Page 38 - ความรู้เบื้องต้นการสื่อสารชุมชน

14-28 ความรู้เบอ้ื งต้นการสื่อสารชุมชน
ในกรณที ม่ี เี หตจุ าํ เปน็ เรง่ ดว่ น ผรู้ บั ใบอนญุ าตอาจดาํ เนนิ รายการทแี่ ตกตา่ งจากผงั รายการไดต้ าม

หลักเกณฑ์ทีค่ ณะกรรมการประกาศกําหนด
ในสว่ นของการผลิตส่อื ชุมชนเช่นวิทยชุ ุมชนนัน้ กาญจนา แก้วเทพ (2549: 105-107) เสนอวา่

จ�ำเป็นต้องถือเอาผู้ฟังเป็นศูนย์กลาง ท้ังในแง่ของเน้ือหา รูปแบบรายการ และวิธีการ โดยเนื้อหานั้นจะ
ต้องเป็นเรื่องที่สมาชิกในชุมชนสนใจ และต้องเอาความเช่ือ วัฒนธรรม ประเพณี ภูมิปัญญาชาวบ้านมา
เป็นเนอ้ื หาเพื่อเสรมิ สรา้ งอตั ลักษณช์ มุ ชน

ทัง้ นี้ เกณฑ์การจัดท�ำผังรายการ นอกจากจะต้องเป็นไปตามเกณฑ์ของ กสทช. แล้ว จะต้องให้
สอดคล้องกับปรัชญาของวิทยุชุมชน คือ

1) ควรเป็นรายการท่ีมีเน้ือหาท่ีเกี่ยวข้องหรือใกล้ตัว มีความเป็นท้องถิ่นเป็นหลัก โดยน�ำเอา
ข่าวสาร และความรู้จากภายนอกเข้าสชู่ มุ ชนในสัดส่วนที่เหมาะสม

2) ควรมีรายการ รวมท้ังผู้จัดรายการท่ีหลากหลาย เพื่อให้สามารถสนองตอบต่อความต้องการ
ของผู้ชมหลากหลายกลุ่มที่มีความต้องการ และรสนิยมในการฟังที่แตกต่างกัน โดยควรมีรายการเฉพาะ
ส�ำหรบั กลมุ่ ผู้ฟงั แต่ละกล่มุ และมีรายการส�ำหรับทุกเพศ วยั อาชพี

3) ควรจดั สรรชว่ งเวลาใหเ้ หมาะกบั วถิ ชี วี ติ ของกลมุ่ เปา้ หมาย เพอื่ ใหผ้ ฟู้ งั สามารถเขา้ ถงึ รายการ
ได้ในเวลาท่ีเหมาะสม โดยหลีกเล่ียงเวลาที่ต้อง “ปะทะ” กับสื่อหลักซึ่งเป็นคู่แข่งของรายการ ในขณะ
เดยี วกัน เนื้อหารายการกค็ วรสอดคลอ้ งกับวถิ ีชีวติ และฤดูกาลของชมุ ชน เชน่ เมอ่ื ถึงฤดูชว่ งการระบาด
ของไข้เลือดออก วทิ ยชุ มุ ชนก็ควรท�ำหน้าทีใ่ ห้ขอ้ มลู ข่าวสารเกีย่ วกบั การปอ้ งกนั ไขเ้ ลือดออก เปน็ ตน้

4) ควรเลือกเน้ือหาให้สอดคล้อง หรือแสดงออกซึ่งความเชื่อ ภูมิปัญญา วัฒนธรรมของแต่ละ
ท้องถิน่ เช่น ใช้ภาษาถิน่ ในการจัดรายการเพ่ือสรา้ งความรูส้ กึ ร่วม ใกลช้ ิด เป็นเจา้ ของ ภาคภูมใิ จในสื่อ
วิทยชุ ุมชน เปน็ ตน้

5) ควรใช้หลักเรือ่ ง “ความสมดุล” กลา่ วคือ ในการคัดเลอื กเน้อื หาเพื่อบรรจใุ นผงั รายการ ควร
มเี นอื้ หาทสี่ มดลุ กนั ทงั้ ในเชงิ ลบ และเชงิ บวก เชน่ ไมค่ วรมแี ตเ่ นอ้ื หาทสี่ ะทอ้ นถงึ ปญั หาของชมุ ชน แตค่ วร
มีเน้ือหาท่ีเสนอวิธีการแก้ปัญหา หรือในขณะที่น�ำเสนอรายการที่มีเนื้อหาเข้มข้น ก็ควรมีการน�ำเสนอ
รายการทผี่ ่อนคลาย เป็นต้น

อยา่ งไรกต็ าม การออกแบบเนื้อหา หรือการจดั ผังรายการที่ดีนน้ั จำ� เปน็ ตอ้ งมกี ารส�ำรวจวิถชี วี ิต
ของสมาชิกในชุมชน รวมท้ังสอบถามความต้องการของผู้ฟังควบคู่ไปด้วย ดังตัวอย่างของรายการ
สร้างสรรค์จันทบุรี ของวิทยุชุมชน จ.จันทบุรี ท่ีมีกระบวนการส�ำรวจชุมชน เพ่ือน�ำข้อมูลมาประกอบ
การตดั สนิ ใจออกแบบเนอื้ หา และจดั ทำ� ผงั เวลาในการออกอากาศ 4 ขน้ั ตอน คือ

(1) สำ� รวจโครงสร้าง/สภาพชมุ ชน เพ่อื นำ� ปญั หาชุมชนมาเป็นเน้ือหารายการ
(2) ส�ำรวจแบบแผนการเปิดรับสื่อประเภทต่างๆ ของผู้ฟัง เพื่อศึกษาว่าชุมชนเปิดรับส่ือ
ประเภทใดในเวลาใด และเน้ือหาอะไร แล้วน�ำข้อมูลมาใช้ในการก�ำหนดเวลาออกอากาศให้สอดคล้องกับ
แบบแผนการเปิดรับสือ่ ของผ้ฟู งั