Page 68 - สังคมมนุษย์
P. 68
3-58 สงั คมมนษุ ย์
ขา้ หรอื ทาส เปน็ กำ� ลงั แรงงานสำ� คญั ทางเศรษฐกจิ ถอื วา่ เปน็ ทรพั ยส์ นิ ของผเู้ ปน็ นาย สามารถ
ซอื้ ขายหรอื เปน็ มรดกได้ ขา้ หรอื ทาสของอาณาจกั รลา้ นนาไมไ่ ดถ้ กู ควบคมุ อยา่ งเขม้ งวด มสี ทิ ธไิ ดร้ บั ความ
คมุ้ ครองทางกฎหมายมใิ หถ้ กู ลงโทษตามอำ� เภอใจของนาย มเี สรภี าพการตง้ั ทอี่ ยอู่ าศยั และแตง่ งานกบั คน
ท่ตี นพอใจ
1.1.3 สังคมในอาณาจักรสุโขทัย (สวุ ทิ ย์ ไพทยวฒั น์ และสดุ จติ เจนนพกาญจน,์ 2548, น.
75-77) อาณาจักรสุโขทัยเป็นอาณาจักรท่ีได้สถาปนาข้ึนในช่วงการเสื่อมอ�ำนาจของอาณาจักรเขมรใน
แถบลุ่มแม่นํ้าเจ้าพระยา โดยการพัฒนาและรวมชุมชนโบราณท่ีมีมาก่อนและบริเวณเชลียง ศรีสัชนาลัย
และสโุ ขทัยเข้าด้วยกัน
การจัดช่วงชั้นในอาณาจักรสุโขทัย ประกอบด้วย พระมหากษัตริย์ พระราชวงศ์ ขุนนาง
พระสงฆ์ ไพร่ และข้าทาส
พระมหากษตั รยิ ์ สถาบนั กษตั รยิ ม์ ลี กั ษณะแบบ “พอ่ ” และเปน็ “ผนู้ ำ� ” ของราษฎร เปน็ การ
ปกครองแบบพอ่ ปกครองลกู หรอื ปติ รุ าชา กษตั รยิ เ์ ปรยี บเสมอื นบดิ าของประชาชน ทรงเปน็ ทงั้ ผนู้ ำ� ในยาม
ศึกสงครามและทรงเป็นผู้พิพากษาคดีในฐานะที่ทรงเป็นบิดาของราษฎร (อคิน รพีพัฒน์, 2521, น. 83)
กษัตริย์ที่ปกครองอาณาจักรสุโขทัยนับตั้งแต่พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ ผูกขาดการสืบทอดอ�ำนาจในราชวงศ์
พระร่วงเพยี งราชวงศ์เดยี วและเฉพาะ 3 รัชกาลเทา่ นั้นที่สถาบนั กษัตรยิ ม์ ลี กั ษณะแบบ “พอ่ ”
ในระยะหลงั อทิ ธพิ ลวฒั นธรรมอนิ เดยี เขา้ มาในสโุ ขทยั พระมหากษตั รยิ ม์ สี ถานะปน็ “สมมต
เทพ” ความสมั พนั ธข์ องกษตั รยิ แ์ ละประชาชนไดเ้ ปลย่ี นเปน็ แบบ “เจ้ากับข้า” ตามแบบคตพิ ราหมณ์ และ
ผนวกกบั ความเชอื่ ทางพทุ ธศาสนา เรอื่ งบญุ กรรม โดยมหี ลกั ธรรมทเี่ ปน็ หลกั ในการปกครองบา้ นเมอื งแบบ
“ธรรมราชา”
ชนช้ันสูง ในสมัยสุโขทัย ประกอบด้วย พระราชวงศ์ และขุนนางชั้นสูง พระราชวงศ์เป็น
กลุ่มที่มีบทบาทสำ� คญั ในดา้ นการปกครองได้รับความไว้วางใจจากกษัตริย์ให้ไปปกครองเมอื งตา่ งๆ
ขุนนาง จากศลิ าจารกึ และจากไตรภมู พิ ระร่วงกล่าวถึงตำ� แหน่งขุนนางไว้ เชน่ จารกึ หลักท่ี
45 กลา่ วว่า “ฝูงล่าม หม่นื ลา่ ม ขนุ มนตรี เสนาบดี อ�ำมาตย์ ตำ� แหน่งอำ� มาตยน์ ่าจะเป็นต�ำแหน่งขุนนาง
สงู สุด มีอ�ำนาจหน้าท่ีชว่ ยเหลือพระราชวงศ์ในด้านการปกครองโดยเปน็ ผคู้ วบคุมกำ� ลงั ไพร่
พระสงฆ์ จัดอย่ใู นระดบั เดียวกบั กลุ่มพระมหากษัตรยิ แ์ ละขุนนาง พระสงฆแ์ บง่ ออกเป็น 2
ฝา่ ย คือ
- คามวาสี คอื พระที่จำ� พรรษาอยใู่ นเมอื งเน้นการศกึ ษาประวตั ิ
- อรัญวาสี คือ พระทจ่ี ำ� พรรษาในเขตนอกเมอื งท่สี งดั วเิ วก ทีเ่ รียกวา่ วัดป่า
ไพร่ คือกลุ่มคนทเี่ ปน็ สามัญชนที่มอี สิ ระในชีวติ ของตนพอสมควร ไพร่มพี นั ธะผกู พันกับรัฐ
ในแง่ถูกเกณฑ์แรงงานในยามสงครามหรือแบ่งปันผลิตผลให้แก่รัฐเป็นบางส่วน การท�ำงานของหลวง
(มลั ลกิ า มสั อดู ,ี 2535, น. 124) เช่น ท�ำทำ� นบ ถนนพระร่วง ซึ่งเปน็ โครงการรฐั แรงงานยงั คงเป็นไพร่
เป็นการระดมมาท�ำงานเฉพาะและเป็นการควบคุมก�ำลังคนอย่างหลวม และยืดหยุ่นตามความเหมาะสม
และตามลกั ษณะงาน
