Page 51 - วิทยาศาสตร์เทคโนโลยี และสิ่งแวดล้อมเพื่อชีวิต

เอกภพและระบบสรุ ยิ ะ 6-41
แรงโนม้ ถว่ ง เปน็ การพอกพนู กอ้ นใหญใ่ หโ้ ตขนึ้ กวา่ เดมิ ในขณะเดยี วกนั อณุ หภมู ภิ ายในกอ้ นใหญซ่ ง่ึ บดั นี้
กลายเป็นดาวเคราะห์จะสูงข้ึนจากสารกัมมันตรังสีและพลังงานที่เกิดจากแรงโน้มถ่วง ท�ำให้ดาวเคราะห์
หลอมเหลวได้ เม่ือหลอมเหลวแล้วพวกโลหะหนักจะจมลงลึกสู่ใจกลางกลายเป็นแก่น ส่วนพวกที่เบาจะ
ลอยส่ผู ิวกลายเป็นเปลอื ก ซ่ึงเรียกวา่ เปน็ การแยกส่วนประกอบภายในเปน็ ช้นั ๆ

ข้ันตอนท่ี 2 การเกิดเปลือกท่ีแข็งและการเกิดหลุมบ่อบนพ้ืนผิวโดยอุกกาบาต เป็นช่วงท่ี
ดาวเคราะห์เย็นตัวลงเพ่ือให้สมดุลกับอุณหภูมิภายนอก บริเวณท่ีอยู่ใกล้ดวงอาทิตย์จะมีอุณหภูมิสูงกว่า
บรเิ วณที่อยูไ่ กล ในขณะเดยี วกันจะมีก้อนวัตถแุ ข็งจ�ำนวนมากว่งิ เข้าชนดาวเคราะห์จนเกดิ หลุมอุกกาบาต
มากกวา่ ในยุคปจั จบุ นั

ขั้นตอนที่ 3 การเกดิ ภเู ขาไฟประเภททที่ ำ� ใหเ้ กดิ หลมุ ขนาดใหญ่ เชน่ “ทะเล” บนดวงจนั ทร์
อย่างกว้างขวาง

ข้ันตอนที่ 4 การเกดิ ภูเขาไฟลดลง เร่มิ เกิดแผน่ ธรณีภาค ท�ำใหม้ แี ผ่นดินไหว เกดิ ภเู ขาสงู
และภเู ขาไฟระเบดิ อันเนอื่ งมาจากแผ่นธรณีภาคเลื่อน

ขั้นตอนท่ี 5 เนอ้ื ของดาวเคราะห์แขง็ ตวั และสน้ิ สุดการเกดิ แผ่นธรณีภาค
ข้ันตอนท่ี 6 แกน่ กลางเย็นตวั ลงไมม่ กี ารเปลยี่ นแปลงทีเ่ ปลือก ได้ชอ่ื ว่าเป็นดาวเคราะหท์ ี่
ตายแล้ว
การเปล่ียนแปลงของดาวเคราะห์หินและดวงจันทร์เป็นไปตามขั้นตอนดังกล่าว แต่จะใช้เวลา
ต่างกัน ดาวขนาดใหญ่จะเปล่ียนแปลงช้า ต่างกับดาวขนาดเล็กท่ีเปล่ียนแปลงเร็ว ดวงจันทร์ซึ่งเป็น
ดาวเคราะห์เล็กท่ีสุดได้เปล่ียนแปลงมาโดยล�ำดับถึงขั้นตอนที่ 6 ดวงจันทร์จึงเป็นดาวเคราะห์ที่ตายแล้ว
ในขณะที่โลกและดาวศุกร์ยังอยู่ในขั้นท่ีมีปรากฏการณ์ของการเกิดแผ่นธรณีภาค ส่วนดาวอังคารมีเนื้อ
ซง่ึ แขง็ ตวั แลว้ และไมม่ ปี รากฏการณข์ องการเกดิ แผน่ ธรณภี าค สว่ นดาวพธุ กำ� ลงั อยรู่ ะหวา่ งภาวะดวงจนั ทร์
กับดาวองั คาร
1.2 ภูเขาที่สูงสุดบนดาวเคราะห์หินและดวงจันทร์ ดาวเคราะห์หินทุกดวงมีภูเขา แต่ความสูง
และก�ำเนิดของภูเขาจะแตกต่างกัน ภูเขาส่วนใหญ่บนดวงจันทร์เกิดจากการท่ีอุกกาบาตว่ิงเข้าชน ท�ำให้
ชิ้นส่วนของดวงจันทร์หลุดและพุ่งสูงขึ้นแล้วตกกลับสู่พื้นกลายเป็นภูเขาเมื่อหลายพันล้านปีมาแล้ว
บนดาวองั คารและบนดาวศกุ รภ์ เู ขาไฟขนาดใหญเ่ กดิ จากลาวาพงุ่ ออกมาจากปลอ่ งเดมิ เปน็ เวลานาน สว่ น
โลกภูเขาที่สูงที่สุดเกิดจากแผ่นธรณีภาค 2 แผ่น คือแผ่นยูเรเชียทางเหนือและแผ่นออสเตรเลีย-อินเดีย
ทางใต้ เลอ่ื นเข้าชนกนั นอกจากนี้ยงั มภี เู ขาสงู ท่เี ป็นปล่องภูเขาไฟด้วย
เมอ่ื เปรยี บเทยี บความสงู ของภเู ขาทสี่ งู ทส่ี ดุ บนโลก ดาวศกุ ร์ และดาวองั คาร พบวา่ ภเู ขาสงู สดุ บน
โลกและดาวศุกร์มีความสูงใกล้เคียงกัน คือ สูงกว่าระดับของส่ิงแวดล้อมประมาณ 10 กิโลเมตร แต่บน
ดาวอังคารภูเขาไฟสูงสดุ 26 กโิ ลเมตร เมอื่ เทียบกับสิง่ แวดล้อม
1.3 โครงสร้างของดาวเคราะห์หินและดวงจันทร์ โครงสรา้ งภายในของดาวเคราะหห์ ินและดวง
จันทร์มีลักษณะคล้ายกัน กล่าวคือแต่ละดวงจะมีแก่นอยู่ในสุด ถัดออกมาเป็นเน้ือ และเปลือก ซ่ึงห่อหุ้ม
ดว้ ยบรรยากาศสำ� หรบั โลก ดาวศกุ ร์ และดาวองั คาร สว่ นดาวพธุ กบั ดวงจนั ทรไ์ มม่ บี รรยากาศ สดั สว่ นของ
แก่น เนอ้ื และเปลือกมีความแตกตา่ งกนั