Page 119 - การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค
P. 119
การเสริมพลังในการส่งเสริมสุขภ าพแ ละก ารป้องกันโรค 5-7
3) การเสริมพลังระดับชุมชน (Community Empowerment) หมายถึง การที่บุคคลและองค์กรมีการใช้
ความพยายามร่วมกันในการใช้ทักษะ ทุนและทรัพยากรเพื่อให้บรรลุความต้องการของชุมชน ซึ่งความพยายามนี้จะ
อยใู่นร ูปข องก ารม สี ่วนร ่วม และก ารส นบั สนนุ ซ ึ่งก ันแ ละก นั ข องบ คุ คลแ ละอ งคก์ รในช ุมชนท ีส่ ง่ ผ ลต อ่ ก ารต ัดสินใจแ ละ
ก่อให้เกิดก ารเปลี่ยนแปลงในช ุมชนแ ละส ังคม การเสริมพ ลังช ุมชนจ ะก ่อให้เกิดก ารพ ัฒนาภ าวะผ ู้นำ ระบบก ารส ื่อสาร
ของชุมชน การสนับสนุนและเครือข ่ายในช ุมชนท ี่จำเป็นต่อการข ับเคลื่อนท ุนและทรัพยากรในชุมชนเพื่อแก้ไขปัญหา
ที่สำคัญ ตลอดจนเกิดก ารแบ่งป ันทรัพยากรที่ส ่งผ ลต่อความเท่าเทียมกันในช ุมชนเพิ่มขึ้น
จากการเสริมพลังในระดับบุคคลจะทำให้บุคคลได้รับการพัฒนาศักยภาพให้มีความสามารถในการกระทำ
การควบคุม การสนับสนุนทางสังคม การพัฒนาความสัมพันธ์กับผู้อื่น การเกิดทักษะในทางสังคมและทางการเมือง
ซึ่งเมื่อบุคคลที่มีพลังเข้มแข็งมาร่วมกันทำงานเพื่อให้บรรลุเป้าหมายที่ต้องการร่วมกัน จะเกิดเป็นพลังของกลุ่มหรือ
องค์กร และเมื่อบ ุคคลแ ละอ งค์กรม าท ำงานร ่วมก ัน จะก ่อใหเ้กิดพ ลังข องช ุมชนท ีเ่ข้มแ ข็งต ่อไป ในข ณะเดียวกันบ ุคคล
ที่อ ยู่ในอ งค์กรแ ละช ุมชนท ี่ม ีพ ลัง มีค วามเข้มแ ข็ง จะได้เรียนร ู้ ได้เข้าถ ึงข ้อมูลข ่าวสารแ ละท รัพยากรท ี่จ ำเป็น ได้ม ีส ่วน
ร่วมแ ละส ามารถด ึงศ ักยภาพข องต นท ี่ม ีอ ยู่อ อกม าใช้ ตลอดจ นได้พ ัฒนาท ักษะเพิ่มข ึ้น ทำให้ก ลายเป็นบ ุคคลท ี่ม ีค วาม
สามารถในการควบคุมหรือแก้ไขปัญหาได้มากขึ้น โดยปัญหาและกลวิธีในการแก้ไขปัญหาจะต้องเกิดจากการมอง
เห็นค วามส ำคัญและการต ัดสินใจเลือกของบ ุคคล องค์กร หรือชุมชน ทำให้ก ารแก้ปัญหาสอดคล้องก ับค วามต ้องการ
เกิดความรู้สึกเป็นเจ้าของ และร่วมรับผิดชอบต่อความสำเร็จของการดำเนินแก้ไขปัญหาตามการตัดสินใจดังกล่าว
ของตน จึงม ีผ ู้เสนอว ่า การศ ึกษาเรื่องก ารเสริมพลังควรม องทั้ง 3 ระดับคือ บุคคล กลุ่ม/องค์กร และช ุมชน เพราะ
การเปลีย่ นแปลงในแ ตล่ ะร ะดบั ม คี วามส มั พนั ธก์ นั โดยเปาโล แฟรร์ กลา่ วว า่ การเสรมิ พ ลงั จ ะส มบรู ณ์ เมือ่ บ คุ คลท ไี่ ดร้ บั
การเสริมพลังรู้สึกว่า ตนเองเป็นอิสระแล้ว ยังจะต้องไปช่วยให้ผู้อื่นเป็นอิสระด้วย เพื่อทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลง
ทั้งส ังคม (Power, 2003: 228)
นอกจากน ี้ก ารเสริมพลังส ามารถเป็นได้ทั้งกระบวนการแ ละเป้าหมาย (Swift and Levin, 1987) ซึ่งน ิยาม
ข้างต้นได้กล่าวถึงกระบวนการส่งเสริมสนับสนุนให้บุคคล องค์กร และชุมชนมีความสามารถในการตอบสนอง
ความต ้องการข องต นเองแ ละแ กป้ ัญหาด ้วยต นเอง ซึ่งเป็นน ิยามข องก ารเสริมส ร้างพ ลังในเชิงก ระบวนการ แตน่ ิยามใน
เชิงเป้าหมาย จะหมายถึงก ารท ี่บุคคล องค์กร และช ุมชนม ีค วามส ามารถที่จ ะส่งเสริมสุขภ าพ ดูแลส ุขภาพ และจัดการ
แก้ไขปัญหาข องต นเอง หรือส ามารถพ ัฒนาส ุขภาพต นเองและพึ่งพาตนเองด ้านส ุขภาพได้ นั่นเอง
2. ความสำคัญข องการเสรมิ พ ลังกับก ารส่งเสริมสขุ ภ าพและป อ้ งกันโรค
เนื่องจากก ารแ ก้ไขป ัญหาส ุขภาพแ ละล ดป ัจจัยเสี่ยงในช ุมชนใหป้ ระสบผ ลส ำเร็จจ ะต ้องไม่ใชเ่ป็นเพียงก ารจ ัด
บริการให้เท่านั้น แต่ต้องใช้วิธีก ารให้ป ระชาชนกลุ่มต่างๆ โดยเฉพาะค นที่ด้อยโอกาสซ ึ่งมักเป็นกล ุ่มท ี่มีค วามเสี่ยงต ่อ
ปัญหาส ุขภาพส ูง ไดเ้ข้าเป็นห ุ้นส ่วนในส ิ่งท ีเ่ขาจ ะไดร้ ับป ระโยชน์ การเพิ่มค วามส ามารถห รือเสริมพ ลังใหป้ ระชาชนก ลุ่ม
ต่างๆ แก้ไขปัญหาของตนได้ มีส่วนร ่วมในก ารเลือกว ิธีก าร และร ่วมด ำเนินการป้องกันแ ก้ไขป ัญหาดังกล่าวจึงม ีค วาม
สำคัญต่อค วามสำเร็จและค วามย ั่งยืนข องการพัฒนาสุขภาพแ ละค ุณภาพชีวิตข องป ระชาชน
แนวคิดของการส่งเสริมสุขภาพแนวใหม่จะเน้นการเสริมพลังให้กับประชาชน และใช้กลวิธีการป้องกันโดย
ให้ประชาชนในชุมชนเป็นห ุ้นส ่วนในก ารด ำเนินงาน (Kar, 1999: 20) จุดป ระสงค์ข องการเสริมพ ลังคือ การสนับสนุน
ให้ผู้ที่ไร้พลังอ ำนาจ (Powerless) สามารถลงมือกระทำเพื่อป้องกันส ิ่งที่มาค ุกคามชีวิต และก่อให้เกิดการเปลี่ยนชีวิต
ไปในท ิศทางที่ต้องการ ดังนั้น การเสริมพ ลังจึงเปรียบเสมือนว ิธีการ (Means) ที่น ำไปสู่ก ารมีคุณภาพชีวิต (Quality
of Life) อันเป็นเป้าห มายน ั่นเอง ทั้งนี้ก ารเสริมพลัง การส ่งเสริมสุขภ าพและป ้องกันโรค รวมทั้งค ุณภาพชีวิตม ีค วาม
สัมพันธ์กันและต ่างมีผลเสริมซ ึ่งกันแ ละก ัน (Kar, et al., 1999: 1433-1434)
ลขิ สทิ ธข์ิ องมหาวทิ ยาลัยสโุ ขทยั ธรรมาธิราช
