Page 34 - วัสดุทางการพิมพ์และบรรจุภัณฑ์
P. 34
7-24 ว ัสดุทางการพิมพ์และบรรจุภ ัณฑ์
2.1 การขึ้นรูปโดยอาศัยความเหนียว ดินบางชนิดเมื่อผสมกับนํ้าแล้ว จะมีความเหนียวพอที่ขึ้นรูปด้วยมือ
ให้เป็นรูปร่างต่างๆ ได้ และเมื่อนำ�ไปเผาแล้วจะแข็งแรงและคงรูปร่างอยู่ได้ นอกจากดินยังมีวัตถุดิบเซรามิกที่ไม่ใช้
ดินและไม่มีความเหนียวแต่เมื่อนำ�มาผสมกับสารอินทรีย์บางชนิด ทำ�ให้เกิดความเหนียวเพื่อขึ้นรูปเป็นผลิตภัณฑ์
ต่อไปได้ ตัวอย่างสารอินทรีย์ช่วยให้มีความเหนียวดีขึ้น เช่น ดินดำ� มีสารอินทรีย์ปนอยู่ ทำ�ให้ดินดำ�มีความเหนียว
มากกว่าดินขาว
นอกจากช นิดข องส ารด ังก ล่าวข ้างต ้นแ ล้ว ปัจจัยส ำ�คัญท ีม่ ผี ลต ่อค วามเหนียวข องเนื้อผ ลิตภัณฑ์ ได้แก่ ขนาด
รูปร่างของอนุภาค ประจุ การห มักแ ละก ารนวด โดยข นาดและร ูปร ่างของอ นุภาค มีผ ลต ่อความเหนียวได้ ยกตัวอย่าง
เช่น อนุภาคล ะเอียดม ีค วามเหนียวด ีก ว่าอ นุภาคห ยาบ อนุภาคท ี่ม ีร ูปร ่างไม่เป็นร ะเบียบ มีค วามเหนียวด ีก ว่าอ นุภาคท ี่
มีร ูปร ่างเป็นล ูกบาศก์ หรือท รงก ลม เนื่องจากอ นุภาคท ี่ล ะเอียดแ ละม ีร ูปร ่างไม่เป็นร ะเบียบ จะม ีเนื้อส ัมผัสก ันม ากกว่า
ทำ�ให้มีแรงดึงดูดซึ่งกันและกันมากกว่า สำ�หรับประจุของสารก็เช่นกัน เมื่อใช้ของเหลวที่มีประจุ และมีความหนืด
มากมาผสมจะช ่วยให้มีความเหนียวดีข ึ้น และส ำ�หรับการห มัก และก ารน วด ช่วยให้ค วามเหนียวด ีขึ้น เนื่องจากท ำ�ให้
เนื้อดินกับนํ้าร วมตัวกันอย่างท ั่วถ ึง และแ บคทีเรียท ี่ม ีอยู่ก็มีส ่วนช่วยทำ�ให้ความเหนียวดีขึ้นด ้วย
การขึ้นร ูปโดยอ าศัยค วามเหนียวม ี 5 วิธี ดังนี้
2.1.1 การข นึ้ ร ปู ด ว้ ยม อื (hand forming) เป็นว ิธกี ารข ึ้นร ูปว ิธแี รกท ีม่ นุษยน์ ำ�มาข ึ้นร ูปผ ลิตภัณฑเ์ซร าม ิก
วิธีก ารข ึ้นร ูปด ้วยม ือ อาจแ บ่งเป็นการข ึ้นร ูปแ บบอ ิสระ (free forming) การข ึ้นร ูปแ บบว ิธีข ด (coil forming) และก าร
ขึ้นร ูปแบบแผ่น (slab forming)
1) การข้ึนรูปแบบอิสระ เป็นวิธีการขึ้นรูปโดยใช้มือปั้นอิสระและอาจมีเครื่องมือง่ายๆ เช่น ไม้
และล วดช ่วยในการป ั้น วิธีการป ั้นจะนำ�ก้อนเนื้อผ ลิตภัณฑ์ท ี่ได้เตรียมไว้ แล้วใช้ม ือบีบให้เป็นรูปร่างต่างๆ และอาจ
ใช้เครื่องม ือตกแ ต่ง ข้อควรระวังส ำ�หรับว ิธีนี้ คือ การนวดให้ค วามห นาของผ ลิตภัณฑ์ส มํ่าเสมอก ัน เพื่อป ้องกันก าร
แตกเสียหายหลังผึ่งแห้งและหลังเผา ผลิตภัณฑ์ที่ขึ้นรูปด้วยวิธีนี้ เช่น หม้อดิน เครื่องประดับ และผลิตภัณฑ์ด้าน
ศิลป์ เป็นต้น
2) การข้นึ รูปแ บบขด เป็นการขึ้นร ูปโดยนำ�เนื้อผ ลิตภัณฑ์ม าคลึง หรือรีดเป็นเส้นก ลมท ี่มีค วาม
หนาเท่าๆ กันต ลอดเส้นแ ล้วน ำ�มาข ดไปม าต ามร ูปร ่างท ีต่ ้องการ รอยต ่อข องเส้นด ินห รือเนื้อผ ลิตภัณฑเ์ชื่อมด ้วยน ํ้าด ิน
หรือใชม้ ือ หรือเครือ่ งม ือก ดใหเ้นื้อผ ลิตภัณฑห์ รือด ินแ ต่ละเส้นต ดิ ก ัน ผลิตภัณฑท์ ีไ่ดจ้ ากก ารข ึ้นร ูปว ธิ นี ี้ เช่น โอ่ง และ
หม้อ เป็นต้น
3) การข ึ้นร ปู แ บบแผน่ เป็นการข ึ้นร ูปโดยนำ�เนื้อผ ลิตภัณฑ์ห รือด ินม ากด หรือรีดให้เป็นแผ่นท ี่
มีความหนาสมํ่าเสมอก ัน แล้วมาตัดต่อประกอบเป็นรูปร่างตามต้องการ โดยใช้นํ้าดินเป็นตัวเชื่อมรอยต่อ มักใช้กับ
ผลิตภัณฑ์ประเภทท ี่ม ีลักษณะเป็นกล่อง เป็นเหลี่ยม หรือรูปท รงแปลกๆ
2.1.2 การข ้ึนรูปด ้วยแปน้ หมนุ (throwing) เป็นการข ึ้นรูปด้วยเครื่องม ือสำ�คัญ คือ แป้นหมุน ช่างป ั้น
ต้องม ีท ักษะในก ารข ึ้นร ูปด ้วยว ิธีน ี้ วิธีก ารข ึ้นร ูป จะน ำ�เนื้อผ ลิตภัณฑ์ห รือด ินท ี่เตรียมไว้ม าว างไว้ท ี่ศ ูนย์กลางข องแ ป้น
หมุนและใช้ม ือดึงเนื้อผ ลิตภัณฑ์ให้ข ึ้นมาเป็นร ูปร ่างต ่างๆ ตามท ี่ต้องก ารพร้อ มๆ ไปกับที่แป้นห มุน จะห มุนอยู่ตลอด
เวลา การหมุนข องแป้นห มุนอาจใช้แ รงคนห มุนห รือมอเตอร์ห มุน ผลิตภัณฑ์ท ี่ขึ้นร ูปด ้วยว ิธีนี้ เช่น โอ่ง อ่าง กระถาง
ต้นไม้ แจกัน และถ้วยชาม เป็นต้น
