Page 16 - ไทยศึกษา
P. 16
๑๔-6 ไทยศกึ ษา
เรื่องท่ี ๑๔.๑.๑
หน้าท่ีของช่างในสังคมไทย
สงั คมไทยไดช้ อ่ื วา่ เปน็ สงั คมเกษตรแตด่ งั้ เดมิ มา ผคู้ นในสงั คมประกอบอาชพี ทำ� นา ทำ� ไร่ ทำ� สวน
ลา่ สตั ว์ จบั ปลา ฯลฯ ตามสภาพแวดลอ้ มทางธรรมชาติของแต่ละพน้ื ท่ี ต้ังถิ่นฐานท�ำมาหากนิ สืบเนอ่ื งตอ่
กนั มา สงั คมเชน่ นย้ี อ่ มมบี คุ คลรบั หนา้ ทต่ี า่ งๆ ทง้ั ทต่ี อ้ งท�ำงานรว่ มกนั ในชมุ ชน และตา่ งคนตา่ งท�ำในแตล่ ะ
ครัวเรอื น โดยเฉพาะการทำ� เครื่องมอื เครื่องทนุ่ แรง เครอ่ื งใชไ้ มส้ อย เครอื่ งนุ่งห่ม รวมถึงส่ิงของตามคติ
ความเช่ือ ความศรัทธาในพระศาสนา ซ่ึงเป็นของท่ีต้องท�ำข้ึนใช้เอง ความรู้ความสามารถในการท�ำของ
ต่างๆ เช่นน้ีอาจเรียกได้ว่าเป็นส่ิงที่เกิดข้ึนจากความจ�ำเป็นในการด�ำรงชีวิต และในหมู่คนที่ท�ำของใช้ได้
เองน้ี หากมคี นทมี่ ีความช�ำนาญในการประดิษฐส์ ร้างสรรค์ไดเ้ ปน็ พิเศษกว่าผอู้ น่ื กจ็ ะไดร้ บั การยกย่องข้ึน
เปน็ ชา่ ง ยอมรบั ฝมี อื ใหเ้ ปน็ ผทู้ ำ� งานแทนดา้ นการชา่ งของชมุ ชน ช่าง จงึ มคี วามหมายถงึ ผทู้ ำ� งานทใี่ ชฝ้ มี อื
เป็นบริการแกผ่ อู้ ่นื นนั่ เอง หน้าทีข่ องผเู้ ปน็ ช่าง อาจจ�ำแนกไดด้ ังนี้
หน้าที่ของผู้เป็นช่าง อาจจ�ำแนกได้ดังน้ี
๑. การทำ� งานชา่ งสำ� หรบั ใชใ้ นครวั เรอื นของคนอยา่ งเพยี งพอเปน็ เบอ้ื งตน้ ซง่ึ มกั จะสงั่ สอนสบื ทอด
วิชาความรู้ต่อๆ กันมาในวงศ์ตระกูล ส่วนของท่ีเหลือใช้อาจน�ำไปแลกเปล่ียนหรือจ�ำหน่ายแก่ผู้ที่ไม่ได้
ท�ำการผลิตหรือมีความนิยมในฝมี อื
๒. การท�ำงานชา่ งต่อชมุ ชนท่ีอยอู่ าศัย การท�ำงานเชน่ นตี้ อ้ งอาศัยช่างฝมี ือหลายแขนงมาร่วมมอื
ร่วมแรงและร่วมใจกันทำ� จงึ จะสำ� เรจ็ ด้วยดี เช่น การสรา้ งบ้านเรือน การสรา้ งสถานท่สี าธารณะของชมุ ชน
เพื่อให้ได้ประโยชน์ร่วมกัน อาทิ ศาลาริมทาง ศาลาท่าน�้ำ และสถานที่ซึ่งเป็นศูนย์รวมจิตใจของผู้คนใน
สังคม เชน่ การสรา้ งโบสถ์ วิหาร ศาลาการเปรียญ ฯลฯ ในวดั ประจำ� หมู่บา้ นตา่ งๆ แตล่ ะชมุ ชนจงึ มีช่าง
ฝีมืออยู่ประจ�ำ มีทั้งที่เป็นชาวบ้านและพระสงฆ์ ซ่ึงได้ช่ือว่าเป็นช่างผู้มีความสามารถพิเศษเพราะมีเวลา
ว่างจากภาระการท�ำกิน ท�ำให้มีโอกาสฝึกฝนจนช�ำนาญได้มีโอกาสสร้างงานช่างชั้นสูงที่ละเอียดประณีต
ยงิ่ ขน้ึ และบางคราวกไ็ ดร้ บั อาราธนาใหไ้ ปทำ� งานชา่ งของหลวงในความสำ� คญั ดว้ ย เชน่ ครงั้ กรงุ ศรอี ยธุ ยา
เมื่อคราวสมเด็จพระสรรเพชญท่ี ๘ ทรงปฏิสังขรณ์มณฑปพระพุทธบาทท�ำเป็น ๕ ยอด โปรดให้
สมเด็จพระสังฆราช เสด็จข้ึนไปเป็นแม่งานปฏิสังขรณ์ คร้ังกรุงรัตนโกสินทร์ เมื่อท�ำปฏิสังขรณ์
วดั พระศรรี ตั นศาสดารามและวดั พระเชตพุ นวมิ ลมงั คลาราม ในรชั กาลที่ ๓ ผทู้ มี่ าชว่ ยทำ� การไดเ้ ปน็ นายงาน
ช่างเขียน ช่างป้ัน ช่างประดบั ล้วนเปน็ พระสงฆ์จากพระอารามตา่ งๆ โดยมาก
๓. การท�ำงานช่างแก่บ้านเมืองในสมัยก่อน ชายฉกรรจ์เม่ือมีอายุครบสักเลขขึ้นทะเบียนเป็น
ไพรส่ มแล้ว ต้องถูกเกณฑ์เขา้ มารับราชการ ไพร่คนใดมีความชำ� นาญ ความรเู้ ฉพาะดา้ นใดเป็นพเิ ศษจะ
ได้รับมอบหมายหน้าท่ีให้ท�ำงานที่ตนถนัด เช่น ผู้มีความรู้ความสามารถทางการช่างก็จะเข้ารับราชการ
ในกรมทร่ี บั ผดิ ชอบดา้ นชา่ ง จากนนั้ เจา้ กรมตน้ สงั กดั จะแจกจา่ ยไพรส่ มชา่ งไปชว่ ยราชการตา่ งๆ ตามความรู้
ความชำ� นาญ เช่น ท�ำงานก่อสร้าง ป้อม ก�ำแพงพระราชวัง ตำ� หนกั เรอื นหลวง วดั วาอาราม ไพรส่ มช่าง
