Page 120 - การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค
P. 120
5-8 การส่งเสริมสุขภ าพแ ละการป้องกันโรค
สุขภาพดีสูงสุด (Optimum Health) เป็นป ระเด็นสำคัญท ี่บ่งบ อกถึงการม ีค ุณภาพช ีวิตที่ด ี ในขณะที่การมี
สขุ ภาพท ไี่ มด่ จี ะส ง่ ผ ลต อ่ ค ณุ ภาพช วี ติ โดยร วม ทำใหม้ คี วามพ กิ าร และก ลายเปน็ ผ ไู้ มม่ พี ลงั อ ำนาจ ซึง่ ก ฎบตั รอ อตตาวา
เรื่องการส่งเสริมสุขภาพได้กล่าวว่า การไร้พ ลังอ ำนาจเป็นปัจจัยเสี่ยงที่ส ำคัญต่อสุขภาพ ดังน ั้นก ารเสริมพ ลัง จึงเป็น
กลวิธีหลักอย่างหนึ่งของการทำให้บุคคล องค์กร และชุมชนเข้ามามีส่วนร่วมในการส่งเสริมสุขภาพและป้องโรคใน
ทุกช่วงว ัยของว งจรชีวิต และในทุกพื้นที่ที่มีประชาชนเป้าห มายอาศัยอยู่
การเสริมพ ลังในก ารส ่งเสริมสุขภ าพแ ละป ้องกันโรคม ีค วามส ำคัญต ่อท ั้งบ ุคคลแ ละค รอบครัว ต่อช ุมชน และ
ต่อส ังคม ประเทศช าติ (นิตยา เพ็ญศิริน ภา 2553) ดังนี้
2.1 ความสำคัญตอ่ บ คุ คลและครอบครวั ได้แก่ การท ี่บุคคลและครอบครัวได้รับก ารเสริมพ ลังในก ารส ่งเสริม
สุขภาพแ ละป ้องกันโรคจะเกิดการเปลี่ยนแปลงในทิศทางที่พึงป ระสงค์ท ี่ส ำคัญด ังต่อไปนี้
2.1.1 เพิ่มการนับถือตนเองของบุคคล โดยเมื่อบุคคลได้รับการเสริมพลังจะค้นพบความสามารถ
ของตนเอง มองเห็นคุณค่าของตนเอง และนำมาสู่การที่จะรักตนเอง สนใจส่งเสริมสุขภาพและป้องกันโรคเพื่อให้
ตนเองแ ละค รอบครัวมีสุขภาพด ี และต้องการเปลี่ยนแปลงต นเองแ ละค รอบครัวไปในท ิศทางที่ดีขึ้น
2.1.2 เพิ่มความสามารถของบุคคลและครอบครัวในการแก้ไขปัญหาสุขภาพ การที่บุคคลผ่าน
กระบวนการเสริมพลัง ซึ่งเป็นกระบวนการทางสังคม บุคคลจะได้รับการสนับสนุนให้มีส่วนร่วมในการคิด วิเคราะห์
เกี่ยวก ับปัญหาส ุขภาพและสาเหตุของป ัญหาส ุขภาพของต นและครอบครัว รวมท ั้งม ีส่วนร ่วมในก ารตัดสินใจเลือกวิธี
การแ กไ้ ขป ญั หาส ขุ ภาพท เี่ หมาะส มแ ละส อดคลอ้ งก บั ว ถิ ชี วี ติ ข องต น ทำใหบ้ คุ คลไดเ้ รยี นร ู้ มที กั ษะ และม คี วามส ามารถ
ในการระบุปัญหา การวิเคราะห์เหตุและปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับปัญหา การระดมทรัพยากรและการเข้าถึงทรัพยากร
มีค วามส ามารถในก ารกำหนดทางเลือก การแก้ไขปัญหาสุขภาพแ ละควบคุมชีวิตข องต นเองได้ม ากขึ้น
2.1.3 เพ่ิมความสามารถในการทำงานร่วมกับผู้อื่น การเสริมพลังจะเน้นให้บุคคลได้เรียนรู้และร่วม
