Page 47 - การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค
P. 47
แนวคิด หลักการและกลวิธิีของการป้องกันโรค 2-45
เร่ืองที่ 2.3.2
การป ้องกนั แบบเลือกสรร
1. แนวคดิ ของก ารปอ้ งกนั แ บบเลอื กสรร (Selective Prevention)
การป้องกันแบบเลือกสรรเป็นการป้องกันที่เน้นในประชากรกลุ่มย่อย (Subgroup of the Population)
ที่จำแนกตามอายุ เพศ อาชีพ หรือลักษณะอื่นที่ชัดเจนในผู้ที่มีความเสี่ยงที่จะเจ็บป่วยโดยเฉลี่ย มาตรการนี้
จัดว่า เป็นการเลือกสรร (Selective) เช่น การให้ภูมิคุ้มกันพิษสุนัขบ้าแก่สัตวแพทย์ (Active Rabies
Immunization for Veterinarians) การจัดโปรแกรมการให้ภูมิคุ้มกันโรคหวัดใหญ่ประจำปีแก่ผู้สูงอายุ (Annal
Influenza Immunization for the Elderly) การใช้อุปกรณ์ป้องกันดวงตาในคนงาน (Use of Safety Gogles
by Machinists) และการหลีกเลี่ยงการบริโภคแอลกอฮอล์และสารเสพติดในสตรีมีครรภ์ (Avoidance of
alcohol and and many drugs by pregnant women) สิ่งที่เหมือนกันกับมาตรการการป้องกันแบบครอบ
จักรวาลคือ การดำเนินการส่วนใหญ่เหล่านี้ควรนำมาใช้ในกลุ่มประชากรที่เลือกมาโดยขึ้นกับแรงจูงใจของแต่ละ
บุคคลที่จะต้องได้รับการป้องกันอาจโดยการดำเนินการหรือการค้นหามาตรการป้องกันเพื่อเน้นโดยตรงไปยังกลุ่ม
ที่มีค วามเสี่ยงส ูง ซึ่งเป็นด้านที่จ ำเป็นของกลยุทธ์เพื่อการปฏิบัติงานท างส าธารณสุข
การป้องกันแบบเลือกสรรนี้แทนที่จะเน้นหนักประชากรขนาดใหญ่แบบการป้องกันแบบครอบจักรวาลแต่
จะเป็นการป้องกันที่เน้นหนักแต่ละบุคคลในกลุ่มหรือกลุ่มที่มีความเสี่ยง อันเป็นเป้าหมายของการป้องกัน กลวิธีนี้
ได้นำมาใช้กับปัญหาสารเสพติดซึ่งเป็นปัญหาใหญ่ที่สุด การป้องกันแบบเลือกสรรได้รับความสนใจในบางประเทศ
เช่น ฟินแลนด์ สวีเดน เป็นต้น เพราะมีก ารเพิ่มการเสพแ อลกอฮอล์ กลวิธีก ารป้องกันแบบเลือกสรรพ ุ่งเป้าไปที่กลุ่ม
ย่อยของประชาชนทั้งหมดที่มีความเสี่ยงต่อการใช้สารเสพติด เช่น วัยรุ่นที่ก้าวร้าว กลุ่มนักเรียนที่ออกกลางคัน
หรือนักเรียนที่ตกซ้ำชั้น เป็นต้น กลุ่มเสี่ยงอาจแยกออกจากกลุ่มใหญ่ตามปัจจัยความเสี่ยงทางประชากรศาสตร์
หรือสิ่งแวดล้อมที่สัมพันธ์กับการใช้สารเสพติด และกลุ่มเป้าหมายนั้นอาจแยกแยะตามอายุ เพศ ประวัติครอบครัว
บริเวณท ี่อาศัย เช่น ผู้ท ี่เสพห รือค้าส ารเสพติด เป็นต้น
โดยสรุป กลยุทธ์การป้องกันแบบเลือกสรรมีเป้าหมายเป็นกลุ่มประชากรย่อยที่ได้พิจารณาแล้วว่า มีความ
เสี่ยง ตัวอย่างเช่น กลุ่มที่มีความเสี่ยงของการได้รับสารเสพ ได้มีการจัดโปรแกรมการป้องกันแบบเลือกสรรของ
สารเสพติดคือ เด็กกลุ่มพิเศษที่มีการใช้สารเสพติด ผู้ปกครองหรือครอบครัวที่อาศัยอยู่ในบริเวณที่มีความเสี่ยงสูง
หรือเพื่อนบ ้านใกล้เรือนเคียง และโปรแกรมพี่เลี้ยงที่มีจ ุดมุ่งหมายเป็นเด็กที่มีพฤติกรรมท ี่เป็นปัญหาในโรงเรียน
2. กรณตี วั อยา่ งการป อ้ งกันแบบเลอื กสรรในต ่างประเทศ
การดำเนินการการป้องกันแบบเลือกสรรในโรงเรียนเน้นหนักวัยรุ่นที่ติดสารเสพติดที่เป็นเด็กนักเรียนที่ถูก
คัดออกจากโรงเรียน ในชุมชนการประสานงานอย่างดีของหน่วยบริการทางสุขภาพมีบทบาทสำคัญต่อวัยรุ่นกลุ่ม
เสี่ยงที่ต ้องอาศัยความรับผ ิดช อบร่วมกันข องผ ู้เกี่ยวข้องกับน โยบาย เช่น สังคม กฎหมาย สุขภาพ การศ ึกษา เป็นต้น
การดำเนินการการป้องกันแบบเลือกสรรในครอบครัว เน้นครอบครัวกลุ่มเสี่ยงโดยเฉพาะ เนื่องจากครอบครัว
เหล่านี้ไม่สามารถเข้าถึงการป้องกันตามปกติ โปรแกรมการป้องกันแบบเลือกสรรมีเป้าหมายเป็นครอบครัวที่เสี่ยง
ประกอบด้วยเทคนิคที่ต้องดึงดูดครอบครัวกลุ่มเสี่ยงให้เข้ามาร่วมในโปรแกรมทั้งด้านอาหาร แรงจูงใจทางการเงิน
ลขิ สิทธข์ิ องมหาวทิ ยาลยั สโุ ขทัยธรรมาธริ าช
