Page 20 - ความรู้ทางสังคมศาสตร์และเทคโนโลยี สำหรับนักนิเทศศาสตร์
P. 20
11-10 ความร้ทู างสังคมศาสตรแ์ ละเทคโนโลยีสำ� หรับนักนิเทศศาสตร์
ในปี ค.ศ. 1984 ได้มีการผลิตเครื่องพิมพ์ระบบเลเซอร์ขึ้นมาใช้งานโดยบริษัทแอปเปิ้ลคอมพิวเตอร์ ในปี
ค.ศ. 1985 โทรศพั ทม์ อื ถอื ไดถ้ อื กำ� เนดิ ขน้ึ มา และในปี ค.ศ. 1994 คอมพวิ เตอรร์ ะบบสง่ สญั ญาณแบบไรส้ าย
กไ็ ดถ้ ือกำ� เนิดขน้ึ
ดังน้ันจะเห็นได้ว่าเทคโนโลยีทางด้านคอมพิวเตอร์และเทคโนโลยีการสื่อสารได้มีการพัฒนาแบบ
คขู่ นานเรอ่ื ยมาจนกระทงั่ การยา่ งกา้ วเขา้ มาสยู่ คุ ปจั จบุ นั ทเี่ รยี กวา่ เปน็ ยคุ ดจิ ทิ ลั เทคโนโลยคี อมพวิ เตอรไ์ ด้
ถกู นำ� มาประยกุ ตใ์ ชง้ านและกลายมาเปน็ เครอ่ื งมอื ทสี่ ำ� คญั ของการสอ่ื สารในยคุ นี้ เครอ่ื งมอื สอื่ สารทสี่ ำ� คญั
อยา่ งยง่ิ ในปจั จบุ นั คอื โทรศพั ทเ์ คลอ่ื นทซี่ ง่ึ ไดน้ ำ� เทคโนโลยซี อฟตแ์ วรค์ อมพวิ เตอรม์ าตดิ ตงั้ บนระบบโทรศพั ท์
มอื ถือทำ� ให้เราสามารถส่อื สารระหว่างกันโดยระบบภาพเคล่ือนท่แี ละเสียงไดอ้ ยา่ งสมบรู ณ์แบบในทุกวันน้ี
วิวัฒนาการของเทคโนโลยีสารสนเทศก่อนท่ีจะก้าวเข้าสู่ยุคดิจิทัลน้ันสามารถแบ่งย่อยพัฒนาการ
ออกได้เปน็ 2 ช่วง คือ ชว่ งแรกตั้งแต่ประมาณปี ค.ศ. 1980 ถงึ ปี ค.ศ. 1995 และชว่ งท่สี องประมาณปี
ค.ศ. 1990 จนถึงปัจจบุ ันโดยมีรายละเอียดดงั น้ี
1.1 ในช่วงแรก (ช่วงปี ค.ศ. 1980 ถึงปี ค.ศ. 1995) ในยุคน้ีมแี นวโนม้ การพฒั นาแนวคิดทฤษฎี
การสือ่ สารมาใน 2 ทศิ ทาง คือ การวพิ ากษเ์ ชงิ องค์รวม (holistic approach criticism) ทน่ี �ำโลกการ
สอื่ สารเข้าสู่ยคุ หลังสมัยนิยม และการปฏิรปู แนวคดิ และแนวทางการพัฒนาการสอ่ื สารในสังคมใหม่
1) การวิพากษ์เชิงองค์รวม หมายถึง การท่ีนักคิด นักวิจัย จากสาขาวิชาต่างๆ หันมาใช้
ความคิดเชิงองค์รวม วิเคราะห์และวิพากษ์การส่ือสารในระบบทุนนิยมเสรีของสังคมเศรษฐกิจการตลาด
(liberal capitalism in market economy) เชิงองคร์ วม ฌาคส์ แดริดา (Jacques Derrida) และไมเคิล
ฟูโกลต์ (Michael Foucault) สนับสนุนแนวคิดเชิงวิพากษ์ของลีโอตาร์ด และเสริมต่อว่าในยุคการส่ือที่
หลากหลายรัฐบาลและชนช้ันน�ำยังได้ใช้เทคโนโลยีการสื่อสารควบคุมพฤติกรรมสังคมแบบตามจ�ำลอง
“กวาดดโู ดยรอบ” ซงึ่ ถอื วา่ เปน็ การละเมดิ สทิ ธแิ ละคณุ คา่ ความเปน็ มนษุ ยข์ องประชาชน ทงั้ สามนกั วชิ าการ
จึงได้เสนอแนวคิดใหม่ที่เรียกว่าลัทธิหลังสมัยนิยม (postmodernism) ซึ่งถือว่าในสังคมใหม่ภาคเอกชน
ต้องเข้ามามีบทบาทในการสร้างระบบสารสนเทศเสรี (free flow of information) ท้ังในองค์กรและ
ในสงั คมสว่ นรวม สมควร กวยี ะ (2529) เสนอแนวคดิ วา่ ถ้าเรามองในแงอ่ �ำนาจอิทธิพลของเทคโนโลยี เรา
อาจแบง่ ประเทศในโลกออกไดเ้ ปน็ 2 กลมุ่ กลา่ วคือ กลุ่มประเทศทก่ี �ำหนดเทคโนโลยี และกลุ่มประเทศท่ี
ถูกกำ� หนดโดยเทคโนโลยี
กลมุ่ แรกสรา้ งเทคโนโลยเี พอื่ ตอบสนองความตอ้ งการของสงั คม กลมุ่ ทส่ี องถกู เทคโนโลยจี ากกลมุ่
แรกเขา้ มากำ� หนดวถิ ชี วี ติ และระบบเศรษฐกจิ สงั คมของประเทศ กอ่ ใหเ้ กดิ ความเสยี เปรยี บทง้ั ดา้ นเศรษฐกจิ
การเมือง และสังคมวัฒนธรรม ประเทศจะต้องใช้เงินมหาศาลเพ่ือเป็นต้นทุนของการท�ำเผ่ือท�ำเกินอย่าง
ฟุ่มเฟือยโดยไม่จ�ำเป็น (redundancy cost) รวมท้ังต้นทุนของการสูญเสียโอกาสในการผลิตเทคโนโลยี
ของตนเอง (opportunities cost) วสิ าหกจิ หรอื ผปู้ ระกอบการ ในทศวรรษ 1980 จะมลี กั ษณะเปน็ นามธรรม
และมีหลากหลายรูปแบบ ในยคุ นน้ั จงึ เตม็ ไปด้วยภาษาสญั ลกั ษณ์ และกระแสการส่ือสารทีเ่ ปน็ บอ่ เกดิ ของ
การปรับโครงสร้าง และล�ำดับชั้นของการพ่ึงพาอาศัยกันในระดับโลก แต่การต่อสู้แข่งขันท่ีขยายขอบเขต
และเพิ่มความเข้มข้นได้บีบบังคับให้เจ้าของกิจการและผู้บริหารต้องน�ำความรู้สึกถึงการแสดงออกซึ่งค่อน
ข้างรุนแรงและความวิจิตรวิตถาร (violence and hardcore fantasy) ของศิลปะประยุกต์มาใช้ในการ
