Page 61 - สังคมมนุษย์
P. 61
มนุษยก์ ับสถาบนั สังคมและการจัดช่วงชั้นทางสังคม 3-51
1.1 การเปล่ียนอาชีพ คอื การท่บี คุ คลหรือกลมุ่ คนเปลีย่ นจากการประกอบอาชพี แบบหนง่ึ
ไปประกอบอาชพี อกี แบบหนง่ึ ซง่ึ การเปลย่ี นอาชพี นไี้ มไ่ ดท้ ำ� ใหบ้ คุ คลมฐี านะสงู ขน้ึ หรอื ตาํ่ ลง ซงึ่ การเปลย่ี น
อาชีพมักจะท�ำได้ง่ายในสงั คมอุตสาหกรรม
1.2 การอพยพ คือ การท่ีบุคคลหรือกลุ่มบุคคลโยกย้ายถ่ินท่ีอยู่อาศัยหรือย้ายภูมิล�ำเนา
จากทหี่ นงึ่ ไปยงั อกี ทหี่ นง่ึ เชน่ อพยพจากเมอื งไปสชู่ นบทหรอื อพยพจากชนบทไปสเู่ มอื ง โดยมสี าเหตจุ าก
ปัจจยั ต่างๆ ดงั นี้
ปัจจัยผลัก (Push Factor) เนอื่ งจากหากบคุ คลอาศยั อยทู่ เ่ี ดมิ ขาดแคลนทรพั ยากร-
ธรรมชาติ การท�ำมาหากินฝืดเคือง มีโรคระบาดเกิดข้ึนเสมอ ขาดแคลนสิ่งอ�ำนวยประโยชน์ในการ
ด�ำรงชีวิตท่ัวๆ ไป เช่น โรงเรียน โรงพยาบาล ฯลฯ เป็นปัจจัยส�ำคัญท่ีผลักดันให้บุคคลในสังคมนั้น
ต้องอพยพจากที่อยู่อาศัยเดิมไปแสวงหาท่ีอยู่อาศัยในสังคมใหม่ ที่มีเครื่องอ�ำนวยความสะดวกสบายแก่
การดำ� รงชวี ติ
ปจั จยั ดงึ (Pull Factor) สงั คมนม้ี คี วามเจรญิ และอดุ มสมบรู ณด์ ว้ ยทรพั ยากรธรรมชาติ
ตลอดจน สงิ่ อำ� นวยความประโยชนใ์ นการดำ� รงชวี ติ อยา่ งสมบรู ณย์ อ่ มจะดงึ ความสนใจจากสมาชกิ ในสงั คม
อืน่ ทม่ี คี วามอดุ มสมบูรณ์นอ้ ยกว่าให้อพยพเขา้ ไปอาศยั อย่ใู นสงั คมท่ีอดุ มสมบูรณ์นน้ั
2. การเลื่อนช้ันทางสังคมตามแนวดิ่งหรือแนวตั้ง เป็นการเลื่อนชั้นในทางสูงขึ้นหรือต่ําลงของ
บคุ คล หรอื กลมุ่ บคุ คลในสงั คม จะทำ� ใหบ้ คุ คลหรอื กลมุ่ บคุ คลเปลยี่ นสถานภาพทางสงั คมในดา้ นตา่ งๆ เชน่
ระดับสงั คม รายได้ การศึกษา ตลอดจนมาตรฐานการครองชีพไปในทางสูงขน้ึ หรอื ต่ําลง
การเลือ่ นช้ันทางสงั คมตามแนวดิ่งหรือแนวต้ัง แบ่งออกได้ 2 แบบ คอื
2.1 การเลื่อนช้ันทางสังคมสูงข้ึน (Upward Mobility) การท่ีบุคคลหรือกลุ่มบุคคลได้
เปล่ยี นสถานภาพหรือฐานะของตนไปในทางทส่ี งู ขนึ้ ทำ� ได้ 4 วิธี ได้แก่
2.1.1 การศึกษา การศกึ ษาจะเป็นเครอื่ งช่วยให้บุคคลมคี วามรู้ความสามารถ เฉลยี ว
ฉลาด ท�ำให้บุคคลประกอบอาชีพมีรายได้สูง แสวงหาอาชีพท่ีมีเกียรติ สังคมจะยอมรับหรือจัดผู้ท่ีได้รับ
การศกึ ษาสงู เป็นผมู้ ฐี านะทางสังคมสงู
2.1.2 การสมรส มีโอกาสให้บุคคลเปลย่ี นแปลงฐานะของตนด้วยการสมรส เช่น ชาย
หรอื หญงิ ทมี่ ฐี านะยากจนไดท้ �ำการสมรสกบั หญงิ หรอื ชายทมี่ ฐี านะรา่ํ รวยกจ็ ะสามาถเปลย่ี นแปลงฐานะของ
ตนเองใหส้ งู ชัน้ ตามฐานะของฝา่ ยภรรยาหรือสามไี ด้
2.1.3 การอาชีพ การท�ำมาหากินโดยการประกอบอาชีพท่ีสังคมยกย่องหรือประกอบ
อาชีพ เมือ่ รํา่ รวยขึ้นมากกว่าเดิม ฐานะทางสังคมของเขากป็ ลี่ยนไปเปน็ ผ้ทู ี่มฐี านสูงขน้ึ
2.1.4 รายได้ บุคคลหากสามารถหารายได้เพิ่มขึ้น บุคคลนั้นย่อมมีโอกาสเลื่อนหรือ
เขยิบฐานะทางสังคมให้สูงขนึ้ ดว้ ย
2.2 การเล่ือนช้ันทางสังคมตํ่าลง (Downward Mobility) การท่ีบุคคลหรือกลุ่มบุคคลได้
เปล่ียนสถานภาพหรือฐานะของตนไปในทางที่ต่ําลง เช่น คนที่มีฐานะรํ่ารวย อาจมีฐานะทางสังคมตํ่าลง
ไดห้ ากยากจนลง
