Page 67 - การจัดการทรัพยากรสารสนเทศท้องถิ่น
P. 67
การวเิ คราะห์ทรัพยากรสารสนเทศทอ้ งถ่นิ 6-57
4.2.3 มาตรฐานเพ่ือการเข้ารหัสและการส่งผ่านเมทาดาทาหรือเมตส์ มาตรฐานเมตส์
(Metadata Encoding and Transmission Standard: METS) เปน็ มาตรฐานในการเขา้ รหสั /กำ� กบั และ
สง่ ผา่ น/แลกเปลยี่ นเมทาดาทาในระดบั เฟรมเวอรค์ (framework) เพอ่ื การคน้ หาและแสดงผลบนเวบ็ เพจ
เมตสม์ โี ครงสร้างที่แนน่ อนในการก�ำกบั และจัดการตวั แทนสารสนเทศในรูปเมทาดาทา ประเภทต่างๆ ท้งั
ระเบียนตัวแทนทบ่ี รรยายลักษณะของทรัพยากรสารสนเทศ (descriptive metadata) ตัวแทนข้อมลู การ
บรหิ าร (administrative metadata) ตวั แทนขอ้ มลู ดา้ นการจดั โครงสรา้ ง (structural metadata) ตวั แทน
ขอ้ มูลดา้ นการจัดกลุ่มไฟลว์ ตั ถดุ ิจทิ ัล (file section) การเชอื่ มโยงกันระหว่างไฟล์วัตถดุ จิ ิทลั ดว้ ยกนั หรอื
ระหวา่ งตัวแทนสารสนเทศกบั ไฟลว์ ตั ถุดจิ ิทัล (structure link) และอน่ื ๆ
เมตสก์ ำ� หนดใชภ้ าษาเอก็ ซเ์ อม็ แอลในการนำ� เสนอเอกสารเพอ่ื การแสดงผลและประมวลผล
ไดบ้ นเวบ็ เพจ ซงึ่ ภาษาเอก็ ซเ์ อม็ แอลไมผ่ กู ตดิ อยกู่ บั ซอฟตแ์ วรใ์ ด มคี วามสามารถ และมคี วามพรอ้ มสำ� หรบั
การแลกเปล่ียนสารสนเทศระหว่างต่างระบบบนเว็บ เมตส์พัฒนาโดยส�ำนักงานมาตรฐานมาร์คและ
การพัฒนาเครอื ขา่ ย หอสมดุ รฐั สภาอเมริกัน ซ่ึงเปน็ ผู้พัฒนาแบบแผนมอดสแ์ ละมาตรฐานมาร์ค จงึ ทำ� ให้
การใชง้ านร่วมกนั หรือการแปลงผันไปมากบั ระเบียนมอดส์และระเบียนมารค์ เป็นไปไดด้ ้วยดี
1) สว่ นประกอบของระเบยี นเอกสารเมตส์ ระเบยี นเอกสารในรปู เมตส์ มสี ว่ นประกอบ
ส�ำคญั ท่ีทำ� หน้าทตี่ า่ งๆ รวม 6 สว่ น คอื ส่วนหัวของเมตส์ ส่วนสารสนเทศเชงิ พรรณนา ส่วนสารสนเทศ
การบริหาร ส่วนการจัดกลุ่มไฟล์ ส่วนแผนผังโครงสร้าง และส่วนเช่ือมโยงตามโครงสร้าง แต่ละส่วนมี
ขอบเขตและหนา้ ท่ี ดงั ต่อไปนี้
- ส่วนหัวของระเบียนเมตส์ (METS header) เปน็ สว่ นทีอ่ ธบิ ายข้อมูลท่สี �ำคัญ
และจำ� เปน็ ในการสือ่ สารและระบุเกยี่ วกับระเบยี นเอกสารเมตส์ ตวั อยา่ งข้อมลู ทส่ี ำ� คัญ อาทิ วนั เดือนปีที่
สรา้ งระเบยี น วนั เดอื นปที ป่ี รบั ปรงุ ระเบยี นลา่ สดุ ชอื่ ผรู้ บั ผดิ ชอบสรา้ งระเบยี น และสถานภาพของระเบยี น
- ส่วนสารสนเทศเชิงพรรณนา (descriptive metadata) ในระเบียนเอกสารใช้
สัญลกั ษณ์ยอ่ ว่า "dmdSec" เปน็ สว่ นที่บันทกึ ข้อมลู พรรณนาเกยี่ วกับวัตถุสารสนเทศดิจิทลั หน่งึ กลุม่ หรือ
มากกว่า ที่อาจอยู่ในรูปของระเบียนเมทาดาทาที่ฝังอยู่ภายในระเบียนเอกสารเมตส์น้ัน หรือท่ีข้อมูลท่ี
เก่ียวข้องกับวัตถุสารสนเทศดิจิทัลที่น�ำเสนอ แต่สามารถเช่ือมโยงได้จากภายนอกระเบียนเอกสารเมตส์
เช่น เก่ียวข้องและเชื่อมโยงกับระเบียนรายการทรัพยากรสารสนเทศในรูปแบบมาร์คในส่วนโอแพก หรือ
ระเบียนเมทาดาทาเกีย่ วกับเอกสารจดหมายเหตุตามมาตรฐานอเี อดี (Encoded Archival Description:
EAD) ท่ีอย่ใู นฐานข้อมูลบนเวลิ ดไ์ วดเ์ ว็บ เป็นต้น
- ส่วนสารสนเทศเชิงบริหาร (administrative metadata) ในระเบยี นเอกสารใช้
สัญลกั ษณย์ ่อวา่ "amdSec" เป็นส่วนทรี่ ะบเุ กย่ี วกบั สารสนเทศใน 4 เรือ่ ง ต่อไปน้ี 1) สารสนเทศเกี่ยวกบั
ไฟลว์ ตั ถสุ ารสนเทศดจิ ทิ ลั ทอ่ี ยใู่ นระเบยี น ไดแ้ ก่ ขอ้ มลู การสรา้ งไฟล์ รปู แบบไฟล์ และลกั ษณะการใชไ้ ฟล์
2) สารสนเทศเก่ียวกับลิขสิทธ์ิของเจ้าของผลงานและการมีสิทธิ/การได้รับอนุญาต ให้เข้าใช้วัตถุดิจิทัลท่ี
อยู่ในระเบียนนั้น 3) สารสนเทศเกี่ยวกับวัตถุสารสนเทศในรูปอะนาล็อกที่แปลงมาเป็นดิจิทัล และ
4) สารสนเทศเกยี่ วกบั ความสมั พนั ธข์ องไฟลท์ เ่ี ปน็ วตั ถสุ ารสนเทศรปู แบบดงั้ เดมิ กอ่ นแปลงเปน็ ดจิ ทิ ลั กบั
ไฟล์ท่ีเป็นดิจิทัล รวมถึงความสัมพันธ์ระหว่างไฟล์ท่ีเป็นต้นฉบับ (master file) กับไฟล์ท่ีไม่ใช่ต้นฉบับ
(derivative files) และใหข้ อ้ มลู เกย่ี วกบั การปรบั แปลงหรอื ถา่ ยโอนไฟลใ์ นรปู ดจิ ทิ ลั เดมิ กบั รปู ดจิ ทิ ลั ปจั จบุ นั
