Page 18 - การจัดและการผลิตรายการวิทยุกระจายเสียงเบื้องต้น
P. 18
12-8 การจัดและการผลิตรายการวิทยุกระจายเสียงเบื้องต้น
ที่เป็นส ถานีเพลงจะให้ค วามส ำ�คัญกับด ีเจ เพราะเป็นผ ู้ท ี่ส ร้างค วามนิยมให้แ ก่ส ถานี ดังน ั้น การก ำ�หนดต ำ�แหน่ง ภาระ
หน้าที่ และจ ำ�นวนบุคลากรฝ่ายรายการ จึงแ ตกต่างก ันขึ้นอยู่ก ับนโยบายของผู้บริหาร พันธก ิจ วัตถุประสงค์ และร ูป
แบบข องสถานี
2. ประเภทและขนาดของสถานี สถานีวิทยุกระจายเสียงแบ่งออกเป็นประเภทต่างๆ ได้แก่ สถานีวิทยุ
แห่งชาติ สถานีว ิทยุเครือข ่าย สถานีวิทยุท้องถ ิ่น สถานีวิทยุชุมชน สถานีแต่ละป ระเภท จะมีข นาดต่างกัน สถานีว ิทยุ
แห่งชาติจะเป็นสถานีขนาดใหญ่ ส่งกระจายเสียงครอบคลุมทั่วประเทศ และยังมีการกระจายเสียงภาคต่างประเทศ
ด้วย เช่น สถานีวิทยุก ระจายเสียงแห่งป ระเทศไทย สถานีวิทยุท ี่มีขนาดเล็กล งมา เช่น สถานีวิทยุเครือข่ายก องทัพบ ก
สถานีวิทยุเครือข่าย อ.ส.ม.ท รองลงมาคือ สถานีวิทยุท้องถิ่น ซึ่งตั้งขึ้นในท้องถิ่นหรือในจังหวัดใดจังหวัดหนึ่งส่วน
สถานีว ิทยุที่มีขนาดเล็กที่สุดค ือ สถานีว ิทยุชุมชน เป็นส ถานีท ี่มีกำ�ลังส ่งไม่เกิน 1 กิโลว ัตต์ ส่งก ระจายเสียงเฉพาะใน
ชุมชน ขนาดข องส ถานจี ะเป็นต ัวก ำ�หนดจ ำ�นวนแ ละภ าระห น้าทีข่ องบ ุคลากรฝ ่ายร ายการ สถานวี ิทยกุ ระจายเสียงข นาด
ใหญ่ มีรายการหลายรูปแบบจึงต้องมีบุคลากรฝ่ายรายการจำ�นวนมาก และมีการกำ�หนดบทบาทหน้าที่ของบุคลากร
ชัดเจน เช่น ตำ�แหน่งผ ู้จัดร ายการ ตำ�แหน่งผู้ผลิตรายการ ตำ�แหน่งผ ู้ประกาศ เป็นต้น ส่วนสถานีวิทยุท ี่มีขนาดเล็กล ง
มา จำ�นวนบุคลากรก ็ล ดน ้อยล งต ามลำ�ดับ และไม่มีการก ำ�หนดบ ทบาทห น้าที่ต ายตัว คนคนเดียวอาจทำ�หน้าที่ ทั้งจ ัด
ผลิต และดำ�เนินรายการ โดยเฉพาะสถานีขนาดเล็ก เช่น สถานีวิทยุชุมชน บางแห่งมีผู้ทำ�งานทั้งหมดในสถานีเพียง
2-3 คน เท่านั้น
3. ประเภทและรูปแบบรายการ นอกจากลักษณะการบริหารงาน ประเภทและขนาดของสถานีแล้ว ปัจจัย
อีกประการหนึ่งที่ทำ�ให้จำ�นวนและบทบาทของบุคลากรฝ่ายรายการ แตกต่างกันออกไป ก็คือ ประเภทและรูปแบบ
ของรายการ สถานีวิทยุที่มีรายการหลักไม่กี่ประเภท เช่น สถานีข่าว หรือสถานีเพลง และมีรูปแบบรายการง่ายๆ
ไม่ซับซ้อน เน้นบ ทบาทของผู้ดำ�เนินร ายการเป็นห ลัก หมายถึง ผู้ด ำ�เนินรายการม ีอ ิสระท ี่จ ะพ ูด หรือน ำ�เสนอร ายการ
