เดิร์ม
(periderm) เมื่อ​เกิด​เพ​อริ​เดิร์ม​แล้ว เพ​อริ​เดิร์ม​จะ​ดัน​ให้​เอ​พิเด​อร์​มิส​หรือ​เนื้อเยื่อ​ที่​อยู่​ภายนอก​ทั้งหมด​ให้​
หลุด​ออก​ไป ดังน​ ั้น ผิวน​ อกข​ องล​ ำ�ต้นท​ ี่​มี​การ​เจริญ​เติบโต​ชั้นท​ ี่​สองจ​ ึง​เป็นเ​พ​อริเ​ดิร์ม

* รวบรวมแ​ ละ​เรียบ​เรียง​จาก ประจวบ​จิตร คำ�จ​ ัตุรัส (2537) “สัณฐานและกายวิภาคของลำ�ต้น ราก และใบ” ใน ประมวล
สาระชุดวิชาพฤกษศาสตร์ขั้นสูงสำ�หรับครู หน่วยที่ 2 หน้า 91-186 นนทบุรี สาขาวิชาศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช