Page 171 - การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค
P. 171
พฤติกรรมวิถีการดำเนินชีวิตที่เกี่ยวข้องกับการส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรคไม่ติดต่อ 8-5
เรอ่ื งที่ 8.1.1
สถานการณโ์รคไ ม่ตดิ ตอ่
โรคไม่ต ิดต่อได้ค ร่าชีวิตผ ู้คนน ับ 10 ล้านคนใน ค.ศ. 2008 และสัดส่วนท ี่สูงของการต ายเหล่าน ี้เกิดขึ้นก่อน
อายุ 60 ปีในระหว่างช่วงช ีวิตข องก ารทำงานมากท ี่สุด ขนาดข องโรคเหล่านี้ย ังคงเพิ่มข ึ้นโดยเฉพาะอย่างยิ่งในประเทศ
ที่มีรายได้ต ่ำ และประเทศที่ม ีร ายได้ป านกลาง โรคไม่ติดต่อเป็นโรคเรื้อรังที่มีช่วงเวลาข องโรคยาวนานแ ละโดยทั่วไป
มีก ารพ ัฒนาของโรคเป็นไปอย่างช้าๆ เช่น โรคห ัวใจ โรคห ลอดเลือดส มอง โรคม ะเร็ง โรคท างเดินหายใจเรื้อรัง โรค
เบาห วาน เป็นต้น
1. คำจำกดั ค วามข องโรคไ ม่ติดตอ่ และค ำท ี่เกีย่ วขอ้ ง
“โรคไม่ต ิดต่อ” เป็นสภาวะทางการแพทย์ หรือโรค ซึ่งไม่ติดเชื้อ โรคไม่ติดต่อเป็นโรคที่มีช่วงเวลาของโรค
ยาวนาน และโดยท ัว่ ไปม กี ารด ำเนนิ ข องโรคเปน็ ไปอ ยา่ งช า้ ๆ โรคไมต่ ดิ ตอ่ ป ระกอบด ว้ ย โรคห วั ใจ โรคห ลอดเลอื ดสมอง
โรคมะเร็ง โรคห อบหืด โรคเบาหวาน ภาวะกระดูกพรุน โรคอัลไซเมอ ร์ ต้อกระจก และอื่นๆ โรคไม่ติดต่อมักจะได้ร ับ
การเรียกว ่า “โรคเรื้อรัง” โรคไม่ต ิดต่อต ่างๆ แตกต่างกันต ามส าเหตุท ี่ไม่ติดเชื้อของโรค ในทางต รงข ้ามโรคเรื้อรังบาง
โรค เช่น การติดเชื้อเอชไอว ี/โรคเอดส์ เป็นต้น ซึ่งเป็นส ภาวะท างการแ พทย์ที่เป็นอ ยู่นานน ั้น มีสาเหตุจ ากก ารต ิดเชื้อ
ที่สามารถติดต่อก ันได้ โรคไม่ติดต่อก ับโรคเรื้อรังม ีค วามค ล้ายคลึงก ันในประเด็นที่ต่างต ้องการก ารจัดการด ูแลอย่าง
เรื้อรัง (WHO, 2011)
ในอดีต โรคไม่ติดต่อหลายโรคมีความสัมพันธ์กับการพัฒนาทางเศรษฐกิจและเรียกว่า “โรคของคนรวย”
(WHO, 2002) อย่างไรก็ตาม ทุกวันนี้ประมาณร้อยละ 80 ของโรคไม่ติดต่อสำคัญ 4 โรคคือ โรคหัวใจและหลอด
เลือด โรคมะเร็ง โรคทางเดินหายใจเรื้อรัง และโรคเบาหวาน เกิดขึ้นในประเทศที่มีรายได้ต่ำและมีรายได้ปานกลาง
(Boutayeband Boutayeb, 2005)
โรคไม่ติดต่อเป็นโรคที่มีปัจจัยเสี่ยงต่างๆ เช่น วิถีการดำเนินชีวิต กรรมพันธุ์ สภาพแวดล้อมของบุคคล
เป็นต้น ซึ่งเป็นท ี่ร ู้จักก ันว ่า ไปเพิ่มความเป็นไปได้ที่จะเกิดโรคไม่ติดต่อบางโรค ในจำนวนป ัจจัยเสี่ยง 3 ปัจจัยเหล่านี้
ร้อยละ 50 ของโรคไม่ติดต่อทั้งหมดเป็นผลลัพธ์มาจากการเลือกวิถีการดำเนินชีวิตที่ไม่เหมาะสม เช่น การใช้ยา
การดื่มแ อลกอฮอล์ การใช้ย าสูบ อาหารการกินท ี่ไม่ดีต่อส ุขภาพ การข าดก ารอ อกกำลังกาย การจ ัดการความเครียด
(Wikipedia English - The Free Encyclopedia) เป็นต้น
คำว่า “โรคเรื้อรัง” (Chronic Diseases) เป็นศัพท์เฉพาะที่ใช้กันระหว่างป ระเทศ ซึ่งแม้ว่าองค์การอ นามัย
โลกยังคงใช้คำว่า “โรคไม่ติดต่อ” (Non-Communicable Diseases) โดยปกติโรคเรื้อรังมีลักษณะสำคัญคือ เป็น
ความส ัมพันธ์เชิงส าเหตุและโรคที่ซ ับซ ้อน มีป ัจจัยเสี่ยงของโรคหลายอ ย่าง มีช ่วงเวลาในระยะแฝงข องโรคนาน ระยะ
เวลาข องก ารเจ็บป ่วยท ีก่ ินเวลาน าน/ยาวนาน ทำใหเ้กิดค วามบ กพร่องในก ารท ำห น้าทีข่ องร ่างกาย หรือค วามพ ิการ และ
ส่วนม ากไม่มีโอกาสหายขาดจ ากโรค
ศูนย์การควบคุมและการป้องกันโรค (Center for Disease Control and Prevention; CDC) ประเทศ
สหรัฐอเมริกาให้ค วามเห็นว ่า โดยท ั่วไปโรคเรื้อรังม ีล ักษณะสำคัญคือ มีสาเหตุของโรคไม่แน่นอน มีป ัจจัยเสี่ยงหลาย
อย่าง มีช่วงเวลาแ ฝงข องโรคย าวนาน การเกิดก ารเจ็บป ่วยก ินเวลาน าน แหล่งข องโรคท ี่ไม่ติดต่อ มีความบ กพร่องข อง
การท ำห นา้ ทีข่ องร ่างกาย หรอื ค วามพ ิการ และส ่วนม ากไมส่ ามารถร ักษาใหห้ ายขาดได้ ศูนยก์ ารค วบคมุ แ ละก ารปอ้ งกัน
ลขิ สทิ ธขิ์ องมหาวทิ ยาลยั สโุ ขทัยธรรมาธิราช