ทำงานก ับผ ู้อ ื่น รวมถ ึงได้ฝึกฝนทักษะที่จ ำเป็นท ี่เป็นส ่วนขาด เช่น การทำงานเป็นทีม การส ื่อสาร ภาวะผู้นำ เป็นต้น
ทำให้บุคคลสามารถทำงานร ่วมก ับผู้อื่นในก ารพ ัฒนาสุขภาพแ ละเรื่อง อื่นๆ ได้ด ีขึ้น
2.1.4 เพ่ิมการแลกเปลี่ยนข้อมูลข่าวสารและได้รับการสนับสนุนจากผู้อื่น การเสริมพลังจะเน้นให้
บคุ คลม ปี ฏิสมั พนั ธ์ เรยี นร ู้ และท ำงานร ่วมก นั ก ับผ ูอ้ ื่น ทำใหเ้กิดก ารแ ลกเปลีย่ นข อ้ มลู ข ่าวสาร และไดร้ บั ก ารส นบั สนุน
จากผู้อื่น เช่น การเสริมพลังในการป้องกันความเสี่ยงจากโรคหัวใจและหลอดเลือด จะช่วยให้ประชาชนกลุ่มเสี่ยงมี
การแ ลกเปลี่ยนเรียนร ูก้ ันในก ลุ่ม เกิดก ารแ ลกเปลี่ยนป ระสบการณก์ ารด ูแลต นเอง และก ารช ่วยเหลือส นับสนุนก ันเอง
ของกลุ่มเสี่ยงที่ประสบปัญหาในเรื่องภาวะอ้วนลงพุง ที่ต้องการป้องกันไม่ให้ตนเองและกลุ่มป่วยเป็นโรคหัวใจและ
หลอดเลือดในอ นาคต ทำให้เกิดกลุ่มรักส ุขภาพท ี่ลักษณะเป็นกล ุ่มช่วยเหลือตนเอง (Self-Help Group) เป็นต้น
2.1.5 ลดการพึ่งพาผู้อื่นในด้านสุขภาพ เมื่อบุคคลได้รับการเสริมพลังจะมองเห็นความสำคัญและ
คุณค่าของตนเอง ค้นพบและเชื่อในความสามารถของตนที่จะควบคุมสุขภาพและชีวิตของตนเอง ซึ่งจะนำมาสู่
การล งมอื ก ระทำในก ารด แู ลส ขุ ภาพ ปอ้ งกนั โรค และแ กไ้ ขป ญั หาส ขุ ภาพข องต นเองแ ละค รอบครวั โดยใชศ้ กั ยภาพท มี่ อี ยู่
เช่น การป รับเปลี่ยนพ ฤติกรรมก ารก ิน การอ อกก ำลังก าย การจ ัดส ิ่งแ วดล้อมท ีส่ ่งผ ลด ตี ่อส ุขภาพ การใชส้ มุนไพรห รือ
ภ ูมิปัญญาพ ื้นบ ้านในก ารด ูแลส ุขภาพข ั้นต ้น การก ำจัดแ หล่งเพาะพ ันธุ์ย ุงล ายในค รัวเรือนเพื่อป ้องกันโรคไข้เลือดอ อก
เป็นต้น ซึ่งก ารด ูแลต นเองดังกล่าวจ ะทำให้บ ุคคลแ ละค รอบครัวลดก ารพึ่งพาบุคลากรด้านสาธารณสุข
2.1.6 มสี ขุ ภาพแ ละค ณุ ภาพช วี ติ ท ด่ี ี บคุ คลท ไี่ ดร้ บั ก ารเสรมิ พ ลงั ในก ารส ง่ เสรมิ สขุ ภ าพแ ละก ารปอ้ งกนั
โรค จะม ีค วามเข้าใจในความสำคัญของสุขภาพแ ละป ัจจัยก ำหนดสุขภาพที่ม ีผลต่อคุณภาพช ีวิต มีความสามารถที่จะ
เลอื กว ธิ กี ารส ง่ เสรมิ สขุ ภ าพข องต นเอง ปกปอ้ งแ ละป อ้ งกนั ต นเองจ ากภ ยั อ นั ตรายต า่ งๆ เชน่ การป รบั เปลีย่ นพ ฤตกิ รรม
และจ ัดส ิ่งแวดล้อมท ี่เอื้อต ่อการมีสุขภาพด ีท ั้งกาย จิต สังคม และจิตวิญญาณ เป็นต้น ซึ่งจะส ่งผลให้มีสุขภาพด ีแ ละ
คุณภาพชีวิตท ี่ด ี
ลขิ สิทธ์ิของมหาวิทยาลยั สุโขทยั ธรรมาธริ าช
