Page 61 - พื้นฐานสังคมเเละวัฒนธรรมเขมร
P. 61
ประติมากรรม 12-51
เร่ืองท่ี 12.2.1
ภาพสลกั เล่าเรื่องในศาสนาพราหมณ์
ภาพสลกั เลา่ เร่ืองในศาสนาพราหมณ์ ทป่ี รากฏบนทบั หลงั สามารถแบ่งได้ออกเป็น 2 นกิ าย คือ
ลทั ธิไศวนกิ าย กบั ไวษณพนกิ าย
1. ลทั ธไิ ศวนิกาย
พระศิวะหรือพระอิศวรถือเป็นเทพเจ้าสูงสุดองค์หนึ่งในตรีมูรติ ในฐานะท่ีเป็นเทพเจ้าผู้ทาลาย
ในขณะที่พระพรหมเป็นเทพผู้สร้าง และพระวิษณุเป็นเทพผู้รักษา พระศิวะเทพเจ้าผู้ที่ย่ิงใหญ่ที่สุดและ
ได้รับการนับถืออย่างสูงสุดในลัทธิไศวนิกาย รูปเคารพของพระองค์ท่ีนิยมสร้างเป็นรูปมนุษย์ ที่นิยม
ทากันโดยทั่วไปในประเทศอินเดียและเอเชียอาคเนย์ คือ จะทรงนุ่งห่มหนังเสือ สวมนาคเป็นสังวาลย์
เกล้าผมมวยสูง มีพระจันทร์เส้ียวประดบั อยู่ทีม่ ุ่นมวยผม ทรงมีพระเนตรที่สามต้ังขวางอยู่ที่กลางพระนลาฏ
(พระเนตรทส่ี ามน้ี ปรกตจิ ะปิดอยตู่ ลอด หากลืมขน้ึ เม่ือใดจะเกดิ ไฟบรรลัยกัลป์เผาผลาญโลกทันที) ทรง
ถือตรศี ูลอาวุธประจากายของพระองค์ ในศิลปะเขมรยุคแรกๆ พระศวิ ะจะทรงนุ่งหนังเสือ แตใ่ นสมัยต่อมา
นุ่งสมภตแบบพ้ืนเมอื ง พระศิวะทรงมีชายา 2 องค์คือ พระนางอุมาหรือปารวตี และพระนางคงคา ทรงมี
โอรสสององค์คือ พระคเณศ และพระขันทกุมาร ประติมากรรมรูปเคารพของพระองค์ โดยท่ัวไปจะ
ปรากฏเป็นรูปสัญลักษณ์ของพระองค์ คือ ศิวลึงค์ หรืออาจจะปรากฏรูปมนุษย์ในปางต่างๆ เช่น ปางที่
โหดร้ายทาลายลา้ งพวกอสรู
ศิวนาฏราช หรือ พระอิศวรทรงฟ้อนรา ในวรรณคดีทางศาสนาพราหมณ์ไดก้ ล่าวถึงการฟ้อนรา
ของพระองค์ว่ามบี ทบาทสาคัญอยา่ งมาก กลา่ วคอื เป็นการแสดงถึงพลงั ในการทากิจกรรมที่เก่ยี วข้องกบั
จักรวาล 5 ประการ คือ การสร้าง การดูแลรักษาให้คงอยู่ การทาลาย การปิดบัง และการอนุเคราะห์
พระองค์ทรงทากจิ กรรมเหล่าน้พี รอ้ มกันโดยแสดงท่าดว้ ยพระหัตถ์และพระบาท การฟ้อนรามีทง้ั หมดถึง
108 ท่าพระองค์จึงได้รับการยกย่องให้เป็นเทพเจ้าแห่งการฟ้อนราด้วย ปรากฏบนทับหลังในศิลปะเขมร
โบราณเช่นทับหลงั ทีป่ ราสาทพระปถิ ุ เปน็ ตน้
การฟ้อนราของพระศิวะมีอยู่ด้วยกันหลายแห่ง เช่น บนสรวงสวรรค์ บนยอดเขาไกรลาส การ
ฟอ้ นราอยา่ งรนุ แรงท่ีปา่ ช้าในรปู ของพระไกรวะหรอื วีรภัทร เป็นตน้
