Page 45 - ไทยศึกษา
P. 45
งานช่างไทย ๑๔-35
อนง่ึ การผกู หุ่นรูปภาพ ชา่ งจะผูกโครงร่างด้านในดว้ ยไมไ้ ผ่ หวาย ทางมะพร้าว ทางหมากแล้ว
บุผ้า บุกระดาษหุ้ม จากนั้นจึงปั้นรักสมุกเป็นลวดลายเครื่องประดับ หรือตัดปรุกระดาษสี ระบายสีให้ดู
คล้ายกับของจริง ส่วนหุ่นรูปภาพเขาจ�ำลอง โครงภายในต้องท�ำให้แข็งแรงด้วยร่างร้านเสียก่อนแล้วจึงใช้
ไม้ไผ่ผ่าซีกมาตั้งเป็นโครงรูปภูเขาหุ้มร่างร้าน ขัดไม้ผูกด้วยเชือกปอดัดให้เป็นรูปทรงก้อนหินขนาดใหญ่
นอ้ ยเรยี งขนึ้ ไปเปน็ ภเู ขา สดุ ทา้ ยใชเ้ สอื่ ลำ� แพนบทุ บั ทำ� เปน็ ผวิ ของกอ้ นหนิ จดั แตง่ ใหเ้ ขา้ รปู แลว้ ใชก้ ระดาษ
บางทาแปง้ เปียกปดิ ทับ ๔-๖ ชัน้ ปดิ กระดาษให้ทว่ั เมือ่ กระดาษแห้งจึงระบายสใี หด้ คู ลา้ ยภูเขาหินจริงๆ
๘. ช่างบุ ชา่ งบทุ เ่ี ปน็ ชา่ งหลวงทำ� งานชา่ งบโุ ลหะใหแ้ ผอ่ อกเปน็ แผน่ บางๆ แลว้ นำ� ไปหมุ้ หนุ่ ทที่ ำ�
ด้วยไม้ ปูน โลหะ หิน ให้เกิดความงามและคงทนถาวร มีทั้งบุโลหะอย่างผิวเรียบ เช่น บุประดับ
สถาปตั ยกรรม พระสถปู เจดยี ์ บปุ ระดบั ประตมิ ากรรม ไดแ้ ก่ พระพทุ ธรปู และบโุ ลหะทท่ี ำ� ผวิ เปน็ ลวดลาย
เชน่ บปุ ระดบั ราชภณั ฑ์ ไดแ้ ก่ บษุ บก ฐานพระเบญจา พระแทน่ ราชบลั ลงั ก์ พระโกศ ฝกั พระแสง เปน็ ตน้
อนงึ่ ยงั มงี านชา่ งอกี ประเภทหนง่ึ ทท่ี ำ� ดว้ ยวธิ กี ารบุ คอื การตโี ลหะผสมเปน็ ภาชนะเครอื่ งใชต้ า่ งๆ
ท่ีเรยี กวา่ ทองลงหนิ หรือทองมา้ ลอ่ แต่ไมจ่ ัดอยู่ในงานของช่างหลวงจำ� พวกช่างสิบหมู่
๙. ช่างปูน ชา่ งปูนเปน็ ช่างเก่าแกท่ ำ� งานชา่ งส�ำคญั ของบา้ นเมอื งมาแตส่ มยั โบราณ ลักษณะการ
ทำ� งานของชา่ งปนู อาจแบง่ ตามประเภทของงานทใี่ ชฝ้ มี อื ประณตี แตกตา่ งกนั ไป เชน่ ชา่ งปนู กอ่ กบั ชา่ งปนู ปน้ั
ชา่ งปนู ปัน้ ตอ้ งท�ำงานทลี่ ะเอยี ดกว่ามาก ชา่ งปนู ปนั้ ทม่ี คี วามสามารถมกั เปน็ ชา่ งป้ันด้วย
ผลงานศลิ ปกรรมทเ่ี ปน็ ฝมี อื ของชา่ งปนู สว่ นใหญเ่ ปน็ งานในพระศาสนา เชน่ ทำ� พระพทุ ธรปู ปนู ปน้ั
ก่อสร้างศาสนสถาน พระสถูปเจดีย์ พระอุโบสถ พระวิหาร งานสร้างปราสาทราชมณเทียร ประตู
เครอ่ื งยอด ใบเสมา ก�ำแพง ป้อมปราการ และงานปัน้ ปูนเปน็ ลวดลายประดับงานต่างๆ
๑๐. ช่างรัก ช่างรักน้ันสันนิษฐานว่าเดิมคงจะเป็นช่างอิสระอยู่ต่างหาก แต่เน่ืองจากงานช่างรัก
เป็นขั้นตอนงานแทรกอยู่ในการท�ำงานช่างประณีตศิลป์อ่ืนๆ ท่ีต้องการรักษาให้คงทนถาวรเเละสวยงาม
ชา่ งรักจงึ ถกู รวมเขา้ อยู่ในกลุ่มช่างหลวง กรมชา่ งสิบหมดู่ ว้ ย
รัก ท่ชี า่ งน�ำมาใชใ้ นงานชา่ งแบ่งประเภทตามลักษณะการใชเ้ รียกชื่อตา่ งกนั ไป ดังน้ี
รักน้ําเกล้ียง คอื รกั ดบิ ทก่ี รองและขับนำ�้ เปน็ นำ้� ยางรกั บริสทุ ธ์ิใช้ผสมสมุกถมพื้น ทาผวิ
รักเกลี่ย หรือ สมุกดิบ* คือ รักน้�ำเกล้ียงผสมกับสมุกถ่านใบตองแห้งป่น ใช้อุดรูยาร่อง
ยาแนวบนพื้นกอ่ นทารักปดิ ทองค�ำเปลว
รักเช็ด คอื รกั นำ้� เกลยี้ งทน่ี ำ� มาเคยี่ วไฟไลน่ ำ�้ ใหร้ ะเหยออกจนไดเ้ นอื้ รกั ขน้ เเละเหนยี วจดั ใช้
แตะทา เชด็ บนพ้นื บางๆ เพือ่ ปดิ ทองคำ� เปลว หรอื ชกั เงาผิวหน้างานเคร่อื งรกั
รักใส คอื รกั นำ�้ เกลยี้ งทนี่ ำ� มาสกดั ใหส้ อี อ่ นจางมเี นอื้ โปรง่ ใสกวา่ รกั นำ�้ เกลย้ี งใชผ้ สมสตี า่ งๆ
เปน็ รักสี
งานชา่ งรักเป็นงานชา่ งทีต่ ้องท�ำต่อเน่ืองเพ่อื ให้เกิดความสวยงาม มงี านอื่นๆ อกี ๓ ประเภท คือ
งานชา่ งลงรกั ปิดทองคำ� เปลว งานช่างประดับกระจก และงานชา่ งประดบั มกุ
* สมกุ ได้แก่ วัสดุทีม่ ลี ักษณะเปน็ ผง ไดจ้ ากถา่ นใบตองแห้งป่น ถา่ นใบหญ้าคาป่น หรอื ดินสอพอง