แบบใดก ไ็ ด้ โดยม จี ดุ ม ุง่ ห มายใหผ้ ฟู้ งั ส นใจแ ละต ดิ ตามฟ งั ร ายการม ากท ีส่ ดุ สถานที มี่ รี ายการล กั ษณะน ี้ มกั ไมม่ ตี �ำ แหนง่
ผู้จัดรายการ และผู้ผลิตรายการ ส่วนสถานีวิทยุที่มีรายการหลายประเภท และมีรูปแบบการนำ�เสนอรายการหลาก
หลาย เช่น รายการป ระเภทค วามร ู้ จะม ที ั้งร ายการส ารคดี นิตยสารท างอ ากาศ สัมภาษณ์ บทความ หรือม รี ายการบ ันเทิง
นอกเหนือจ ากก ารเปิดเพลง เช่น การจัดคอนเสิร์ต การถ่ายทอดส ด รายการล ะครว ิทยุ เป็นต้น รายการป ระเภทต่างๆ
ที่กล่าวม านี้ ไม่ว่าจะเป็นสารคดี นิตยสารท างอากาศ หรือละครก็ดี ต้องมีการวางแผนร ายการล ่วงหน้า และมีความ
ซับซ้อนในการผลิต จึงจะต้องมีการทำ�งานเป็นทีม โดยเฉพาะทีมผลิตรายการ ต้องมีหลายคน หรือถ้าเป็นสถานีข่าว
กจ็ ะเนน้ บ ุคลากรป ระเภท ผูส้ ื่อข ่าว ผูป้ ระกาศข า่ ว บรร ณาธกิ ารข่าว ผูว้ ิเคราะห์ วจิ ารณข์ ่าว ซึ่งต ่างจ ากร ายการป ระเภทท ี่
ไมซ่ บั ซ อ้ น เชน่ บทความ เพลง รายก ารพ ดู ค ยุ ทใี่ ชค้ นเพยี งค นเดยี วก ส็ ามารถผ ลติ ร ายการอ อกม าได้ ประเภทแ ละร ปู แ บบ
ของรายการจึงเป็นปัจจัยหนึ่งในการกำ�หนดบุคลากรของฝ่ายรายการ และมีผลไปถึงจำ�นวนบุคลากรในฝ่ายอื่นด้วย
4. เทคโนโลยกี ารผ ลิตร ายการ ปจั จุบนั ส ถานวี ทิ ยกุ ระจายเสียงม กี ารนำ�อุปกรณร์ ะบบด จิ ทิ ัลม าใชใ้ นก ารผ ลิต
รายการวิทยุก ระจายเสียงม ากข ึ้น เช่น เครื่องเล่นเทป เครื่องเล่นซีดี รวมถ ึงการใช้คอมพิวเตอร์ในการควบคุมเสียง
บันทึกเสียง และตัดต่อร ายการ ทำ�ให้การทำ�งานง ่าย และสะดวกรวดเร็ว งานที่ผ ลิตออกม ามีค ุณภาพด ี และส ามารถ
แก้ไขข ้อบกพร่องได้ง ่าย ไม่ต้องใช้บุคลากร เช่น ช่างเทคนิคหรือผ ู้ควบคุมเสียงหลายค น ดังนั้น สถานีว ิทยุท ี่ม ีการใช้
เทคโนโลยีที่ท ันส มัยจึงสามารถลดจำ�นวนบุคลากรฝ่ายผ ลิตร ายการลงได้
จากที่กล่าวมานี้จะเห็นว่าการจัดแบ่งประเภทของบุคลากรในงานจัดและผลิตรายการ รวมถึงการเรียกชื่อ
ต�ำ แหนง่ ต า่ งๆ นัน้ ไม่มกี ฎเกณฑต์ ายตัว ขึน้ อ ยูก่ ับป ัจจยั ห ลายอ ยา่ ง ไดแ้ ก่ ลกั ษณะก ารบ ริหารส ถานี ประเภทแ ละข นาด
ของสถานี ประเภทแ ละรูปแบบข องรายการ และเทคโนโลยีก ารผ ลิตร ายการ ปัจจัยเหล่านี้ทำ�ให้การแ บ่งประเภท การ
เรียกช ื่อต ำ�แหน่ง และจ ำ�นวนบุคลากรในก ารจ ัดแ ละผ ลิตร ายการไม่เหมือนกัน ดังน ั้น การแ บ่งป ระเภทข องบ ุคลากรใน
