Page 50 - ความรู้ทางสังคมศาสตร์และเทคโนโลยี สำหรับนักนิเทศศาสตร์
P. 50
6-40 ความรูท้ างสังคมศาสตร์และเทคโนโลยีส�ำ หรบั นักนเิ ทศศาสตร์
สหกรณ์ในประเทศไทย แบ่งออกเป็น 6 ประเภท ได้แก่ สหกรณ์การเกษตร สหกรณ์ประมง
สหกรณ์นคิ ม สหกรณ์ร้านคา้ สหกรณบ์ ริการ และสหกรณ์ออมทรัพย์
หลกั การสหกรณ์ (Cooperative principles) คอื แนวทางท่สี หกรณย์ ึดถอื ปฏิบัติเพื่อให้คุณค่า
ของสหกรณ์เกดิ ผล เปน็ รปู ธรรม” ซึ่งประกอบดว้ ยหลกั การที่สำ� คัญรวม 3 ประการ กล่าวคือ
หลักการท่ี 1 การเปน็ สมาชกิ โดยสมคั รใจและเปดิ กวา้ ง (Voluntary and Open Membership)
สหกรณเ์ ป็นองคก์ ารแห่งความสมัครใจ เปดิ รับบุคคลทวั่ ไปทส่ี ามารถใช้บรกิ ารสหกรณ์ได้และเตม็ ใจจะรบั
ผดิ ชอบในฐานะสมาชกิ เขา้ เปน็ สมาชกิ โดยปราศจากการกดี กนั ทางเพศ ฐานะทางสงั คม เชอื้ ชาติ การเมอื ง
หรอื ศาสนา
หลักการท่ี 2 การควบคมุ โดยสมาชิกตามหลกั ประชาธปิ ไตย (Democratic Member Control)
สหกรณ์เป็นองค์การประชาธิปไตยท่ีมีการควบคุมโดยสมาชิกซ่ึงมีส่วนร่วมอย่างแข็งขัน ในการก�ำหนด
นโยบายและการตัดสินใจ บุรุษและสตรีท่ีได้รับการเลือกตั้งจากที่ประชุมใหญ่ให้เป็นผู้แทนสมาชิกต้องรับ
ผดิ ชอบตอ่ สมาชกิ ในสหกรณข์ นั้ ปฐมสมาชกิ มสี ทิ ธใิ นการออกเสยี งเทา่ เทยี มกนั (สมาชกิ หนง่ึ คนหนง่ึ เสยี ง)
ส�ำหรับสหกรณใ์ นระดบั อื่นๆ ก็ดำ� เนนิ การตามแนวทางประชาธปิ ไตยเช่นเดยี วกนั
หลักการท่ี 3 การมีส่วนร่วมทางเศรษฐกิจของสมาชิก (Member Economic Participation)
สมาชกิ มสี ว่ นรว่ มในการลงทนุ (ซอื้ หนุ้ ) ในสหกรณข์ องตนเองอยา่ งเสมอภาคกนั และมสี ว่ นในการควบคมุ
การใช้เงินทุนของสหกรณ์ตามแนวทางประชาธิปไตย ทุนของสหกรณ์อย่างน้อยๆ ส่วนหนึ่งต้องเป็น
ทรพั ยส์ นิ สว่ นรวมของสหกรณ์ โดยปกตสิ มาชกิ จะไดร้ บั ผลตอบแทน (ถา้ ม)ี ในอตั ราทจี่ ำ� กดั ตามเงนิ ลงทนุ
(หุ้น) ที่ก�ำหนดเป็นเง่ือนไขของการเข้าเป็นสมาชิก สมาชิกสามารถจัดสรรเงินส่วนเกินของสหกรณ์เพ่ือ
วตั ถุประสงคอ์ ยา่ งหนึง่ หรอื ทุกอยา่ งตามข้อบงั คบั ดงั น้ี คือ
1) เพอ่ื การพฒั นาสหกรณโ์ ดยอาจกนั ไวเ้ ปน็ ทนุ สำ� รอง จะตอ้ งมสี ว่ นหนง่ึ ทน่ี ำ� มาแบง่ ปนั กนั
ไม่ได้
2) เพือ่ ตอบแทนแกส่ มาชกิ ตามสดั ส่วนของปริมาณธรุ กิจท่ีสมาชิกได้ทำ� กับสหกรณ์
3) เพือ่ สนบั สนนุ กิจกรรมต่างๆ ทีม่ วลสมาชกิ เห็นชอบ
5. รัฐวิสาหกิจ (State enterprise)
รฐั วสิ าหกจิ หมายถงึ องคก์ ารของรฐั บาลหรอื หนว่ ยงานของธรุ กจิ ทร่ี ฐั บาลเปน็ เจา้ ของ รวมทงั้ บรษิ ทั
จ�ำกัดและห้างหุ้นส่วนนิติบุคคลที่ส่วนราชการหรือรัฐวิสาหกิจมีหุ้นอยู่ด้วยเกินร้อยละ 50 แต่ไม่รวมถึง
องคก์ ารหรอื กจิ การทมี่ วี ตั ถปุ ระสงคเ์ ฉพาะเพอ่ื สงเคราะหห์ รอื สง่ เสรมิ การใดๆ ทไี่ มใ่ ชธ่ รุ กจิ รฐั วสิ าหกจิ จะ
แยกสว่ นของการบรหิ ารงานออกจากสว่ นราชการ พนกั งานรฐั วสิ าหกจิ จะแยกสว่ นของการบรหิ ารงานออก
จากส่วนราชการ พนกั งานรฐั วิสาหกิจจงึ ไม่ใชข่ ้าราชการแตร่ ะเบยี บการปฏบิ ตั งิ านตา่ งๆ ใชห้ ลักเดยี วกนั
เหตผุ ลท่ีมีการจัดต้งั รัฐวสิ าหกจิ คือ
1) เพอื่ ประโยชน์ของสังคม เช่น ไฟฟา้ ประปา
2) เพอื่ ควบคมุ สนิ คา้ บางชนิด เชน่ องคก์ ารสรุ า โรงงานยาสบู
3) เพือ่ ปอ้ งกันการผูกขาด
