Page 43 - การวิจัยทางนิเทศศาสตร์
P. 43
การป ระยุกต์ใช้ผ ลก ารวิจัยท างนิเทศศาสตร์ 14-33
• ขั้นต อนการผลิตสื่อเฉพาะก ิจ
• กระบวนการจ ัดการเผยแพร่สื่อเฉพาะก ิจ
• รูปแ บบก ารบริหารจ ัดการสื่อเฉพาะก ิจให้เกิดก ารมีส่วนร่วมแ ละค วามยั่งยืน
• ประเมินถ ึงประสิทธิภาพและประสิทธิผลสื่อเฉพาะกิจในม ิติต่าง ๆ
ตวั อยา่ งการศกึ ษาสอ่ื เฉพาะกจิ เพอ่ื การพัฒนาชนบท
งานวิจัยของ จิรพรรณ โสมอินทร์ (2536) ที่ศึกษาการเปิดรับข่าวสารการเกษตร จากหอกระจายข่าวของ
เกษตรกรในท้องที่จังหวัดนครนายก ซึ่งเป็นการศึกษาเพื่อนำ�ข้อมูลมาใช้ประกอบการวางแผนการนำ�เสนอข่าวสารที่
สอดคล้องกับความต้องการของชาวบ้าน และเป็นจุดเริ่มต้นที่สำ�คัญของการมีส่วนร่วมของชาวบ้านในการเสนอสาระ
ที่ต้องการรับรู้ผ่านงานวิจัย ผลการวิจัยพบว่า ความต้องการเนื้อหาจะแปรเปลี่ยนไปตามลักษณะการทำ�มาหากินของ
ชาวบ า้ น ในส ว่ นช ว่ งเวลาท ตี่ อ้ งการเผยแ พรข่ า่ วสารส อดคลอ้ งก บั แ บบแผนช วี ติ ข องช าวช นบท คอื ชว่ งเวลาเชา้ 6.00-8.00 น.
ซึ่งในการศึกษายังไปพบอุปสรรคสำ�คัญของการใช้สื่อหอกระจายข่าวคือ ความไม่สมํ่าเสมอและความไม่ต่อเนื่องของ
การกระจายเสียง อันมีสาเหตุมาจากการบริหารจัดการภายในและขาดการสนับสนุนในด้านความรู้จากภายนอกอย่าง
สมํ่าเสมอ จากผลงานวิจัยนี้สามารถนำ�ไปประยุกต์ใช้เป็นแนวทางในการศึกษาความต้องการของชาวบ้านเกี่ยวกับ
ร ูปแ บบข ่าวสารท ีต่ ้องการร บั ร ู้ ตลอดจ นน ำ�ไปเปน็ แ นวทางในก ารป รับปรงุ ก ารจ ดั การส ื่อเฉพาะก ิจป ระเภทห อกร ะจ ายข ่าว
ให้ม ีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น
(4) การศ กึ ษาส อ่ื พ น้ื บ า้ นเพอื่ ก ารพ ฒั นาช นบท สอื่ พ นื้ บ า้ นน นั้ เปน็ ส อื่ ด งั้ เดมิ ท มี่ อี ยแู่ ลว้ ในช มุ ชน ท งั้ สอื่ พ ธิ กี รรม
สื่อการแสดงพื้นบ้าน สื่อวัตถุพื้นบ้าน ซึ่งทั้งหมดหากพิจารณาแล้วจะพบบทบาทหน้าที่ในการพัฒนาชุมชนในด้าน
ต่าง ๆ ซึ่งส ื่อพื้นบ ้านแต่ละป ระเภทก ็มีคุณลักษณะที่เหมาะสมต ่อก ารพัฒนาที่แตกต ่างก ันไป
