Page 53 - พื้นฐานสังคมเเละวัฒนธรรมเขมร
P. 53
ประเพณีและพิธีกรรม 9-43
เร่ืองที่ 9.2.1
ประเพณขี ึน้ ปี ใหม่
งานประเพณีท่ีสาคัญและยิ่งใหญ่ของเขมร ซึ่งกาหนดทาเป็นประจาทุกปีพร้อมกันทั่วประเทศ
ถือได้ว่าเป็นเทศกาลงานประเพณีของชาติ ประชาชนตา่ งมีสว่ นรว่ มในเทศกาลงานประเพณีอันยงิ่ ใหญ่เป็น
ประจาเสมอมาอยูห่ ลายเทศกาลงานประเพณีด้วยกนั เทศกาลงานประเพณีทส่ี าคัญทจี่ ะกล่าวถงึ ในเรื่องนี้
คอื ประเพณขี ้ึนปีใหม่ หรือประเพณีสงกรานต์ โดยตัง้ แตห่ ลังสมัยพระนครเป็นตน้ มา เขมรเปลย่ี นการใช้
มหาศักราชมาเป็นจุลศักราช วันขึ้นปีใหม่จึงอยู่ในช่วงเดือนเจตร (ExecRt) หรือเดือน 5 ทางจันทรคติ
มาจนปจั จบุ นั ประเพณขี น้ึ ปใี หมม่ เี นือ้ หาท่จี ะนามาอธบิ ายโดยสังเขป ดังตอ่ ไปน้ี
1. วนั ขนึ้ ปี ใหม่
วนั ขน้ึ ปใี หม่ (éf¶clU qañ Mfµ)I คอื สงกรานต์ (s®gáan)þ เป็นไปตามคตคิ วามเช่อื ที่วา่ ดวงอาทิตย์โคจร
จากราศมี ีนเข้าสรู่ าศเี มษ โลกโคจรเปน็ มมุ ฉากกับดวงอาทติ ย์ ทาให้กลางวันและกลางคนื ยาวเทา่ กันพอดี
จึงถือว่าเป็นวันเริ่มต้นปีใหม่ การคานวณนเี้ ป็นไปตามคัมภีรส์ ุริยยาตร ซึ่งกรมโหราศาสตรแ์ ห่งพระบรม
ราชวงั เป็นผคู้ านวณและประกาศใหป้ ระชาชนทวั่ ไปรบั รลู้ ่วงหน้า เขมรเรียกงานสงกรานตว์ ่างานขึ้นปีใหม่
(bNu ücUlqañ Mf)µI โดยกาหนดข้ึนปีใหม่ (kMNt;cUlqñaMfI)µ ในเดือนเจตร (ExecRt) หรือเดือนที่ 5 ตาม
จันทรคติซึ่งมักตรงกับวันที่ 13 เมษายนของทุกปี แต่นานๆ ครั้งอาจเคลื่อนเป็นวันท่ี 14 เมษายนก็มี
(Rtwg ga, 2012: 125) ตามธรรมเนียมโหร การข้ึนปีใหม่กาหนดเป็น 3 วัน (edob supl, 2010: 156) แต่
บางปีอาจกาหนดเป็น 4 วนั เช่น ในปี ค.ศ. 2016 ทผ่ี ่านมา
วันแรก เรยี กวา่ วันมหาสงกรานต์ (éf¶mhas®gáan)þ เปน็ วันขึ้นปีใหมว่ ันแรก
วนั ที่สอง เรียกวา่ วันบอด (éf¶v½nbt) เป็นวนั บอด หรือวนั วา่ ง (éf¶cenaø H)
วันที่สาม เรียกว่า วันเถลงิ ศก (éf¶eLIgs½k) เปน็ วนั เปล่ียนศักราชใหม่
ประชาชนเขมรให้ความสาคัญในวันขึ้นปีใหม่หรือวันสงกรานต์อย่างมาก เพราะเป็นทั้งเทศกาล
งานบุญและเทศกาลแห่งความสนุกสนานรืน่ เริง โดยมีความเช่อื ว่า การมีชีวิตอยู่ใน 1 ปีท่ีผ่านมาต้องพบ
กับความทุกขโ์ ศก สิ่งอัปมงคลต่างๆ บางทีมีเคราะห์ อุบัติเหตุ เจ็บป่วย ดังน้ันเม่ือปีเกา่ ผ่านไปจึงพากนั
เตรียมรับเทวดาใหม่ที่จะลงมาปกปักรักษาบ้านเมืองและประชาชน พากันไปทาบุญ สวมใส่เส้ือผ้าใหม่
พากันไปเท่ียวสนุกสนานร่ืนเริง หมดกังวล เพ่ือชีวิตจะพบกับสิริสวัสดิ์ในปีใหม่ และในหน่ึงปีท่ีผ่านไป
