Page 27 - ไทยศึกษา
P. 27
งานช่างไทย ๑๔-17
เร่ืองท่ี ๑๔.๒.๒
ลักษณะและเอกลักษณ์ของงานช่างพ้ืนบ้าน
ด้วยเหตุท่ีงานช่างพื้นบ้านสร้างข้ึนจากความจ�ำเป็นท่ีต้องท�ำสิ่งของเครื่องใช้ต่างๆ ข้ึนใช้เองใน
ครวั เรอื น และในชมุ ชน ตามสภาพจำ� กดั ของทรพั ยากรธรรมชาตทิ ม่ี อี ยใู่ นทอ้ งถนิ่ และขนบประเพณคี วามเชอื่
ของผูค้ นในสงั คม ท�ำใหง้ านชา่ งพื้นบ้านมีลักษณะและเอกลกั ษณ์ ดังนี้
๑. เป็นงานท่ีมีรูปแบบ รูปทรงลวดลาย เรียบง่าย สร้างด้วยวัสดุท่ีหาได้ในแต่ละท้องถ่ิน อาทิ
เคร่ืองปั้นดินเผาด่านเกวียน ทอ่ี ำ� เภอดา่ นเกวยี น จงั หวดั นครราชสมี า มดี นิ เหนยี วชนดิ ดมี แี รผ่ สมเมอ่ื เผา
แลว้ ไดเ้ ครอื่ งปน้ั ดินเผาเนือ้ แกรง่ เคลอื บผิวสวยงาม เป็นแบบท่มี ีเอกลกั ษณ์เฉพาะทอ้ งถิน่
๒. เป็นงานท่เี นน้ ประโยชนใ์ ชส้ อยในชีวติ ประจ�ำวนั ของผู้คนแต่ละชุมชนเป็นหลกั ที่เหลือจากใช้
จึงน�ำไปแลกเปลี่ยนหรือจ�ำหน่ายแก่คนต่างถิ่น เช่น ชาวเกาะเกร็ดท�ำเครื่องปั้นดินเผาท่ีเรียกว่า หม้อ
สงกรานต์ สำ� หรบั ใสข่ า้ วแชถ่ วายพระในเทศกาลสงกรานต์ ผคู้ นตา่ งถนิ่ มาพบเหน็ วา่ รปู ทรงสวยงามแปลกตา
ขอซ้ือนำ� ไปเปน็ ของตงั้ ประดับตกแตง่ เปลี่ยนแปลงการนำ� มาใช้จากวัตถุประสงคเ์ ดมิ กม็ ี
๓. เป็นงานท่ีสรา้ งขึ้นจากกระบวนการสงั เกต เรียนรู้คุณสมบตั ิตามธรรมชาตขิ องวสั ดตุ ่างๆ ท่มี ี
อยู่ในพ้ืนที่แล้วเลือกสรรน�ำมาใช้ก่อเกิดประโยชน์ตามที่ต้องการได้อย่างสมบูรณ์ เช่น ชาวใต้ เม่ือจะน�ำ
กระจูด มาใชท้ อเปน็ ผนื เสือ่ ทำ� ภาชนะประเภทตา่ งๆ ไดเ้ รียนร้วู ่าจะตอ้ งนำ� กระจดู ไปคลุกโคลนตากแดด
เพ่ือป้องกันการเหี่ยวและกลายสีเป็นสีแดง เม่ือตากแดดแห้งแล้วน�ำมาทุบให้แบนอย่างเส้นตอกน�ำไปท�ำ
เคร่ืองสานชนิดตา่ งๆ ได้
๔. เป็นผลงานที่สืบทอดต่อกันมาด้วยการฝึกหัด สั่งสมประสบการณ์และจดจ�ำมาหลายชั่วคน
ทำ� ใหเ้ กดิ ความผสมกลมกลนื ระหวา่ งรปู ทรงและประโยชนใ์ ชส้ อยทมี่ คี วามสมบรู ณล์ งตวั อยา่ งเหมาะสมยงิ่
จงึ เปน็ งานทไี่ มค่ อ่ ยมกี ารเปลย่ี นแปลงมากนกั เคยทำ� มาอยา่ งใดกท็ ำ� ตอ่ กนั ไป เกดิ เปน็ ลกั ษณะเฉพาะของ
ท้องถิ่น เช่น การท�ำเคร่ืองจักสานของชาวหมู่บ้านไผ่ปง อ�ำเภอแจ้ห่ม จังหวัดล�ำปาง ได้สืบทอดการท�ำ
ก่องข้าวสาน ดว้ ย ไม้ไผ่ ท่ีเรยี กในทอ้ งถ่นิ ละแวกนน้ั ว่า ไม้ซาง น�ำมาย้อมสธี รรมชาติจากเปลือกไม้สมอ
แลว้ นำ� ไปหมกั โคลนในปลกั ควาย จากนนั้ นำ� มาลา้ งใหส้ ะอาดใชส้ านกอ่ งขา้ วเปน็ รปู ทรงและลวดลายเฉพาะถนิ่
มีทั้งแบบสลับสีเเละไม่สลับสี เป็นก่องข้าวท่ีมีแบบเป็นเอกลักษณ์เฉพาะท่ีสืบทอดต่อกันมานานนับ
รอ้ ยปี
๕. งานชา่ งพน้ื บา้ นไมป่ รากฏชอื่ เสยี งเรยี งนามของชา่ งผสู้ รา้ งสรรคผ์ ลงานทจี่ ำ� เพาะเจาะจง ถอื วา่
เปน็ ภูมิปัญญาของบรรพชนในแต่ละถิ่นทม่ี อบไวเ้ ป็นมรดกตกทอดแก่สังคมสบื เนือ่ งมา
