Page 41 - การเมืองการปกครองไทย หน่วยที่ 1
P. 41

1-31

            (2) 	ธรรมร​ าชาเ​ป็นแ​ นวคิดท​ างการเ​มืองก​ ารป​ กครองท​ ีม่​ ุง่ เ​นน้ แ​ สดงค​ ณุ ลักษณะแ​ ละห​ ลกั ธ​ รรม​
ในก​ ารป​ กครอง​ของ​พระ​มหาก​ ษัตริย์​มาจ​ ากห​ ลักธ​ รรมค​ ำ�​สั่ง​สอน​ของพ​ ระพุทธเจ้า ส่วน​แนวคิด​จักรพรรดิ​ราช​
มุ่งเ​น้นก​ ารท​ ีพ่​ ระม​ หาก​ ษตั รยิ ท​์ รงป​ ฏบิ ตั ธ​ิ รรมใ​นร​ ะดบั ส​ งู แ​ ละม​ ุ่งเ​น้นก​ ารแ​ ผข​่ ยายอ​ ำ�นาจไ​ปย​ ังอ​ าณาจกั รเ​พือ่ น​
บ้าน แนวคิดธ​ รรมร​ าชาแ​ ละจ​ ักรพรรดริ​ าชถ​ ูกน​ ำ�​มาใ​ชเ้​ป็นเ​ครื่องม​ ือท​ างการเ​มืองน​ ับต​ ั้งแตส่​ มัยพ​ ระม​ หาธ​ รรม​
ราชาล​ ิไ​ท สมัยส​ ุโขทัยด​ ังท​ ี่ป​ รากฏ​ ในไ​ตรภูมิพ​ ระร่วง สืบเ​นื่องม​ าใ​นส​ มัยอ​ ยุธยาท​ ี่พ​ ระม​ หาก​ ษัตริย์ท​ รงม​ ุ่งเ​น้น​
การร​ ักษาศ​ ีล การท​ ำ�บุญ เป็นต้น และภ​ ายห​ ลังพ​ ระเจ้าตากสินน​ ำ�​มาใ​ช้เ​พื่อห​ ลอมร​ วมค​ นไ​ทยใ​นย​ ามบ​ ้านเ​มือง​
ล่มส​ ลาย และ​ใน​รัช​สมัยพ​ ระบาท​สมเด็จพ​ ระพุทธ​ยอดฟ​ ้าจ​ ุฬาโ​ลกเ​พื่อ​รวบรวม​ไพร่พลแ​ ละจ​ ัดร​ ะเบียบส​ ังคม​
ภาย​หลัง​การ​สถาปนา​กรุง​รัตนโกสินทร์ และ​พระ​มหา​กษัตริย์​พระองค์​ต่อ​มาท​รง​รับ​แนวคิด​ธรรม​ราชา​และ​
จักรพรรดิ​ราชอ​ ย่าง​ต่อ​เนื่อง

            (3) 	เทวร​ าชาเ​ปน็ แ​ นวคดิ ท​ างการเ​มอื งก​ ารป​ กครองท​ ใี​่ หค​้ วามส​ �ำ คญั ก​ บั พ​ ระม​ หาก​ ษตั รยิ เ์​สมอื น​
หนึง่ เ​ป็นเ​ทพเจา้ ข​ องศ​ าสนาพ​ ราหมณห​์ รือฮ​ ินดู ประเทศไทยร​ บั ม​ าอ​ ยา่ งเ​ด่นช​ ัดจ​ ากเ​ขมรท​ ีร่​ บั ต​ อ่ จ​ ากอ​ นิ เดยี อ​ กี ​
ทอดห​ นึง่ กอ่ ใ​หเ​้ กดิ ก​ ารจ​ ดั ว​ างโ​ครงสรา้ งส​ งั คมก​ ารเมอื ง นบั ต​ ัง้ แตส​่ ถาบนั พ​ ระม​ หาก​ ษตั รยิ เ​์ ปน็ ส​ ถาบนั ท​ างการ​
เมอื งท​ มี​่ อ​ี ำ�นาจส​ ูงสดุ การส​ รา้ งพ​ ระราชวงั ใ​หม​้ คี​ วามใ​หญโ่​ต การว​ างข​ นุ นางต​ ามร​ ูปแ​ บบจ​ ตสุ ดมภ์ แตเ่​นื่องจาก​
อาณาเขต​ของ​อาณาจักร​กว้าง​ใหญ่​จึง​ทรง​แต่ง​ตั้ง​เจ้า​ขุน​มูลนาย​หรือ​เจ้า​นาย​และ​ขุนนาง​ทำ�​หน้าที่​ปกครอง​
ดนิ แ​ ดนท​ ัง้ ห​ ลาย ทางด​ ้านเ​ศรษฐกิจ พระม​ หาก​ ษัตรยิ ท์​ รงค​ วบคุมป​ จั จัยก​ ารผ​ ลิต อนั ไ​ด้แก่ ที่ดิน แรงงาน โดย​
ผ่านก​ ลไกข​ องร​ ัฐ มีพ​ ระค​ ลังส​ ินค้าท​ ำ�​หน้าที่ค​ ้าขายก​ ับต​ ่างป​ ระเทศ และส​ ังคม ระบบศ​ ักดินาเ​ป็นร​ ะบบท​ ี่ม​ ีก​ าร​
กำ�หนดห​ น้าที่ ขอบข่าย ความร​ ับผ​ ิดช​ อบ สิทธิ แหล่งอ​ ำ�นาจ และฐ​ านะข​ องช​ นท​ ุกช​ ั้นใ​นอ​ ยุธยา ที่ดิน (ไร่) เป็น​
มาตรว​ ัดท​ ี่ส​ ำ�คัญท​ างเ​ศรษฐกิจ เป็นเ​ครื่องก​ ำ�หนดอ​ ำ�นาจห​ น้าที่ สิทธิ และฐ​ านะข​ องค​ นในส​ ังคม ทำ�ให้ไ​พร่จ​ ัด​
เป็นค​ น​ส่วนใ​หญ่ใ​นส​ ังคม​และเ​ป็น​แรงงานใ​ห้​ชนชั้นน​ ำ�

