Page 15 - การวิจัยทางนิเทศศาสตร์
P. 15
แนวคิดเบื้องต้นเกี่ยวกับการวิจัยนิเทศศาสตร์ 1-5
เรอื่ งท่ี 1.1.1
ความหมายของการวจิ ัยนิเทศศาสตร์
คำ�ว่า “นิเทศศาสตร์” (Communication Arts) ในระยะแรกจะใช้เรียกคณะวิชาหรือสาขาวิชาที่ศึกษา
ทางด้านการสื่อสารมวลชนและการประชาสัมพันธ์ ถึงแม้ในก่อนหน้านั้นได้มีการเรียนการสอนทางด้านการ
หนังสือพิมพห์ รอื วารสารศาสตร์มาแล้วก็ตาม แต่ในปจั จุบนั คำ�วา่ “นิเทศศาสตร”์ กเ็ ปน็ ที่รู้จกั แพรห่ ลายทัว่ ไป ในฐานะ
วิชาว่าด้วยการสื่อสาร ไม่จำ�เพาะเจาะจงว่า เป็นการสื่อสารมวลชนหรือการประชาสัมพันธ์เท่านั้น แต่ยังรวมถึงการ
สื่อสารในระดับอื่น ๆ ทุกระดับอีกด้วย เช่น การสื่อสารภายในบุคคล การสื่อสารระหว่างบุคคล การสื่อสารองค์การ
เป็นต้น และการสื่อสารประยุกต์ เช่น การสื่อสารทางการเมือง การสื่อสารการตลาด การบริหารการสื่อสาร เป็นต้น
หากจะให้ความหมายของ “การวิจัยนิเทศศาสตร”์ (Research for Communication Arts) อย่างกว้าง อาจ
กล่าวได้ว่า การวิจัยนิเทศศาสตร์เป็นการวิจัยที่มีเนื้อหาสาระเกี่ยวข้องกับวิชาทางด้านการสื่อสาร จึงอาจเรียกการวิจัย
นิเทศศาสตร์อีกชื่อหนึ่งว่า “การวิจัยการสื่อสาร (Communication Research)” ได้
ทั้งนี้ คำ�ว่า “การวิจัย” ในทางวิชาการ ย่อมมีความหมายที่ลึกซึ้งมากกว่าการเก็บสะสมข้อมูลหรือรวบรวม
ข้อมูลมานำ�เสนอเท่านั้น ดังที่ในปทานุกรมการวิจัย (บุญธรรม กิจปรีดาบริสุทธิ์ 2533: 96) นิยามว่า “การวิจัยเป็น
กระบวนการค้นคว้าหาข้อเท็จจริง หรือปรากฏการณ์ตามธรรมชาติอย่างมีระบบระเบียบ และมีจุดมุ่งหมายที่แน่นอน
เพื่อให้ได้ความรู้ที่เชื่อถือได้” ทั้งนี้กระบวนการค้นคว้าอย่างมีระบบระเบียบซึ่งเป็นกระแสหลักของการวิจัย คือ
วิธีการแบบศาสตร์ (Scientific Method) ซึ่งเป็นวิธีการของนักวิทยาศาสตร์ที่นักนิเทศศาสตร์นำ�มาประยุกต์ใช้ เพื่อ
เพิ่มความน่าเชื่อถือให้กับข้อค้นพบเกี่ยวกับปรากฏการณ์ทางการสื่อสาร โดยการวิจัยในลักษณะดังกล่าวนี้ Kerlinger
and Lee (2000: 20) นิยามไว้ว่า “เป็นการศึกษาปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นอย่างเป็นระบบ มีการควบคุม มีลักษณะ
เชิงประจักษ์ มีการค้นคว้าอย่างรอบคอบ โดยมีทฤษฎีและสมมติฐานที่กล่าวถึงความสัมพันธ์ระหว่างปรากฏการณ์
ช่วยนำ�ทางในการศึกษา”
อย่างไรก็ตาม กระบวนการค้นคว้าอย่างมีระบบระเบียบอีกแนวทางหนึ่งที่นักนิเทศศาสตร์สามารถนำ�มา
ประยุกต์ใช้ได้เช่นกัน คือ วิธีการอรรถปริวรรตศาสตร์ (Hermeneutics) หรือเน้นการตีความ เพื่อทำ�ให้เกิดความ
เข้าใจปรากฏการณท์ างการสื่อสารของมนุษย์และสงั คม โดยไม่เน้นการควบคุมการศึกษาที่เป็นระบบแบบวิทยาศาสตร์
ซึ่งการวิจัยในลักษณะดังกล่าวนี้ Creswell (2009: 15) นิยามไว้ว่า “เป็นกระบวนการศึกษาค้นคว้าทำ�ความเข้าใจ
บนพื้นฐานของวิธีการทีม่ ีลกั ษณะเฉพาะซึง่ มุง่ คน้ หาประเด็นปญั หาทางสงั คม หรือปัญหาของมนษุ ย์ ซึง่ ในกระบวนการ
นี้นักวิจัยจะสร้างภาพหรือข้อมูลที่ซับซ้อนเป็นองค์รวม วิเคราะห์ข้อความ รายงานความคิดเห็นของผู้ให้ข้อมูลอย่าง
ละเอียด และศึกษาในสภาพการณ์ที่เป็นธรรมชาติ”
เช่นเดียวกันกับความหมายของ “การวิจัยการสื่อสาร” หรือ “การวิจัยนิเทศศาสตร์” ที่มีผู้ให้ความหมายไว้
หลากหลาย ดังนี้
การวจิ ยั การสือ่ สาร เปน็ การศกึ ษาเชงิ วทิ ยาศาสตรเ์ กีย่ วกบั พฤตกิ รรมการสือ่ สารของมนษุ ย์ โดยครอบคลมุ ถงึ
ผู้ส่งสาร สื่อ เนื้อหาของสาร และผู้รับสารในสถานการณ์แตกต่างกัน ซึ่งจำ�ต้องอาศัยการรวบรวมข้อมูลทั้งเชิงคุณภาพ
และปริมาณ (บุญเลิศ ศุภดิลก. 2547: 6)
การวจิ ยั การสือ่ สาร เปน็ การศกึ ษาทีเ่ ปน็ ระบบอยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ เพือ่ ศกึ ษากระบวนการสรา้ งและการจดั การ
ความหมายและความจริงทางสังคม หรือศึกษาการไหลของข้อมูลข่าวสาร และการแลกเปลี่ยนข่าวสารระหว่างบุคคล
ในบริบทต่าง ๆ (Rubin, Rubin, Haridakis, and Piele. 2010: 15)