ในก ารว จิ ยั ส ือ่ พ ืน้ บ า้ นน อี้ าจศ กึ ษาส ือ่ พ ืน้ บ า้ นท ยี่ งั ค งม อี ยใู่ นป จั จบุ นั วเิ คราะหป์ จั จยั ท ที่ �ำ ใหส้ ือ่ พ ืน้ บ า้ นเหลา่ น ัน้
ดำ�รงอ ยู่หรือส ูญหายไป ศึกษาก ารป รับเปลี่ยนบ ทบาทห น้าที่ข องส ื่อพ ื้นบ ้านในปัจจุบัน ศ ึกษาถ ึงร ูปแบบก าร บูร ณาก าร
สื่อพ ื้นบ ้านร่วมก ับส ื่ออื่น ๆ ในก ารพ ัฒนาช ุมชน
ตัวอย่างการศกึ ษาสื่อพ้นื บา้ นเพื่อการพัฒนาชนบท
งานวิจัยของ ปพิชญา วรสาร พิส ุท ธิ์ (2550) ที่ศึกษาเรื่อง การส ื่อสารเพื่อสร้างค วามส ามัคคีข องช ุมชนผ่านการ
ทำ�งานบนเครือข่ายการสื่อสารและสื่อพิธีกรรมบุญจุลกฐิน โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์เปรียบเทียบเครือข่ายและ
หน้าที่ของเครือข่ายการสื่อสารช่วงอดีต ช่วงเกิดแรงปะทะจากภายนอกสู่ชุมชนและช่วงโครงการสื่อพื้นบ้านสื่อสารสุข
เข้าไปทำ�กิจกรรมในชุมชนเทพมงคล และศึกษาสถานภาพและบทบาทหน้าที่ของสื่อพิธีกรรมบุญจุลกฐินที่มีต่อชุมชน
ตลอดจ นศ ึกษาก ารท ำ�หน้าที่ข องเครือข ่ายก ารส ื่อสารเพื่อส ร้างค วามส ามัคคีต ่อช ุมชนผ ่านก ิจกรรมพ ิธีกรรมบ ุญจ ุลก ฐิน
โดยใชร้ ะเบียบว ิธีก ารว ิจัยเชิงค ุณภาพ ดำ�เนินการเก็บร วบรวมข ้อมูลด ้วยก ารส ัมภาษณ์แ บบเจาะล ึก และก ารส ังเกตแ บบ
มีส่วนร ่วมกับผู้ให้ข้อมูลสำ�คัญจ ำ�นวน 40 คน ผลก ารว ิจัยพบว่า เครือข่ายห ลัก ได้แก่ กลุ่มเครือข ่ายวัดเทพมงคล ซึ่ง
พระครูมงคลวรว ัฒน์เป็นแกนน ำ�พระส งฆ์ และกลุ่มผู้สูงอ ายุม ีบทบาทหน้าที่สำ�คัญในก ารร ักษาค วามเป็นกล ุ่มเครือข ่าย
ทำ�หน้าที่แ ก้ป ัญหาช ุมชน สร้างความส ามัคคี และปัจจัยภ ายในค ือ ผู้นำ�ชุมชน ปัจจัยภายนอก คือ นักวิชาการ ผู้ประสาน
งานว จิ ยั โครงการ (สพส.) และแ รงผ ลกั ด นั จ ากภ าคร ฐั สถานภาพส ือ่ พ ธิ กี รรมจ ลุ ก ฐนิ เคยร ุง่ เรอื งในอ ดตี และก �ำ ลงั ส ญู หาย
ในป ัจจุบันมีบ ทบาทห น้าที่ห ลากห ลาย เช่น สร้างค วามส ามัคคี แก้ป ัญหาช ุมชนเครือข ่ายก ารส ื่อสาร ท ำ�หน้าที่ส ร้างค วาม
สามัคคีผ ่านก ิจกรรมจ ุลก ฐินท ี่ม ีก ารอ อกแบบก ิจกรรมจ ากฐ านค วามร ู้แ บบ Action-Reflection ทใี่ช้ร ูปแ บบก ารส ื่อสาร
แบบม ีส่วนร ่วมในทุกขั้นต อนข องกองคาราวานก ิจกรรม
