Page 117 - การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค
P. 117

การเ​สริม​พลังใ​นก​ ารส​ ่งเ​สริมสุข​ภาพแ​ ละ​การป้องกัน​โรค 5-5

เรอื่ งท​ ี่ 5.1.1
ความห​ มายแ​ ละค​ วามส​ ำคัญข​ อง​การเ​สรมิ พ​ ลัง​
ในก​ าร​ส่ง​เสริมสขุ ภ​ าพแ​ ละ​การปอ้ งกนั โ​รค

       ปัจจุบัน คำ​ว่า การ​เสริม​พลัง (Empowerment) เป็น​คำ​ที่​ได้​รับ​ความ​นิยม​และ​ใช้​กัน​อย่าง​แพร่​หลาย​
ทั้ง​ในก​ ารส​ ่ง​เสริมสุข​ภาพ การพ​ ัฒนาการ​เมือง​การ​ปกครอง การ​จัดการ​ทรัพยากร​มนุษย์ ฯลฯ ซึ่งก​ ารนำไ​ปใ​ช้​ในแ​ ต่ละ​
บริบท​อาจม​ ีค​ วาม​หมายท​ ี่แ​ ตก​ต่าง​กัน ตลอดจ​ น​มีก​ ารนำ​แนวคิด​ไปป​ ฏิบัติ​ที่ห​ ลาก​หลาย ดังน​ ั้นใ​นเ​รื่อง​นี้​จึง​ขอก​ ล่าวถ​ ึง
ความ​หมาย และ​ความส​ ำคัญ​ของ​การเ​สริม​พลัง​ใน​การส​ ่งเ​สริมสุข​ภาพแ​ ละ​ป้องกันโ​รค

1. 	ความ​หมาย​ของ​การเ​สริม​พลัง

       คำ​ว่า การ​เสริม​พลัง หรือ​การ​สร้าง​พลัง (Empowerment) เป็น​คำ​ที่​นำ​มา​ใช้​และ​ได้​รับ​ความ​นิยม​อย่าง​
แพร่​หลาย​ใน​วงการ​ต่างๆ โดย​เฉพาะ​ใน​การ​ส่ง​เสริมสุข​ภาพ​และ​คุณภาพ​ชีวิต​ของ​ประชาชน เป็น​คำ​สำคัญ​ใน​ตัว​ชี้​วัด​
ของ​โรง​พยาบาล​ส่ง​เสริมสุข​ภาพ ที่​เน้น​การ​เสริม​พลัง​ผู้​ป่วย​และ​ญาติ และ​การ​เสริม​พลัง​ชุมชน อย่างไร​ก็ตาม​บุคคล​
จำนวน​มากย​ ังข​ าดค​ วาม​เข้าใจ หรือเ​ข้าใจ​ใน​ความห​ มายข​ อง​การเ​สริมพ​ ลังท​ ี่​ไม่ต​ รง​กัน

       เมื่อก​ ล่าว​ถึง​พลังอ​ ำนาจ คน​ส่วนใ​หญ่จ​ ะ​มองถ​ ึง​การค​ วบคุม การไ​ปม​ ีอ​ ำนาจเ​หนือค​ นอ​ ื่น นั่น​คือ เมื่อฝ​ ่ายห​ นึ่ง​
มี​อำนาจ อีก​ฝ่าย​หนึ่ง​จะ​ถูก​ริ​ดรอ​นอำ​นาจ แต่​สำหรับ​มุม​มอง​ของ​การ​เสริม​พลัง จะ​มอง​ว่า เป็น​พลัง​อำนาจ​ที่​เกิด​จาก​
ความ​ร่วมม​ ือ การ​แบ่ง​ปัน และก​ ารร​ วม​ตัวก​ ัน ทำให้เ​กิด​ความ​เข้ม​แข็ง ดังน​ ั้น​การ​เสริม​พลัง​จึงเ​ป็นการเ​พิ่มอ​ ำนาจใ​ห้ก​ ับ​
ผู้อ​ ื่น​แทน​การไ​ป​ลด​อำนาจ ซึ่งม​ ีผ​ ู้​ให้​คำ​นิยาม​คำ​ว่า การเ​สริมพ​ ลังไ​ว้​จำนวนม​ าก ดังนี้

