Page 50 - การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค
P. 50
2-48 การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค
เรอ่ื งที่ 2.3.3
การป อ้ งกันแบบช ี้เฉพาะ
1. แนวคิดข องก ารปอ้ งกนั แบบช ีเ้ ฉพาะ (Indicated Prevention)
การป้องกันระดับที่สามเป็นการป้องกันแบบชี้เฉพาะ (Indicated) ซึ่งหมายถึง คนที่มีการตรวจพบว่า มี
ปัจจัยเสี่ยง (Risk Factor) สภาพการณ์ (Condition) หรือความผิดปกติ (Abnormality) ที่บ่งชี้ได้ ในบุคคลที่มี
ความเสี่ยงส ูงเพียงพ อที่จำเป็นที่ต ้องการก ารดำเนินการป ้องกัน (Preventive Intervention) ส่วนใหญ่ข องมาตรการ
เหล่านี้จะสัมพันธ์กับจุดเริ่มต้นทางชีววิทยาของการเกิดโรค (Biologic Origin of Disease) มาตรการป้องกันนี้
ยังรวมถึงประชากรที่มีความเสี่ยงต่ำกว่าและมีแนวโน้มที่จะสูงกว่าที่จะใช้การป้องกันแบบเลือกสรรและแบบครอบ
จักรวาล การค้นหาผู้ที่ต้องได้รับการป้องกันแบบชี้เฉพาะอาจหาได้จากโปรแกรมการตรวจคัดกรอง (Screening
Programs) และต้นทุน ความเสี่ยง และประสิทธิผล (Effectiveness) ของมาตรการการป้องกันที่ต้องได้รับ
การช ั่งน้ำห นักก่อนตัดสินใจที่จ ะค ัดกรอง การดำเนินการป้องกันระดับนี้ร วมถึงก ารค วบคุมค วามดันโลหิต มาตรการ
ทางอาหารเพื่อลดระดับโคเลสเตอรอลในเลือด (Hypercholesterolemia) การใช้ยาลดปริมาณกรดยูริกในปัสสาวะ
(Uricosuric Drugs) ในคนที่ไม่มีอาการของระดับกรดยูริกในปัสสาวะ (Asymptomatic Hyperuricemia) และ
การตรวจซ้ำอย่างระมัดระวังในคนที่มีมะเร็งผิวหนังประเภทเบซัลเซลล์ (Basal Cell Skin Cancer) หรือผู้ที่ผ่าตัด
เอาติ่งเนื้อในล ำไส้ใหญ่ (Colonic Polyp) ออกไปแล้ว การป ระยุกต์ก ารป้องกันแ บบชี้เฉพาะมักนำไปใช้ในท างค ลินิก
(Clinical Setting) จากการบ่งชี้ที่พบในการตรวจทางการแพทย์ หรือผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการและมาตรการ
ป้องกันมากมายต้องการการแนะนำหรือความช่วยเหลือจากผู้เชี่ยวชาญเพื่อให้ได้รับผลสำเร็จอย่างเหมาะสม ซึ่ง
การป้องกันแบบช ี้เฉพาะม ีความแตกต่างจากก ารรักษาค ือ การร ักษาต ้องท ำท ันทีทันใด
การป้องกันแบบชี้เฉพาะเป็นการป้องกันที่เน้นในปัจเจกบุคคล จึงมีผลน้อยจากสิ่งแวดล้อมโดยเฉพาะ
จากชุมชน ซึ่งโรงเรียนแ ละค รอบครัวเป็นบริเวณท ี่มีการด ำเนินการป้องกันท ี่สำคัญแบบน ี้
การป้องกันแบบชี้เฉพาะที่ดำเนินการในโรงเรียนเน้นหนักในการค้นหา การดำเนินการ การสนับสนุนและ
บางค รั้งรวมถ ึงก ารส ่งต ่อนักเรียนที่ม ีป ัญหาพฤติกรรม หรือแม้แต่ปัญหาทางส ุขภาพจ ิต
การป้องกันแบบชี้เฉพาะในชุมชนการค้นหาและดำเนินการกับวัยรุ่นกลุ่มเสี่ยงในระดับปัจเจกบุคคลใน
ชุมชนทำได้ยากกว่า ประเทศเยอรมนีได้ดำเนินการกับเด็กวัยรุ่นที่มีการดื่มสุราอย่างหนักโดยมีการอบรมระยะสั้น
เกี่ยวก ับการส ร้างแรงจูงใจ
การป ้องกันแ บบช ี้เฉพาะในค รอบครัวเน้นก ารค ้นหาก ารเข้าถ ึงแ ละก ารส นับสนุนค รอบครัวท ี่ม ีเด็กซ ึ่งม ีค วาม
เสี่ยงเพื่อหาปัญหายาเสพติดในครอบครัว ดังเช่นโปรแกรมในประเทศสเปญที่มีเป้าหมายครอบครัวที่มีเด็กก่อน
วัยรุ่นอายุระหว่าง 9 และ 13 ปี ด้วยปัญหาการปรับตัวและพฤติกรรมที่โรงเรียนและปัญหาพฤติกรรมที่มีอยู่ซึ่งยัง
ไม่ต้องการก ารดำเนินก ารรักษาเป็นพิเศษ โปรแกรมน ี้ประกอบด ้วยกิจกรรมส ำหรับผู้ปกครองแ ละเด็กแยกกัน และ
กิจกรรมท ี่เด็กแ ละผ ู้ป กครองร่วมกัน
โดยสรุป การดำเนินการป้องกันแบบชี้เฉพาะเป็นกลวิธีที่นำมาใช้กับการค้นหาบุคคลที่มีอาการแสดง
เริ่มแรกข องค วามผิดป กติทางสุขภาพ ตัวอย่างเช่น การติดส ารเสพต ิดและพ ฤติกรรมปัญหาที่เกี่ยวข้องกับการใช้สาร
เสพติดและให้โปรแกรมพิเศษ การป้องกันแบบชี้เฉพาะนำมาใช้ในคนที่อาจจะหรืออาจไม่ใช้สารเสพติดแต่เป็นคน
ที่แสดงปัจจัยเสี่ยง เช่น มีความล้มเหลวในการเรียน ปัญหาทางสังคมกับบุคคลอื่น เป็นอันธพาล และพฤติกรรม
ลขิ สิทธิ์ของมหาวิทยาลัยสโุ ขทยั ธรรมาธริ าช
