Page 165 - การจัดประสบการณ์การเรียนรู้วิทยาศาสตร์
P. 165
กระบวนการด ำ�รงชีวิต 2-155
4.3 การเลอื กเฟ้นห าเซลลเ์ จา้ บ้านท่ีไดร้ บั DNA ลกู ผสม ในการต ัดต ่อ DNA ให้ได้ DNA ลูกผสม
นั้น การต ัดต ่อเป็นไปแบบสุ่มท ำ�ให้ได้ผ ลิตผลท ี่เป็น DNA ลูกผสมได้หลายรูปแ บบ เช่น ชิ้นของ DNA เดิม
DNA ของพลาส มิดเชื่อมต ่อกันเอง DNA สายผ สมร ะหว่าง DNA ชิ้นอ ื่นก ับพลาส มิด และ DNA สายผ สม
ระหว่าง DNA ที่ต้องการกับพ ลาสมิด
DNA ลูกผสมร ะหว่าง DNA ที่ต ้องการก ับพ ลาสมิดเป็นผ ลิตผลท ี่พ ึงประสงค์เพียงอ ย่างเดียวของ
การต ัดต ่อ และเคลื่อนย ้าย DNA ดังนั้นจ ึงต ้องเลือกเฟ้นเฉพาะเซลล์เจ้าบ้านที่มีส มบัติดังก ล่าวอ อกม าจ าก
เซลล์ที่ไม่มีสมบัติตามที่ต ้องการ การเลือกเฟ้นส ามารถท ำ�ได้ด ังนี้
4.3.1 การเลือก DNA ลกู ผสม โดยอาศัยลักษณะเฉพ าะทางฟีโนไทป์ที่เกี่ยวก ับก ารดื้อยาข อง
เซลล์เจ้าบ ้าน ทั้งนี้เพราะ DNA พาหะมักจะมีย ีนของการดื้อยาอยู่ด ้วย
4.3.2 การเลือกเฟ้นเซลล์จากผลผลิตของเอนไซม์ท่ีเกิดจาก DNA ลูกผสม (ภาพที่ 2.56)
เช่น ยีนของการสร้างบีตากาแลกโทซิเดส ซึ่งเป็นเอนไซม์ที่ใช้ในการย่อยสลายแลกโทสให้เป็นกลูโคสและ
กาแลกโทส เมื่อนำ� DNA ที่มียีนนี้ไปตัดต่อเข้ากับ DNA พาหะ หรือ DNA พาหะบางตัวที่มีสมบัตินี้อยู่
แล้วเมื่อนำ�เซลล์ไปเลี้ยงในอาหารเลี้ยงเชื้อที่มีสารอินดิเคเตอร์ (indicator) เช่น สารเอ็กซ์กาล (X-gal)
ดงั น ัน้ เซลลท์ มี่ ี DNA ลกู ผสมข องย นี บตี าก าแ ลกโทซ เิ ดสจ ะส รา้ งเอนไซมอ์ อกม าท ำ�ป ฏกิ ริ ยิ าก บั ส ารเอก็ ซก์ าล
ได้ผ ลิตผลเป็นส ารท ี่ม ีส ีฟ ้าบ นอ าหารเลี้ยงเชื้อ ดังน ั้นกลุ่มข องเซลล์ห รือโคโลนี (colony) ที่ม ี DNA ลูกผสม
ที่มี DNA ที่ต้องการอ ยู่ภายในจะม ีสีฟ ้า ขณะท ี่ก ลุ่มเซลล์ท ี่ไม่มี DNA ลูกผสมจะไม่มีสีฟ้า จึงทำ�ให้สามารถ
แยกแยะเซลล์เจ้าบ้านที่ม ีส มบัติท ี่พ ึงประสงค์ได้
ภาพท่ี 2.56 การเลือกเฟ้นเซลล์จ ากผลผลติ ข องเอนไซมท์ ่ีเกดิ จาก DNA ลูกผสม