            (4) 	การ​ก่อ​ตัว​ของ​แนวคิด​รัฐ​สมัย​ใหม่​ที่​มี​ตั้งแต่​รัช​สมัย​พระบาท​สมเด็จ​พระ​นั่ง​เกล้า​เจ้า-
อยู่​หัว​นำ�​ไป​สู่​การ​สถาปนา​รัฐ​ชาติ​ใน​รัช​สมัย​พระบาท​สมเด็จ​พระ​จุลจอมเกล้า​เจ้า​อยู่​หัว​ที่​มี​ลักษณะ​เป็น​รัฐ​
สมบรู ณาญาสทิ ธริ าชยท​์ นี​่ �ำ ​ไปส​ คู​่ วามเ​ปลีย่ นแปลงท​ ัง้ ท​ างด​ า้ นก​ ารเมอื งก​ ารป​ กครองท​ มี​่ ก​ี ารป​ ฏริ ปู ก​ ารป​ กครอง​
แผน่ ดนิ นบั แ​ ตส​่ ว่ นก​ ลางท​ มี​่ ก​ี ารจ​ ดั ต​ ัง้ ก​ ระทรวง ทบวง กรม ใน พ.ศ. 2435 สว่ น​ภมู ภิ าค ทมี​่ ก​ี ารจ​ ดั ต​ ัง้ ม​ ณฑล​
เทศาภิบาล ใน พ.ศ. 2437 ส่วน​การป​ กครองส​ ่วนท​ ้อง​ถิ่นม​ ี​การจ​ ัดต​ ั้ง​เป็นค​ รั้งแ​ รกท​ ี่ก​ รุงเทพฯ ใน พ.ศ. 2440
และ​สุขาภิบาลท​ ่าฉ​ ลอมใ​นภ​ ูมิภาค ใน พ.ศ. 2448 ด้าน​เศรษฐกิจ​เป็น​ความเ​ปลี่ยนแปลงจ​ ากร​ ะบบ​เศรษฐกิจ​
แบบ​ยังชีพ​เป็น​ระบบ​เศรษฐกิจ​แบบ​การ​ค้า และ​สังคม​ที่​ยกเลิก​ระบบ​ไพร่​และ​ทาส ทำ�ให้​ประเทศไทย​ก้าว​สู่​
ความ​เป็น​รัฐ​สมัย​ใหม่ แม้​เป็น​รัฐ​สมัย​ใหม่ แต่​แนวคิด​เรื่อง​ชาติ​ยัง​คง​เป็นก​ระ​บวน​การ​ที่​รัฐ​ดำ�เนิน​การ​อย่าง​
ต่อ​เนื่องภ​ ายห​ ลังก​ ารส​ ิ้น​สุด​รัช​สมัยพ​ ระบาท​สมเด็จ​พระจ​ ุลจอมเกล้า​เจ้าอ​ ยู่​หัว

       3. 	 ผลก​ระ​ทบ​ของ​ระบอบ​รา​ชาธิป​ไตย​ที่​มี​ต่อ​การเมือง​การ​ปกครอง​ไทย แบ่ง​ออก​เป็น​สี่​รูป​แบบ
ผลก​ระ​ทบ​ที่​สำ�คัญ​ของ​การ​ปกครอง​แบบ​พ่อ​ปกครอง​ลูก​ทำ�ให้​พระ​มหา​กษัตริย์​มี​ความ​ใกล้​ชิด​ราษฎร แต่​
แนวคิด​นี้​เพียง​แนวคิด​เดียว​ไม่​สามารถ​ปกป้อง​และ​รักษา​อาณาจักร​ได้ ผลก​ระ​ทบ​สำ�คัญ​ของ​การ​ปกครอง​
แบบธ​ รรมร​ าชาแ​ ละจ​ ักรพรรดิร​ าชท​ ำ�ใหพ้​ ระม​ หาก​ ษัตริยท์​ รงน​ ับถือพ​ ระพุทธศ​ าสนา ยึดม​ ันใ​นห​ ลักธ​ รรมค​ ำ�​สั่ง​
สอน แตก่​ ารม​ ุ่งห​ วังถ​ ึงก​ ารเ​ป็นจ​ ักรพรรดิร​ าชท​ ำ�ใหต้​ ้องเ​ผชิญก​ ับพ​ ม่าท​ ีม่​ คี​ วามค​ ิดเ​ช่นเ​ดียวกัน ผลกร​ ะท​ บข​ อง​
   36   37   38   39   40   41   42   43   44