       เรพพ​ าพ​ อร์ต (Rappaport, 1984) ให้​ความห​ มายข​ อง​การ​เสริมพ​ ลัง​ว่า เป็นก​ระบ​ วน​การท​ ี่​บุคคล องค์กร และ​
ชุมชน​เพิ่ม​ความ​สามารถ​ในก​ ารค​ วบคุม​ชีวิตข​ องต​ น

       มิงค์​เลอ​ร์ (Minkler, 1990) ให้​นิยาม การเ​สริมพ​ ลังว่า เป็นก​ระบ​ วน​การท​ ี่​บุคคล​และช​ ุมชนส​ ามารถ​ที่จ​ ะใ​ช​้
อำนาจ​และก​ ารก​ระท​ ำอ​ ย่าง​มีป​ ระสิทธิผลใ​นก​ าร​เปลี่ยนแปลง​ชีวิต​และส​ ิ่ง​แวดล้อม​ของ​ตน

       วอล​เลอ​ร์​สตี​น และ​เบอร์น​สตี​น (Wallerstein and Bernstein, 1988) อธิบาย​ว่า การ​เสริม​พลังเป็น​
ก​ระ​บวน​การก​ระ​ทำ​ทาง​สังคม (Social Action Process) ที่​ส่ง​เสริม​ให้​บุคคล องค์กร และ​ชุมชน​สามารถ​ควบคุม​
ตนเอง (Autonomy) หรือม​ ีค​ วาม​สามารถใ​นก​ าร​เลือกแ​ ละก​ ำหนดอ​ นาคต​ของต​ น ชุมชน และส​ ังคม​ได้

       กิบส​ ัน (Gibson, 1991) ได้ก​ ล่าวส​ รุป การเ​สริมพ​ ลังว​ ่า เป็นกร​ ะบ​ วนก​ ารท​ างส​ ังคมท​ ี่ม​ ีก​ ารย​ อมรับ การส​ ่งเ​สริม
และ​เสริม​สร้าง​ความ​สามารถข​ องบ​ ุคคล ใน​การต​ อบ​สนองค​ วาม​ต้องการข​ องต​ นเอง และ​แก้ป​ ัญหา​ด้วย​ตนเอง รวม​ถึง​
ความส​ ามารถใ​น​การร​ ะดม​ทรัพยากรท​ ี่จ​ ำเป็น เพื่อน​ ำ​ไปส​ ู่​การ​มี​ความร​ ู้สึก​เชื่อม​ ั่น​ในต​ นเองใ​นก​ ารค​ วบคุมห​ รือก​ ำหนด​
ชีวิตข​ อง​ตนเองไ​ด้

       นิต​ยา เพ็ญ​ศิริ​นภา (2543) กล่าว​ว่า การ​เสริม​พลัง​เป็นก​ระ​บวน​การ​พัฒนา​ศักยภาพ​ของ​บุคคล กลุ่ม และ​
ชุมชน ให้​สามารถ​จัดการ​แก้ไข​ปัญหา​ของ​ตน โดย​การ​ร่วม​มือ​กัน​ทำ​กิจกรรม​และ​ควบคุม​สิ่ง​ต่างๆ เพื่อ​เปลี่ยนแปลง​
ชีวิต​และส​ ิ่งแ​ วดล้อมท​ ี่ต​ น​อาศัย​อยู่

       บัม (Baum, 2002: 325) ได้​สรุป​นิยาม​ของ​การ​เสริม​พลัง​ว่า หมาย​ถึง ความ​สามารถ​ของ​ประชาชน​ใน​
การ​ทำความ​เข้าใจ​และ​ควบคุม​ปัจจัย​ด้าน​ตนเอง สังคม เศรษฐกิจ และ​การเมือง เพื่อ​ที่​จะ​เปลี่ยนแปลง​สถานการณ​์
ของ​ชีวิตใ​ห้ด​ ี​ขึ้น

                              ลิขสทิ ธ์ขิ องมหาวิทยาลัยสโุ ขทัยธรรมาธิราช
   112   113   114   115   116   117   118   119   120   121   122