Page 49 - การอ่านภาษาไทย
P. 49
การอา่ นร้อยกรอง ๖-39
๒. กลอน
กลอน เป็นรูปแบบรอ้ ยกรองทไ่ี ม่บงั คบั ครุ ลหุ แต่บงั คบั จ�ำนวนคำ� สัมผัส และเสยี งวรรณยกุ ต์
ท้ายวรรค เป็นรูปแบบร้อยกรองท่ีมีมาแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา และแพร่หลายมากในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์
ตราบจนถึงปจั จุบัน
๒.๑ ชนิดของกลอน
กลอน แบง่ ตามลกั ษณะการแตง่ ไดด้ ังน้ี
๑) กลอนสุภาพ แยกยอ่ ยไดเ้ ปน็
กลอนแปด ใชเ้ ปน็ กลอนอา่ น เชน่ นิทาน นิราศ เพลงยาวใชเ้ ป็นกลอนขบั หรือ
ร้อง เชน่ สกั วา ดอกสรอ้ ย เสภา บทละคร บทเพลงไทย เพลงพน้ื เมือง ซง่ึ บางชนดิ มีขอ้ บังคับพิเศษ เชน่
ค�ำขึน้ ตน้ คำ� ลงทา้ ยตา่ งกันออกไป
กลอนเจด็ สว่ นมากใชแ้ ตง่ กลอนส�ำหรบั ขบั รอ้ ง เชน่ บทละคร และอาจผสมดว้ ย
กลอนแปด ตามความเหมาะสม
กลอนหก สว่ นมากใชแ้ ตง่ เปน็ คำ� รอ้ ง เชน่ บทเพลงตา่ งๆ และใชแ้ ตง่ กลอนอา่ น
คอื นทิ าน เช่น กนกนคร
๒) กลอนกล แยกย่อยออกไปอีกเปน็ จ�ำนวนมากกวา่ ๘๐ ชนิด มชี ่อื เรียกตา่ งๆ กนั
ซึ่งในบทเรยี นน้จี ะไมก่ ล่าวถึง เพราะมีทีพ่ บไมม่ าก ผู้สนใจอาจศึกษาไดจ้ ากหนงั สอื กลบทศริ ิวิบุลกิตต์ิ
๒.๒ รูปแบบของกลอน โดยทว่ั ไป
๑) คณะ บทหนงึ่ มี ๒ บาท คอื บาทเอกและบาทโท บาทละ ๒ วรรค รวม ๔ วรรค วรรคละ
๖ ค�ำ เรียกวา่ กลอนหก วรรคละ ๗ ค�ำ เรียกว่า กลอนเจ็ด วรรคละ ๘ คำ� เรียกว่า กลอนแปด หรือ
กลอนสุภาพซ่งึ อาจมีค�ำได้วรรคละ ๘ ถึง ๑๑ ค�ำ แต่ค�ำทเ่ี กินต้องเป็นคำ� เสียงสั้น รวบเสียงค�ำลงได้เหลอื
๘ หรือ ๙ ค�ำ
๒) สัมผัส มีสัมผสั นอก และสัมผัสใน
ก. สัมผัสนอก บงั คบั ตำ� แหนง่ และเสยี งวรรณยุกต์ ดงั นี้
สัมผสั สลบั ในกลอนแปด คำ� สดุ ท้ายของวรรคที่ ๑ และเชอ่ื มสลบั ค�ำที่ ๑ หรอื
๒ หรือ ๓ หรอื ๕ ของวรรคที่ ๒
สว่ น กลอนหก หรือกลอนเจ็ด นยิ มสัมผัสคำ� ท่ี ๒ และใช้เสียงวรรณยุกต์ไดท้ ้ัง
๕ เสยี ง เช่น แกล้ง แรง้ แต่หา้ มสัมผสั คำ� เดียวกนั เช่น สรรค-์ สรรพ์ หรอื คำ� ทใี่ ช้อักษรเดยี วกัน หรอื ตา่ ง
อกั ษร แตม่ ีเสยี งเดียวกัน ผสมสระและตัวสะกดมาตราเดียวกัน เชน่ ทณั ฑ์-ธนั ว์ ลาน-ลาญ เป็นตน้
สมั ผสั รบั หา้ มเสยี งสามญั จะใชเ้ สยี งวรรณยกุ ตอ์ นื่ ใด เสยี งใดกไ็ ด้ แตน่ ยิ มเสยี ง
จัตวาเป็นสว่ นมาก
สัมผัสรอง นิยมเสียงสามัญ ห้ามเสียงวรรณยุกต์เสียงเดียวกันสัมผัสรับในบท
เดยี วกนั และหา้ มเสียงจัตวา นอกนัน้ ใช้ได ้
สัมผสั สง่ นิยมเสยี งสามัญ หา้ มเสียงจัตวา และห้ามค�ำที่มีเสียงสระเดยี วกนั กบั
คำ� ส่งในวรรคกอ่ น
