Page 98 - การจัดประสบการณ์การเรียนรู้วิทยาศาสตร์
P. 98
2-88 การจัดประสบการณ์การเรียนรู้วิทยาศาสตร์
2.1 การแ บ่งไมโอซสิ คร้ังแรก
2.1.1 อินเทอร์เฟส I การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นภายในเซลล์ในระยะนี้มีลักษณะเหมือนกับ
ระยะอินเทอร์เฟสของการแบ่งแบบไมโทซิส มีการเตรียมสร้างสารต่างๆ เพื่อใช้ในระยะต่อไป มีการสร้าง
โครโมโซมใหม่ท ี่ม ีลักษณะเหมือนเดิม
2.1.2 โพรเฟส I เปน็ ร ะยะท มี่ กี ระบวนการซ บั ซ อ้ นม ากท ีส่ ดุ ในร ะยะแ รกจ ะม องเหน็ โครโมโซม
เป็นเส้นบ าง แต่ละเส้นป ระกอบด้วยโคร มาต ิด 2 โครมาต ิด ที่ย ังค งอยู่ติดก ันท ี่บ ริเวณไคนีโทคอร์ ในเซลล์
สัตว์เซน ทร ิโอลแ บ่งเป็น 2 กลุ่ม เริ่มเคลื่อนห ่างจ ากก ันไปย ังข ั้วต รงก ันข ้ามข องเซลล์ เส้นใยส ปินเดิลเริ่มเกิด
ขึน้ ในล กั ษณะเดยี วกนั ก บั ในก ารแ บง่ เซลลแ์ บบไมโทซ สิ ตอ่ ม าโครโมโซมท มี่ ลี กั ษณะ ขนาด และร ปู ร า่ งเหมอื น
กัน (homologous chromosome) เริ่มมาจับคู่ (synapse) เป็นคู่ๆ แต่ละคู่เรียก ไบวาเลนต์ (bivalent)
โครโมโซมแ ต่ละค ู่ป ระกอบด ้วยโคร มาต ิด 4 โคร มาต ิด การจ ับค ู่ก ันข องโครโมโซม ยังไม่จ ับค ู่ก ันต ลอดค วาม
ยาวข องโครโมโซม ในร ะยะท โี่ ครโมโซมจ บั ค กู่ นั ต ลอดค วามย าวข องโครโมโซม โครโมโซมจ ะห ดส ัน้ แ ละห นาข ึน้
จากน ั้นโครโมโซมที่จ ับคู่ก ันจ ะเริ่มแยกจากกัน มีเพียงบางส ่วนท ี่ยังค งต ิดก ันอยู่ ซึ่งเรียกว่า ไคแอสมา (chi-
asma) คขู่ องโครโมโซมท บี่ างส ว่ นย งั ค งต ดิ ก นั อ ยนู่ เี้ มือ่ แ ยกอ อกจ ากก นั อ าจเกดิ ก ารแ ลกส ว่ นข องโคร มาต ดิ ได้
เป็นผลให้เกิดการแลกเปลี่ยนสารพันธุกรรมระหว่างโครโมโซมทั้งสอง กระบวนการนี้เรียก การไขว้ข้ามกัน
ของโครโมโซม (crossing over) ในตอนปลายระย ะโพรเฟส I โครโมโซมห ดส ั้นและหนาม ากข ึ้น ไคแ อส มา
เลื่อนไปท างปลายแต่ละข ้างข องโครโมโซม โครโมโซมจ ึงแ ยกจ ากก ันเกือบตลอด เหลือแ ต่ต รงป ลายที่ยังค ง
ติดกันอยู่ โครโมโซมแต่ละคู่จะเคลื่อนไปใกล้เยื่อหุ้มนิวเคลียส ในตอนนี้นิวคลีโอลัสและเยื่อหุ้มนิวเคลียส
เริ่มส ลายตัว
2.1.3 เมท าเฟส I ในร ะยะน ี้เยื่อหุ้มนิวเคลียสและนิวค ลีโอลัสส ลายไปหมด โครโมโซมแ ต่ละ
คู่จะแยกจากกันตลอด มีเส้นใยสปินเดิลยึดระหว่างไคนีโทคอร์ของแต่ละโครโมโซมกับเซนทริโอลในเซลล์
สัตว์ หรือก ับข ั้วเซลล์ในเซลล์พ ืช
2.1.4 แอนนาเฟส I แต่ละโครโมโซมที่แยกจากกันตลอดแล้วจะเคลื่อนแยกจากกันไปรวม
กลุ่มที่ข ั้วเซลล์ตรงกันข ้าม แต่ละก ลุ่มจึงม ีจ ำ�นวนโครโมโซมครึ่งห นึ่งของจ ำ�นวนโครโมโซมเดิม
2.1.5 ทีโลเฟส I โครโมโซมแต่ละกลุ่มที่อยู่ขั้วตรงกันข้ามจะเริ่มมีเยื่อมาหุ้มทำ�ให้เกิด
นิวเคลียส 2 นิวเคลียส แต่ละน ิวเคลียสมีโครโมโซมเพียงค รึ่งเดียว เกิดน ิวค ลีโอลัส ส่วนเส้นใยส ปินเดิล
สลายแ ละหมดไปในที่สุดเมื่อได้น ิวเคลียสใหม่ 2 นิวเคลียสแ ล้ว เซลล์บ างชนิดจ ะเกิดก ารแ บ่งไซโทพลาซ ึม
ทำ�ให้ได้เซลล์ใหม่ 2 เซลล์ แต่ละเซลล์มีนิวเคลียสที่มีจำ�นวนโครโมโซมลดลงครึ่งหนึ่ง จากนั้นเซลล์ที่เกิด
ใหม่ท ั้งสองจึงเริ่มเข้าสู่กระบวนการแ บ่งไมโอซิสครั้งที่สองต่อไป
2.2 การแ บ่งไ มโอซ ิสค รั้งท่สี อง
2.2.1 อินเทอร์เฟส II นิวเคลียสห รือเซลล์ท ี่เกิดขึ้นจ ากการแบ่งค รั้งแรกจะเข้าสู่ก ระบวนการ
แบ่งครั้งที่สอง โดยจากระยะทีโลเฟส I เซลล์บางชนิดจะเข้าสู่ระยะอินเทอร์เฟส II ระยะนี้ไม่มีการสร้าง
โครโมโซมใหม่ท ี่ม ีลักษณะเหมือนเดิมอ ีก เซลล์บ างช นิดไม่มีระยะอ ินเทอร์เฟส II จากร ะยะท ีโลเฟส I ก็จะ
เข้าส ู่ระย ะโพรเฟส II กระบวนการต่างๆ ที่เกิดข ึ้นในแ ต่ละน ิวเคลียสหรือแ ต่ละเซลล์เกิดขึ้นเหมือนก ัน
