Page 201 - พฤติกรรมมนุษย์และจริยธรรมทางเศรษฐกิจและธุรกิจ
P. 201
การค้า การลงทุน และการเงินระหว่างประเทศกับจริยธรรม 14-21
อย่างไรก็ตาม จีนมีความพยายามอย่างเข้มงวดในการแก้ปัญหาดังกล่าว หากแต่ในช่วงเดือนกุมภาพันธ์
พ.ศ. 2553 มีข ่าวท ี่ร ะบุถึงน มปนเปื้อนเมลาม ีนถูกนำก ลับมาจำหน่ายใหม่โดยม ีการเปลี่ยนแปลงบ รรจุภัณฑ์ โดยทาง
การจีนได้พ ยายามสั่งเก็บน มปนเปื้อนสารเมลามีนดังกล่าว
ประเด็นที่พบในกรณีดังกล่าวคือ ผู้ผลิตนมในประเทศจีนดำเนินธุรกิจโดยขาดการคำนึงถึงผลที่จะเกิดกับ
ผู้บริโภค มุ่งเน้นผลประโยชน์ของตนเอง มีการนำเมลามีนมาผสมในนมเพื่อทำให้เสมือนมีโปรตีนสูงในการทดสอบ
น้ำหนักโปรตีนที่วัดจากปริมาณไนโตรเจน โดยบทเรียนที่ได้จากเหตุการณ์ดังกล่าวคือ ผู้ประกอบการควรผลิต
ส ินค้าด้วยค วามรับผ ิดช อบ ปฏิบัติตามกฎหมายแ ละมาตรฐานร ะหว่างป ระเทศเกี่ยวกับค วามป ลอดภัยของอาหาร
2. การบ ังคับใช้สทิ ธเิ หนอื ส ิทธิบ ัตรโดยรัฐ (Compulsory licensing: CL): กรณยี าร ักษาม ะเร็ง1
ในช่วงปี 2551 มีประเด็นเรื่องการทบทวนการบังคับใช้สิทธิเหนือสิทธิบัตรโดยรัฐ หรือซีแอลสำหรับยา
รักษาโรคมะเร็ง 4 ตัวท ี่จำหน่ายในประเทศไทย ซึ่งยาด ังกล่าวป ระกอบด้วย
(1) ยาโดซ ีแ ท็กเซล (Docetaxel) ใช้รักษาม ะเร็งปอดแ ละเต้านม ชื่อก ารค้า แท็กโซเทียร์ ของบริษัท ซาโนฟี
อเวนต ีส (ประเทศไทย) จำกัด
(2) ยาเออ ร์โลทินิบ (Erlotinib) ใช้ร ักษาโรคมะเร็งป อด ชื่อการค้า ทราซ ีว ่า ของบริษัท โรช (ประเทศไทย)
จำกัด
(3) ยาเล็ทโทรโซล (Letrozole) ใช้รักษาม ะเร็งเต้าน ม ชื่อการค ้า ฟีมาร่า ของบริษัท โนวาร์ต ีส (ประเทศไทย)
จำกัด
(4) ยาอ มิ าท นิ บิ (Imatinib) ใชร้ กั ษาม ะเรง็ เมด็ เลอื ดข าวแ ละท างเดนิ อ าหาร ของบ รษิ ทั โนว ารต์ สี (ประเทศไทย)
จำกัด
บริษัทยาจะได้รับประโยชน์จากการคิดค้นยาชนิดใหม่ๆ โดยภายใต้ความคุ้มครองของสิทธิบัตร บริษัทยา
ด ังกล่าวจะเป็นเพียงผ ู้เดียวท ี่ม ีส ิทธิในก ารผลิต นำเข้า จำหน่าย หรือใช้ประโยชน์จากย าด ังก ล่าวแ ต่เพียงผ ู้เดียวเป็น
เวลา 20 ปี ซึ่งบริษัทสามารถตั้งราคาได้สูงในช่วงดังกล่าว แต่เนื่องจากสิทธิผูกขาดดังกล่าวอาจทำให้เกิดปัญหาใน
กรณีที่ยาดังก ล่าวเป็นยาที่จ ำเป็น
ตามความตกลงด้านทรัพย์สินทางปัญญาที่เกี่ยวกับการค้าหรือความตกลงทริปส์ขององค์การการค้าโลก
(Agreement on Trade-Related Intellectual Properties (TRIPs) Article) และในปฏิญญาโดฮาที่เกี่ยวกับ
ความต กลงทริปส์และส ุขภาพข องป ระชาชน (Doha Declaration on the TRIPs Agreement and Public Health)
กำหนดว่า ประเทศสมาชิกองค์การการค้าโลกมีสิทธิกำหนดเหตุผลและเงื่อนไขในการบังคับใช้สิทธิเหนือสิทธิบัตร
ได้ด้วยตนเอง โดยตามความตกลงทริปส์มีข้อยกเว้น คือ ยอมให้มีการใช้สิทธิเหนือสิทธิบัตรได้ในกรณีฉุกเฉิน
หรือในก รณีที่ม ีความจำเป็นอื่นๆ โดยร ะบุว ่า ควรม ีการเจรจาก ับบ ริษัทที่ถ ือสิทธิบัตรก ่อน หากก ารเจรจาไม่สำเร็จจ ึง
ประกาศบ ังคับใช้สิทธิเหนือส ิทธิบัตร หากแต่มีข้อย กเว้น คือ ถ้ามีก ารใช้โดยรัฐบาลหรือที่เรียกว ่า การใช้โดยร ัฐบาล
(government use) หรือไม่แสวงหากำไร (non-commercial use) สามารถดำเนินการได้โดยไม่ต้องมีการเจรจา
ก ับบริษัทยาล่วงหน้า และไม่ต้องม ีก ารป ระกาศหรือแจ้งสถานการณ์ฉ ุกเฉิน
เนื่องจากยาเป็นสินค้าในเชิงคุณธรรม มีความสำคัญต่อชีวิต โดยในการพิจารณาต้องแยกต่างหากจาก
สินค้าประเภทอื่น ในการพิจารณาการดำเนินธุรกิจยานั้น ควรพิจารณาตามหลักสิทธิมนุษยชนในการมีชีวิตอยู่ซึ่ง
1 การให้พิจารณาทบทวนการประกาศใช้สิทธิเหนือสิทธิบัตรยาหรือซีแอลในยารักษามะเร็ง ทำให้เรื่องซีแอลกลับมาเป็นประเด็นอีกครั้ง
หลังจากเคยมีกรณีเมื่อต้นปี พ.ศ. 2550 เมื่อมีการประกาศใช้ซีแอลกับยาต้านไวรัสเอชไอวี 2 ตัว และยาป้องกันความรุนแรงของโรคเส้นเลือดอุด
ตันในหัวใจและในสมอง 1 ตัว
ลขิ สทิ ธขิ์ องมหาวทิ ยาลยั สุโขทัยธรรมาธริ าช
