Page 5 - ความรู้เบื้องต้นการสื่อสารชุมชน
P. 5
(3)
ค�ำน�ำ
ชุมชนเป็นประเด็นท่ีได้รับความสนใจในหมู่นักวิชาการในยุคปัจจุบันรวมถึงนักการสื่อสาร ส่วน
หนึ่งเน่ืองด้วยการพัฒนาของระบบประชาธิปไตยที่เห็นความส�ำคัญของความเสมอภาค ความเท่าเทียม
และการเน้นการมีส่วนร่วมของประชาชนท�ำให้ลดทอนการมองอ�ำนาจจากส่วนกลาง และอีกส่วนหน่ึงก็
อาจเนื่องมาจากการพัฒนาของความหมายของชุมชนแบบใหม่ ที่ไม่เพียงการเน้นเพียงพื้นที่กายภาพ อัน
ได้แก่ เมือง-ชนบท แต่กลับขยายไปสู่พื้นที่ชุมชนที่รวมตัวกันในจิตใจ ชุมชนทางอากาศ แฟนคลับ และ
แม้กระท่ังการรวมตัวกันในโลกออนไลน์หรือเรียกว่าชุมชนเสมือน
ส�ำหรับในฟากของนักการสื่อสารโดยเฉพาะนักการสื่อสารเพ่ือการพัฒนา (development
communication) การให้ความส�ำคัญต่อการส่ือสารชุมชนเริ่มต้นด้วยการใช้ส่ือมวลชนเป็นส�ำคัญเพราะ
มองว่า เป็นสื่อท่ีสามารถแพร่กระจายไปสู่ผู้คนจ�ำนวนมากได้อย่างรวดเร็ว อีกทั้ง การสื่อสารจะช่วยสร้าง
การเปล่ียนแปลงให้กับชุมชน ทว่า ด้วยข้อจ�ำกัดของส่ือมวลชนในด้านของความเป็นเจ้าของและระบบ
เศรษฐกิจในระบบทุนนิยมที่ยึดติดท�ำให้ขาดทั้งเนื้อหาท่ีจะน�ำเสนอเพ่ือชุมชนและชุมชนก็ยากท่ีจะก้าวมา
มีส่วนร่วม จึงส่งผลให้เร่ิมขยับขยายการมองการสื่อสารชุมชนไปสู่การส่ือสารทุกประเภท ผ่านส่ือต่างๆ
โดยเฉพาะในส่ือชุมชน ได้แก่ ส่ือบุคคลและเครือข่ายการส่ือสาร ส่ือวิทยุกระจายเสียงและภาพในชุมชน
สอื่ สงิ่ พมิ พช์ มุ ชน สอื่ พน้ื บา้ น สอื่ เฉพาะกจิ และสอ่ื ใหม่ เพอื่ จะทำ� หนา้ ทใี่ นการสอ่ื สารประเดน็ ความตอ้ งการ
ของคนในชุมชน เพ่ือชุมชน โดยชุมชน และเป็นของชุมชน อันเป็นแนวทางการพัฒนาในรูปแบบใหม่หรือ
การพัฒนาแบบทางเลือกท่ีต้ังต้นมาจากพ้ืนที่ชุมชนเอง
จากแนวคิดดังกล่าว เน้ือหาหลักในชุดวิชาความรู้เบ้ืองต้นการสื่อสารชุมชน จึงประกอบไปด้วย
สามส่วน ส่วนแรก เป็นการน�ำเสนอให้เข้าใจถึงชุมชนและการสื่อสาร ทั้งในแง่ของความหมายชุมชน การ
สื่อสาร และแนวคิดทฤษฎีท่ีเก่ียวข้อง เพ่ือเป็นพ้ืนฐานส�ำคัญของการสื่อสารชุมชน ดังปรากฏในหน่วยที่
1-4 หลงั จากนนั้ ในสว่ นทส่ี อง จะเนน้ ถงึ การนำ� การสอ่ื สารชมุ ชนไปเพอื่ การพฒั นาประเดน็ ตา่ งๆ ในชมุ ชน
อันได้แก่ การเมือง เศรษฐกิจ สังคมวัฒนธรรม ผู้คน ดังปรากฏในหน่วยท่ี 5-11 และส่วนที่สาม เป็น
เน้ือหาที่เกี่ยวข้องกับปัจจัยท่ีเกี่ยวกับการส่ือสารชุมชนและกรณีตัวอย่าง ดังปรากฏในหน่วยท่ี 12-15
อนึ่ง การเรียนการสอนระบบทางไกลในชุดวิชานี้ จะเป็นไปตามปกติของการจัดการศึกษาที่
มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราชด�ำเนินอยู่ คณะกรรมการกลุ่มผลิตชุดวิชาหวังเป็นอย่างย่ิงว่า เอกสาร
การสอนชุดวิชานี้จะมีประโยชน์ต่อนักศึกษาและผู้สนใจทั่วไป
คณะกรรมการกลุ่มผลติ ชุดวิชา
ความร้เู บื้องตน้ การสอ่ื สารชุมชน
