Page 172 - การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค
P. 172
8-6 การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค
โรค ประเทศสหรัฐอเมริกา ให้ค ำจ ำกัดค วามว ่า โรคเรื้อรังเป็นโรคท ี่ม ีร ะยะเวลาข องโรคย าวนาน ซึ่งไม่ส ามารถแก้ไขได้
โดยไม่มีก ารว างแผน และก ารร ักษาให้ห ายขาดจ ะป ระสบผ ลส ำเร็จได้ย าก และเป้าประสงค์ข องก ารก ำหนดก ลวิธีต ่างๆ
สำหรับการป้องกันและควบคุมโรคเรื้อรังน ั้น ศูนย์ก ารควบคุมแ ละการป ้องกันโรค ประเทศส หรัฐอเมริกาใช้ค ำว่า โรค
เรื้อรังเพื่อร วมถ ึงโรคห รือค วามผิดป กติเหล่านี้
1. โรคห ัวใจแ ละห ลอดเลือด (Cardiovascular Diseases) ได้แก่ โรคห ัวใจ โรคห ลอดเลือดส มอง และภ าวะ
ความด ันโลหิตสูง
2. โรคเบาหวาน (Diabetes) และอาการแ ทรกซ้อน เช่น โรคไต เป็นต้น
3. ภาวะข้ออ ักเสบ (Arthritis) และโรคก ระดูกและก ล้ามเนื้อ
4. โรคม ะเร็ง (Cancer)
5. โรคป อดเรื้อรัง (Chronic Pulmonary Disease)
6. ความผ ิดปกติของร ะบบป ระสาทเรื้อรัง (Chronic Neurological Disorder)
สภาวะเหล่าน ี้มีระดับความร้ายแรงหรือร ุนแรง ทำให้เป็นภาระต ่อร ะบบสุขภาพและช ุมชน และในหลายก รณี
สามารถป้องกันได้อ ย่างมีป ระสิทธิผล
โรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (Chronic Non-Communicable Disease; CNCD) เป็นโรคที่ส ำคัญในประเทศพัฒนา
แล้ว และกำลังเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วในประเทศกำลังพัฒนา ซึ่งมีสาเหตุมาจากการเปลี่ยนผ่านทางประชากรและ
การเปลี่ยนแปลงว ิถีก ารด ำเนินชีวิตข องประชากรที่สัมพันธ์กับค วามเจริญเป็นเมือง
โรคไมต่ ิดต่อเรื้อรังเกิดข ึ้นส ่วนใหญเ่นื่องจากป ัจจัยเสี่ยงท ีส่ ามารถป ้องกันไดแ้ ละส ามารถป รับเปลี่ยนได้ เช่น
โคเลสเตอรอลในเลือดสูง ความดันโลหิตสูง ภาวะอ ้วน การไม่ออกกำลังกาย อาหารการก ินที่ไม่ดีต่อส ุขภาพ การใช้
ยาสูบ การดื่มแอลกอฮอล์ท ี่ไม่เหมาะสม เป็นต้น ปัจจัยเหล่าน ี้ทำให้เกิดกระบวนการเกิดโรคระยะยาว ดำเนินไปจน
ทำให้มีอัตราการตายสูงในโรคหลอดเลือดสมอง โรคหัวใจเฉียบพลัน โรคมะเร็งที่เกิดจากยาสูบและโภชนาการ โรค
ปอดอ ุดกั้น และโรคอื่นๆ อีกห ลายโรค (Steyn, Fourie and Temple, 2006)
โรคไม่ติดต่อเรื้อรัง หมายถึง กลุ่มของโรคไม่ติดต่อเรื้อรังที่เป็นปัญหาสาธารณสุขและมีความสำคัญ ต่อ
การป่วย พิการ และตายก่อนวัยอันควรจำนวนมาก ได้แก่ โรคหัวใจขาดเลือด โรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง
อัมพฤกษ์ อัมพาต โรคไม่ติดต่อเรื้อรังไม่ได้มีผลกระทบเฉพาะบุคคลผู้ที่เป็นโรคเท่านั้น แต่ย ังส่งผ ลไปถ ึงครอบครัว
ชุมชน รวมไปถึงก ารพ ัฒนาท างเศรษฐกิจแ ละสังคมของป ระเทศ
โรคของวิถีการดำเนินชีวิต (Lifestyle Diseases) เดิมเรียกว่า โรคของการมีอายุยืนยาว (Diseases of
Longevity) หรือโรคของอารยธรรม (Diseases of Civilization) ซึ่งใช้เรียกสลับกันไปมานั้น เป็นโรคต่างๆ ซึ่ง
พบว่า เพิ่มขึ้นเมื่อประเทศพัฒนาไปสู่เศรษฐกิจแบบอุตสาหกรรมมากขึ้น และประชาชนมีอายุยืนยาวขึ้น โรคของวิถี
การด ำเนินช ีวิต ได้แก่ โรค อัลไซเมอ ร์ โรคห ลอดเลือดแ ดงแ ข็ง (Atherosclerosis) โรคห อบห ืด โรคม ะเร็ง โรคต ับเรื้อรัง
หรือต ับแ ข็ง (Cirrhosis) โรคป อดอ ุดก ั้นเรื้อรัง โรคเบาห วานป ระเภทท ี่ 2 โรคห ัวใจ กลุ่มอ าการเมต าบ อล ิก (Metabolic
Syndrome) โรคกรวยไตอักเสบ (Crohn’s Disease Nephritis) หรือโรคไตเรื้อรัง ภาวะกระดูกพรุน โรคหลอดเลือด
สมอง ภาวะซ ึมเศร้า และภาวะโรคอ้วน
สาเหตุของโรคของวิถีการดำเนินชีวิต อาหารการกิน และวิถีการดำเนินชีวิตเป็นปัจจัยสำคัญที่มีอิทธิพลต่อ
ความไวข องก ารเกิดโรคห ลายโรค การใช้ส ารเสพต ิด การส ูบบ ุหรี่/ยาสูบ และก ารด ื่มแ อลกอฮอล์ และก ารข าดก ารอ อก
กำลังกาย อาจไปเพิ่มค วามเสี่ยงของก ารเกิดโรคต ่างๆ บางโรค โดยเฉพาะอย่างยิ่งในบ ั้นปลายของชีวิต (Valliant and
Mukamal, 2001; Cary and David, 2001; Steyn and Fourie, 1992)
ลิขสทิ ธ์ิของมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช
