Page 57 - ประวัติศาสตร์ไทย
P. 57
พฒั นาการของบ้านเมืองกอ่ นการสถาปนาแควน้ สโุ ขทัย 2-47
แคว้นเงินยางเชียงแสน
แควน้ เงนิ ยางเชยี งแสนกอ่ ตง้ั ขน้ึ โดยพระเจา้ ลาวจกหรอื ลาวจงั กราช ซง่ึ เปน็ หวั หนา้ ผคู้ นบนดอยตงุ
ไดน้ ำ� บรวิ ารลงมาสรา้ งเมอื งหริ ญั นครหรอื เมอื งเงนิ ยางในบรเิ วณลมุ่ แมน่ าํ้ กก และตงั้ ราชวงศล์ วจงั กราชหรอื
ราชวงศล์ าวขน้ึ มศี ูนยก์ ลางการเมอื งการปกครองอยูท่ ีเ่ ชยี งราย แควน้ นี้มคี วามเจรญิ รงุ่ เรืองสูงสดุ ในสมยั
ของพอ่ ขนุ มังราย ซึ่งได้ขยายอาณาเขตออกไปอย่างกว้างขวาง จนกระทัง่ ประมาณพทุ ธศตวรรษที่ 19 ก็
สามารถเข้าโจมตี และยึดครองแคว้นหริภุญชัยรวมทั้งเมืองเขลางค์นคร แพร่ น่านไว้ได้เป็นเหตุให้แคว้น
หริภญุ ชัยสนิ้ สดุ ลง
นอกจากแคว้นเงินยางเชียงแสนของพ่อขุนมังรายแล้ว ยังมีแคว้นที่ส�ำคัญอีกแคว้น คือ แคว้น
พะเยา ซ่ึงในช่วงเวลานน้ั มีพระยาง�ำเมืองเป็นผูป้ กครอง และพระองค์มสี ว่ นช่วยพ่อขุนมงั รายเข้ายึดครอง
แควน้ หริภุญชัย แควน้ พะเยาด�ำรงตนอยูจ่ นกระทง่ั ถูกพระเจ้าคำ� ฟู (พ.ศ. 1877-1888) กษตั รยิ แ์ ห่งแควน้
ล้านนาได้ร่วมมือกับเจ้าเมืองน่านเข้ายึดครองเมืองพะเยา และรวมเมืองพะเยาให้เป็นส่วนหนึ่งของแคว้น
ล้านนา
แคว้นหริภุญชัย
แควน้ หรภิ ญุ ชยั กอ่ ตง้ั ขนึ้ เมอ่ื ประมาณพทุ ธศตวรรษที่ 13 หนงั สอื ชนิ กาลมาลปี กรณ์ และจามเทว-ี
วงศข์ องภาคเหนอื ไดก้ ลา่ ววา่ การกอ่ ตง้ั แควน้ หรภิ ญุ ชยั เปน็ การสะทอ้ นใหเ้ หน็ ถงึ ภาพการสงั สรรคร์ ะหวา่ ง
ชนพื้นเมืองในเขตท่ีราบลุ่มแม่น้ําปิงกับชาวละโว้ ท�ำให้เกิดการสร้างสรรค์เมืองข้ึนมา54 โดยตามต�ำนาน
ชนิ กาลมาลปี กรณก์ ลา่ ววา่ แควน้ นส้ี รา้ งขน้ึ ประมาณ พ.ศ. 1204 โดยษวี าสเุ ทพ เมอ่ื สรา้ งเสรจ็ ไดท้ ลู เชญิ
พระนางจามเทวีพระราชธิดาของกษัตริย์เมืองละโว้ขึ้นไปปกครองใน พ.ศ. 1205 พระนางจามเทวีได้น�ำ
ช่างฝีมือและผู้มีความรู้แขนงต่างๆ มาวางรากฐานทางการเมืองการปกครอง ความเช่ือ งานศิลปกรรม
วฒั นธรรมประเพณ ี และพทุ ธศาสนาจากละโวข้ ึ้นไปเผยแผแ่ ละสร้างความเจรญิ ใหก้ ับแคว้นหรภิ ญุ ชยั
การปกครองของแคว้นหริภุญชัยมีลักษณะ คือ เจ้าเมืองจะส่งทายาทไปครองเมืองที่อยู่ใกล้เคียง
เพื่อรวบรวมเมืองนั้นให้อยู่ภายใต้ในอาณาเขตของแคว้นตน พระนางจามเทวีก็เช่นกันได้ส่งพระโอรสไป
บูรณะเมืองเขลางค์ (ล�ำปาง) ซ่ึงเป็นเมืองร้าง และได้ปกครองเมืองนั้นให้มีความเจริญข้ึนมา55 แคว้นน้ี
ปรากฎว่ามีหลักฐานทางประวัติศาสตร์ที่เป็นโบราณวัตถุ โบราณสถาน และเรื่องราวในรูปลายลักษณ์-
อกั ษร เช่น หนังสอื ชนิ กาลมาลีปกรณ์ และจามเทวีวงศ์ของภาคเหนือ ซ่งึ ได้กล่าวถึงความสมั พันธร์ ะหว่าง
อาณาจกั รในเขตทร่ี าบลมุ่ แมน่ าํ้ ปงิ ในจงั หวดั เชยี งใหม่ และจงั หวดั ล�ำพนู กบั อาณาจกั รทวารวดี ทำ� ใหเ้ กดิ
การสร้างเมืองใหม่ คือ เมอื งหรภิ ุญชัยข้นึ มา
แคว้นหริภุญชยั เมื่อแรกเริม่ มีกษตั ริยป์ กครอง คอื พระนางจามเทวี พระราชธิดาของกษตั ริย์แหง่
เมอื งละโว้ พระนางขนึ้ ไปปกครองแควน้ หรภิ ญุ ชยั พรอ้ มๆ กบั การนำ� พทุ ธศาสนานกิ ายมหายานขน้ึ ไปเผยแผ่
การปกครองแควน้ หรภิ ญุ ชยั ของพระนางจามเทวี พระนางไดใ้ ชเ้ มอื งลำ� พนู เปน็ ศนู ยก์ ลางอำ� นาจ การปกครอง
54 พิเศษ เจยี จันทร์พงษ์. เร่อื งเดียวกนั . น. 176.
55 บงั อร ปิยะพนั ธ.์ เร่ืองเดียวกนั . น. 48.
