Page 102 - การจัดประสบการณ์การเรียนรู้วิทยาศาสตร์
P. 102
2-92 การจัดประสบการณ์การเรียนรู้วิทยาศาสตร์
1.2 การแตกหน่อ การสืบพันธุ์โดยการแตกหน่อเกิดขึ้นโดยการที่บางส่วนของต้นเดิมหรือตัวเดิม
เจริญโดยก ารแ บ่งเซลล์แ บบไมโทซ ิสส ร้างส ่วนท ี่ย ื่นอ อกไป และส ่วนน ี้จ ะม ีก ารเปลี่ยนแปลงล ักษณะไปค ล้าย
กับต้นเดิมหรือตัวเดิมซึ่งเมื่อเจริญโดยสมบูรณ์แล้วอาจหลุดออกไปเป็นอิสระ เจริญเติบโตต่อไป หรืออาจ
จะย ังค งติดอยู่ก ับต้นเดิมหรือตัวเดิม สิ่งมีช ีวิตท ี่ม ีก ารสืบพันธุ์แบบนี้ ได้แก่ ยีสต์ ไฮดรา และฟ องนํ้าน ํ้าจ ืด
มีการสร้างหน่อภายในตัว มีลักษณะเป็นแคปซูลที่มีผนังหนา (gemmule) เมื่อตัวเดิมสลายแคปซูลแต่ละ
อันจะเจริญต่อไป ในลิเวอร์เวิร์ตจะมีการเจริญของกลุ่มเซลล์เป็นรูปถ้วย (gemma cup) อยู่บนผิวของ
ลิเวอร์เวิร์ต และส ่วนนี้จะหลุดไปกับน ํ้าค้างห รือนํ้าฝน จากน ั้นก็จ ะเจริญเป็นต้นใหม่ต ่อไป
1.3 การแยกจากกันของเซลล์ในกลุ่มหรือในสาย การสืบพันธุ์แบบนี้เกิดขึ้นในสาหร่ายและเห็ด
บางชนิดที่มีเซลล์เรียงต่อกันเป็นสายหรืออยู่รวมกันเป็นกลุ่ม โดยบางส่วนของสายหรือของกลุ่มแยกหลุด
ออกไปจากสายเดิมหรือกลุ่มเดิม แต่ละส่วนที่หลุดออกไปจะแบ่งตัวและเจริญเป็นกลุ่มใหม่หรือสายใหม่
ต่อไป
1.4 การสร้างสปอร์ การสืบพันธุ์โดยการสร้างสปอร์เกิดขึ้นในสาหร่าย โพรโทซัว และพืชที่ไม่มี
เมล็ด โดยโพรโทพ ลาซ ึมภ ายในเซลล์เกิดก ารแ บ่งห ลายค รั้ง โพรโทพ ลาซ ึมแ ต่ละส ่วนท ี่เกิดจ ากก ารแ บ่งต ัวจ ะ
มผี นังห ุ้มร อบห นาเรียกว ่า สป อร์ สป อรบ์ างช นิดม หี นวดห รือแ สแ้ ฟลเจลลัมใชใ้นก ารเคลื่อนที่ สป อรท์ ีเ่กิดข ึ้น
จะยังค งอยู่ภายในเซลล์ เมื่อผ นังเซลล์แตกสปอร์จะแพร่กระจายอ อกไปแ ละเจริญเป็นต ัวใหม่ต ่อไป
1.5 การสร้างกลุ่มเซลล์ใหม่ภายในกลุ่มเซลล์เดิม กลุ่มเซลล์ใหม่นี้เมื่อหลุดออกไปจากกลุ่มเซลล์
เดิมแ ล้วจ ะแบ่งตัวเพิ่มจ ำ�นวนเซลล์ในกลุ่ม เจริญเป็นกล ุ่มเซลล์ที่มีข นาดใหญ่ต ่อไป
1.6 การส รา้ งเซลลพ์ เิ ศษ การส ืบพันธุโ์ดยก ารส ร้างเซลลพ์ ิเศษน ีเ้กิดข ึ้นในส าหร่ายส เีขียวแ กมน ํ้าเงิน
ทีม่ เีซลลเ์รียงต ่อก ันเป็นส ายโดยเซลลบ์ างเซลลจ์ ะม กี ารส ะสมอ าหารไวม้ ากแ ละม ผี นังห นา ซึ่งต ่อไปเซลลน์ ีจ้ ะ
มกี ารแ บ่งต ัวเจริญเปน็ ส ายใหมบ่ นส ายเดิม หรอื เซลลน์ ีอ้ าจห ลดุ อ อกไปจ ากส ายเดิมแ ล้วแ บง่ ต วั เจริญเปน็ ส าย
ใหม่ต ่อไป
1.7 การสร้างส่วนใหม่ทดแทนส่วนเดิมที่ขาดหลุดไป เมื่อส่วนใดส่วนหนึ่งหัก หรือถูกตัดขาด
สิ่งมีชีวิตบางชนิดสามารถสร้างส่วนนั้นขึ้นมาทดแทนให้สมบูรณ์เหมือนเดิมได้ เช่น สาหร่ายสีเขียวพวก
อะเซต าบูล าเรีย พลานาเรีย ดาว ไส้เดือนดิน
1.8 การขยายพันธ์ุโดยการเจริญจากส่วนที่ไม่เกี่ยวข้องกับการสืบพันธ์ุ การขยายพันธุ์ของพืชมี
เนื้อเยื่อลำ�เลียงโดยการเจริญเติบโตจากส่วนต่างๆ ที่ไม่เกี่ยวข้องกับการสืบพันธุ์ เช่น การเกิดต้นใหม่จาก
ตาบริเวณข ้อข องล ำ�ต้นทั้งล ำ�ต้นบนดินและล ำ�ต้นใต้ดิน จากส ่วนต่างๆ ของใบ เช่น ปลายใบของเฟินบ างช นิด
ขอบใบข องใบค วํ่าต ายห งายเป็น ก้านใบข องแ อฟริก ันไวโอเล็ต กุหลาบห ิน นอกจากน ี้ม ีการขยายพ ันธุ์โดยว ิธี
ต่างๆ เช่น การต อน การต ิดตา การทาบกิ่ง การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ
