Page 144 - การผลิตสัตว์
P. 144
11-16 การผลิตสัตว์
เร่อื งท ่ี 11.1.4
การเลี้ยงแ พะ
1. การเลย้ี งพ ่อแม่พนั ธแ์ุ พะ
แพะเพศผู้จ ะเริ่มแสดงอาการเป็นหนุ่มเมื่ออายุ 4–5 เดือน แต่จะผสมพันธุ์ได้เมื่ออายุ 8 เดือน ช่วงใกล้ฤดู
ผสมพันธุ์ แพะเพศผู้จะปัสสาวะรดบริเวณท้องและอกของตัวเอง เนื่องจากอวัยวะเพศผู้สามารถยื่นยาวออกมาจาก
ถุงหุ้มได้เมื่อแพะเพศผู้อยากจะผสมพันธุ์ และแพะเพศผู้จะแสดงอาการม้วนริมฝีปาก นอกจากนี้ต่อมกลิ่นที่ฐาน
ของเขาจ ะส่งกลิ่นเพศผ ู้อ อกไปเพื่อด ึงดูดแ พะเพศเมีย แพะพ ่อพันธุ์ที่ม ีอายุ 1–2 ปี สามารถคุมฝูงแ ม่พันธุ์ได้ 10–15
ตัว ส่วนพ ่อพ ันธุ์ท ี่ม ีอายุ 2–5 ปี สามารถคุมฝ ูงแ ม่พ ันธุ์ได้ 20–0 ตัว
แม่พันธุ์แพะจะเริ่มแสดงอาการเป็นสัดเมื่ออายุ 3–4 เดือน แต่ยังไม่สามารถผสมพันธุ์ได้เพราะระบบ
สืบพันธุ์ยังไม่ส มบูรณ์เต็มที่ จะสามารถผ สมพ ันธุ์ได้เมื่ออ ายุ 8–10 เดือน
ก่อนการผสมพันธุ์ 1 เดือน ควรจัดการถ่ายพยาธิภายนอกแก่พ่อแม่พันธุ์แพะ รวมทั้งมีการฉีดวัคซีน
ป้องกันโรคต่างๆ เช่น วัคซีนป้องกันโรคปากและเท้าเปื่อย เป็นต้น ในช่วงก่อนการผสมพันธุ์ 2–3 สัปดาห์ควรให้
อาหารที่มีคุณภาพดี ให้อาหารหยาบที่มีคุณภาพ มีการเสริมอาหารข้นให้แก่พ่อแม่พันธุ์ เพื่อให้พ่อพันธุ์มีการสร้าง
ตัวอสุจิที่สมบูรณ์ แข็งแรง แม่พันธุ์มีการตกไข่มากขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงที่อาหารหยาบที่ให้แพะกินมี
คุณภาพต่ำและมีปริมาณไม่เพียงพอต่อความต้องการของแพะ ควรเสริมอาหารข้นประมาณ 1–1.5 เปอร์เซ็นต์ของ
น้ำหนักตัว
2. การเล้ยี งแมพ่ นั ธ์ุอ้มุ ท้องถ ึงคลอด
แม่พันธุ์แพะที่ผสมติดแล้ว จะไม่แสดงอาการเป็นสัดหรือไม่กลับเป็นสัด แพะจะตั้งท้องนาน 150+4 วัน
ในช่วงที่แพะกำลังให้ผลผลิต เช่น ในระยะอุ้มท้อง และในระยะเลี้ยงลูกและรีดนม ควรให้แพะกินอาหารที่มี
คุณภาพดี โดยมีการเสริมอาหารข้นร่วมกับการให้อาหารหยาบ ในระยะที่แพะอุ้มท้อง 3 เดือนแรกจะยังไม่มีการ
เสริมอาหารข้นมากกว่าปกติ เพราะช่วงนี้ลูกแพะจะมีการพัฒนาอย่างช้าๆ แต่ในช่วง 2 เดือนหลังของการอุ้มท้อง
หรือระยะ 4–6 สัปดาห์สุดท้ายของการอุ้มท้องจะเพิ่มปริมาณอาหารข้นประมาณวันละ 0.5–1.0 กิโลกรัมต่อตัว
นอกจากนี้ต้องมีการเสริมแร่ธาตุก้อนให้แพะได้เลียกินได้ตลอดเวลา เพื่อป้องกันแพะขาดแร่ธาตุ ซึ่งอาจทำให้แพะ
เกิดความผิดปกติได้ รวมทั้งจะต้องมีน้ำสะอาดให้แพะสามารถกินได้อย่างเพียงพอตลอดเวลา เมื่อใกล้คลอด
ประมาณ 4–5 วันก่อนคลอด ควรลดปริมาณอาหารลงและเพิ่มรำข้าวหรืออาหารหยาบ เพื่อช่วยในการระบายท้อง
ไม่ให้แพะท้องผูก เพราะจ ะท ำให้แม่แ พะค ลอดยาก
อาการของแม่แพะใกล้ค ลอดส ามารถสังเกตได้ด ังนี้ แม่แ พะมีอ าการก ระวนกระวาย อาจใช้ข าห น้าต ะกุยดิน
ส่งเสียงร้องต่ำๆ เต้านมขยายใหญ่ขึ้นมาก อาจมีน้ำเมือกไหลออกมาทางช่องคลอด บริเวณสวาปยุบลง เมื่อถุง
น้ำคร่ำแตกลูกแพะจะคลอดออกมา ซึ่งจะใช้เวลาในการคลอดไม่เกิน 1 ชั่วโมง ถ้าหลังจากแม่แพะแสดงอาการใกล้
คลอดนานกว่า 1 ชั่วโมง แต่ไม่มีลูกคลอดออกมา ผู้เลี้ยงจะต้องทำการล้วงช่วยคลอด หลังจากคลอดลูกไม่เกิน 4
ชั่วโมง รกจะถูกขับออกมา หลังจากที่แม่แพะคลอดลูกแล้วจะต้องคอยหมั่นสังเกตความผิดปกติ โดยเฉพาะถ้าพบ
มดลูกอ ักเสบ และเต้านมอ ักเสบ ควรป รึกษาส ัตวแพทย์เพื่อท ำการร ักษาทันที
ลขิ สทิ ธิ์ของมหาวิทยาลยั สุโขทัยธรรมาธิราช
