Page 113 - ความรู้ทั่วไปเกี่ียวกับบรรจุภัณฑ์
P. 113
ประเภทข องบ รรจุภ ัณฑ์ 2-45
เร่ืองที่ 2.2.2
บรรจุภ ณั ฑ์จำแนกตามวตั ถปุ ระสงค์พิเศษในก ารใชง้ าน
สภาพก ารด ำเนินช ีวิตในป ัจจุบันแ ละเทคโนโลยบี รรจภุ ัณฑท์ ีม่ คี วามก ้าวหน้าอ ย่างม ากส ่งผ ลใหเ้กิดน วัตกรรม
ด้านเทคโนโลยีบ รรจุภ ัณฑ์ท ี่อ อกแบบแ ละผ ลิตให้ม ีว ัตถุประสงค์พ ิเศษในก ารใช้ง านแ ละต อบส นองค วามต ้องการข อง
ผู้บริโภคเพื่ออำนวยความส ะดวกในด้านต ่าง ๆ อาทิ
1) ผบู้ รโิ ภค มขี นาดค รอบครวั เลก็ ล ง แตง่ งานช า้ มอี ายยุ นื ข ึน้ ทำงานม ากข ึน้ มคี วามร ูม้ ากข ึน้ คำนงึ ถ งึ ส ขุ ภาพ
มากขึ้น ผู้บริโภคจึงมีเวลาในการเตรียมและปรุงอาหารน้อยลง จึงต้องการอาหารจากธรรมชาติ และอาหารสำเร็จรูป
ที่ส่งผ ลดีต่อส ุขภาพ นิยมใช้บ รรจุภัณฑ์อ าหารแบบพ ร้อมปรุงหรือพ ร้อมรับป ระทาน ผู้บริโภคท ี่เป็นผู้สูงอายุต้องการ
บรรจุภ ัณฑ์อาหารที่ห ยิบจับง ่าย เปิดปิดง่าย น้ำห นักเบา และมีปริมาณบรรจุน ้อยลง
2) รูปแบบการพัฒนาการก ระจายส ินค้าไปส ู่ผู้บริโภค เปลี่ยนเป็นรูปแ บบร้านสะดวกซ ื้อและซ ูเปอร์มาร์เก็ต
บรรจุภัณฑ์อาหารที่วางบนชั้นจึงต้องออกแบบให้ขายตัวเองได้ สามารถบอกผู้บริโภคได้ว่าปลอดภัยต่อการบริโภค
หรือไม่ เคยถ ูกเปิดม าก่อนห รือไม่ และส อบก ลับแ หล่งท ี่มาได้
3) เทคโนโลยีแ ละว ัสดุใหม่ ๆ ช่วยพ ัฒนาบ รรจุภ ัณฑ์อ าหาร เช่น ใช้พ ลาสติกท ี่ส กัดก ั้นไอน ้ำแ ละก ๊าซท ดแทน
กระดาษและแก้ว ใช้พลาสติกที่มีสมบัติกันการเกิดฝ้า (antifog) ซึ่งช่วยให้มองเห็นอาหารที่บรรจุอยู่ภายใน โดยใช้
นาโนเทคโนโลยีทำวัสดุเคลือบผิว
4) บริษัทผ ู้ผ ลิต เช่น ลดต้นทุนการผลิต ลดส ายก ารผ ลิตให้ส ั้นลง เลือกเครื่องจักรแ ละก ระบวนการผ ลิตที่
ทำให้บรรจุได้เร็วข ึ้น
5) การใชผ้ ลกร ะท บด ้านส ิง่ แ วดลอ้ มเปน็ ข อ้ ก ดี กนั ท างการค ้า การส ่งอ อกแ ละน ำเข้าบ รรจภุ ณั ฑอ์ าหารร ะหว่าง
ประเทศ มีข้อกำหนดด้านสิ่งแวดล้อมม าเกี่ยวข้อง เช่น กระบวนการผ ลิตใช้เทคโนโลยีส ะอาด ใช้หมึกพิมพ์ที่ไม่ก่อ
มลพิษ ใช้วัสดุที่สลายตัวได้ง่ายในธรรมชาติ ใช้วัสดุน้อยที่สุดในการทำบรรจุภัณฑ์ การออกแบบบรรจุภัณฑ์อาหาร
โดยคำนึงถึงหลัก 3R ได้แก่ Reduce, Reuse และ Recycle และการใช้มาตรการบังคับหรือส่งเสริมการติดฉลาก
สิ่งแวดล้อม
ในเรื่องที่ 2.2.2 นี้จึงขอยกตัวอย่างบรรจุภัณฑ์ที่มีการพัฒนาเพื่อวัตถุประสงค์พิเศษ 6 ประเภท ดังนี้
บรรจุภัณฑ์แอกทิฟ (active packaging) บรรจุภัณฑ์อัจฉริยะ (intelligent packaging: IP) บรรจุภัณฑ์ทำให้
เด็กเปิดย าก (child-resistant packaging, CR packaging) บรรจุภ ัณฑ์ที่เปลี่ยนอ ุณหภูมิผลิตภัณฑ์ให้เหมาะก ับ
การบริโภคบรรจุภ ัณฑ์ไมโครเวฟ (microwave packaging) และบรรจุภัณฑ์ปลอดเชื้อ (aseptic packaging)
1. บรรจภุ ณั ฑ์แ อกทิฟ
บรรจุภัณฑ์แอกทิฟ เป็นบรรจุภัณฑ์ที่ช่วยรักษาคุณภาพความสดใหม่ของผลิตผลการเกษตรและอาหาร
ให้คงอยู่ในสภาพเดิมได้นานทั้งทางด้านเคมี กายภาพ และประสาทสัมผัส ช่วยยืดอายุการเก็บรักษาให้ยาวนานขึ้น
รวมทั้งทำให้ปลอดภัยต่อการบริโภค โดยอาศัยเทคโนโลยีการบรรจุที่ควบคุมหรือปรับสภาพบรรยากาศภายใน
บรรจุภัณฑ์ให้เปลี่ยนแปลงไปอย่างเหมาะสมกับผลิตผลทางการเกษตรและอาหารแต่ละชนิด ในที่นี้ขอยกตัวอย่าง
บรรจภุ ัณฑแ์ อกท ิฟท ีส่ ำคัญ คือ บรรจภุ ัณฑแ์ บบป รับบ รรยากาศ (modified atmosphere packaging: MAP) ซึ่งเป็น
ลขิ สทิ ธ์ิของมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธริ าช
