Page 60 - อารยธรรมมนุษย์
P. 60
3-50 อารยธรรมมนุษย์
เร่ืองท่ี 3.3.2
จีนกับการเข้ามาของชาวตะวันตก
การเขา้ มาของตะวนั ตกในแผน่ ดนิ จนี ครง้ั แรกเกดิ ขนึ้ ในสมยั ราชวงศห์ ยวน โดยมวี ตั ถปุ ระสงคเ์ พอ่ื
เผยแผ่คริสต์ศาสนา แต่อิทธิพลของตะวันตกและคริสต์ศาสนาก็เสื่อมลงไปพร้อมๆ กับการเส่ือมอ�ำนาจ
ราชวงศห์ ยวนดว้ ยเชน่ กนั ตอ่ มาชาตติ ะวนั ตกกลบั มามบี ทบาทในแผน่ ดนิ จนี อกี ครงั้ โดยเรมิ่ จากการเขา้ มา
เพื่อเผยแผ่คริสต์ศาสนาของชาวโปรตุเกส การเผยแผ่คริสต์ศาสนาในคร้ังน้ีเป็นผลงานของส�ำนักนักบวช
นิกายเยซูอิต (Jesuits) ซ่ึงการที่ตะวันตกสนใจเผยแผ่ศาสนาในจีนนั้นมีท่ีมาจากบาทหลวงฟรานซิส
ซาเวยี ร์ (Francis Xavier) บาทหลวงองคน์ แี้ มจ้ ะไมไ่ ดเ้ ข้าไปในแผ่นดนิ ใหญ่ แตว่ า่ จากความตง้ั ใจอย่าง
แน่วแน่ท�ำใหเ้ กิดแรงกระตุ้นใหบ้ าทหลวงรูปอืน่ ๆ ปฏบิ ตั ิตามแผนงานทีไ่ ด้วางไวจ้ นส�ำเร็จ46
ชาตติ ะวนั ตกทเ่ี ขา้ มาคา้ ขายยงั แผน่ ดนิ จนี เปน็ ชาตแิ รก คอื โปรตเุ กส ซง่ึ เกดิ ขนึ้ เมอื่ ราว ค.ศ. 1514
การเขา้ มาตดิ ตอ่ คา้ ขายกบั จนี ในระยะแรกๆ ยงั ไมไ่ ดร้ บั การอนญุ าตจากรฐั บาล แตด่ ว้ ยความชว่ ยเหลอื จาก
ผมู้ ผี ลประโยชนเ์ กย่ี วขอ้ ง ทำ� ใหพ้ อ่ คา้ ชาวโปรตเุ กสยงั คงทำ� การคา้ ตอ่ ไป โดยยา้ ยตลาดการคา้ จากบรเิ วณ
มณฑลกวางตุ้งไปวางรากฐานอยู่ท่ีเมืองมาเก๊า และเมืองเอ้หมึง (เซ่ียเหมิน) โดยโปรตุเกสได้ผูกขาด
การคา้ กบั จีนท้ังหมดที่ท่าเรือกวางเจา หลงั จากนัน้ กม็ ชี าติตะวนั ตกอน่ื ๆ ได้แก่ ฮอลันดา สเปน อังกฤษ
และฝรั่งเศสเดนิ ทางเข้ามายงั จนี
การติดต่อคา้ ขายกบั จนี ในคริสตศตวรรษที่ 18 มีสินคา้ ทีช่ าวตะวนั ตกต้องการจากจีน ได้แก่ ชา
ผ้าไหม และเคร่ืองปั้นดนิ เผา การคา้ ขายกับจนี นน้ั เนื่องจากจนี ถอื ว่าเป็นประเทศใหญ่และมีความเจรญิ มา
ตั้งแต่สมัยโบราณ ดังนั้นการค้าขายกับจีนจึงต้องปฏิบัติตามระเบียบท่ีจีนก�ำหนด คือ การค้าในระบบ
บรรณาการ ด้วยการท่ีชาติต่างๆ ต้องถวายบรรณาการต่อจักรพรรดิจีนตามเวลาท่ีก�ำหนด โดยทั่วไปคือ
ทุก 3 ปี จีนจึงจะอนุญาตให้ท�ำการค้ากับจีนได้ และจีนถือว่าประเทศเหล่าน้ีเป็นรัฐบรรณาการที่ยอมอยู่
ใตอ้ ำ� นาจของตน47 ซงึ่ โปรตเุ กสก็ยอมรับจีนตามเง่อื นไขดงั กล่าว ขณะท่ีสเปนและฮอลนั ดานน้ั การคา้ ขาย
กบั จนี ไมส่ ดู้ นี กั จนนำ� ไปสสู่ งครามกบั จนี อยบู่ อ่ ยครง้ั สว่ นฝรงั่ เศสทำ� การคา้ กบั จนี ในนา่ นนำ้� ตะวนั ออก โดย
ไดร้ บั อนญุ าตใหต้ ง้ั โรงงานไดท้ เ่ี มอื งกวางตงุ้ ใน ค.ศ. 1728 สำ� หรบั องั กฤษตอ้ งดำ� เนนิ การคา้ ขายโดยอาศยั
เรอื โปรตเุ กสและลักลอบคา้ ขายกบั เมอื งกวางตุ้ง และมาเกา๊ มาหลายสิบปี จนใน ค.ศ. 1699 จนี จงึ อนญุ าต
ใหอ้ ังกฤษต้งั โรงงานทเ่ี มืองกวางตุ้งได4้ 8
ในชว่ งของการตดิ ตอ่ กบั ตา่ งชาตนิ น้ั สมยั ราชวงศช์ งิ เปน็ ชว่ งเวลาทชี่ าวตะวนั ตกไดเ้ ขา้ มามคี วาม
สมั พันธก์ บั จีนมากขึ้นโดยเฉพาะในสมัยจักรพรรคังซี จักรพรรดมิ คี วามสมั พันธก์ ับบรรดาบาทหลวงนกิ าย
46 เรอื่ งเดียวกนั . น. 56.
47 วุฒชิ ยั มูลศิลป์. (2551). ไทย จนี ญ่ปี ุ่น ในยุคจกั รวรรดนิ ยิ มใหม.่ กรุงเทพฯ: สุวีริยาสาสน์. น. 69.
48 จนั ทร์ฉาย ภคั อธคิ ม. เร่อื งเดยี วกัน. น. 80.
