Page 69 - สังคมมนุษย์
P. 69
มนษุ ย์กบั สถาบนั สังคมและการจัดชว่ งชน้ั ทางสังคม 3-59
ข้าและทาส ข้าคอื สามัญชนท่มี ปี ญั หาทางเศรษฐกิจ และได้ยอมขายตัวเป็นคนรับใช้คนอ่นื
สว่ นทาสคอื ทาสเชลยศึกจากสงคราม
ข้าทาสมีสภาพเหมือนหน่ึงทรัพย์สินของผู้เป็นนาย จะน�ำไปขายหรือใช้งานอะไรก็ได้ และ
เปน็ ทรัพยส์ ินท่ตี กทอดในตระกูลเจา้ ของมรดก
1.2 สังคมไทยภายใต้ระบบศักดินา (ไดแ้ ก่ สงั คมสมยั อยธุ ยา ถงึ สงั คมสมยั รตั นโกสนิ ทรต์ อนตน้
หรอื กอ่ นปฏริ ปู สงั คมในสมยั รชั กาลที่ 5) (สวุ ทิ ย์ ไพทยวฒั น์ และสดุ จติ เจนนพกาญจน,์ 2548, น. 78-82)
สังคมไทยภายใต้ระบบศักดินาในท่ีน้ี หมายถึง สังคมไทยในสมัยอยุธยา สมัยสมเด็จพระบรม-
ไตรโลกนาถซงึ่ ทรงเปลยี่ นแปลงการบรหิ ารใหร้ ดั กมุ ดว้ ยการจดั แบง่ พลเมอื งออกเปน็ 2 ฝา่ ย คอื ฝา่ ยทหาร
และฝ่ายพลเรือน โดยออกกฎหมายพระไอยการต�ำแหน่งนาพลเรือน และพระไอยการต�ำแหน่งนาทหาร
หวั เมอื ง ใน พ.ศ. 1998 ซง่ึ เปน็ จดุ เรม่ิ ตน้ ของระบบศกั ดนิ าของไทยจนกระทงั่ มกี ารเลกิ ระบบไพรแ่ ละระบบ
ทาสในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกลา้ เจา้ อยหู่ ัวรัชกาลที่ 5 แหง่ กรงุ รตั นโกสินทร์
โดยมสี าระสำ� คัญพอสรปุ ไดด้ งั นี้
สังคมอยุธยา พัฒนามาจากรฐั เลก็ รัฐน้อยบริเวณลุ่มแม่นํา้ เจ้าพระยารวมเปน็ อาณาจกั ร
สงั คมอยธุ ยาภายใตร้ ะบบศกั ดนิ าเรม่ิ ในสมยั สมเดจ็ พระบรมไตรโลกนาถซงึ่ ทรงปรบั เปลยี่ นรปู แบบ
การบริหารราชการใหม่และออกกฎหมายจัดระเบียบการควบคุมคนให้รัดกุมโดยใช้ระบบศักดินา และได้
ออกกฎหมายพระไอยการตำ� แหนง่ นาพลเรอื น และพระไอยการตำ� แหน่งนาทหารหวั เมอื ง พ.ศ. 1998 ซงึ่
เป็นกฎหมายควบคุมก�ำลังคนอย่างมีระบบและรวมศูนย์อ�ำนาจสู่ศูนย์กลาง ก�ำหนดหน้าท่ี สิทธิในการ
ควบคุมก�ำลังตั้งแต่ระดับพระราชวงศ์ชั้นสูงจนถึงชั้นตํ่า คือทาสท�ำให้ทุกคนมีศักดินาประจ�ำตัวตามฐานะ
หนา้ ทีห่ รือตามยศชัน้ ของบุคคล
การจัดชว่ งช้นั ทางสงั คมอยธุ ยา แบง่ เปน็ 2 ชนช้นั คือ
1) ชนชั้นปกครอง ประกอบด้วย พระมหากษัตริย์ เจ้านาย และขุนนาง ซ่ึงเรียกว่า
“มูลนาย”
พระมหากษัตริย์และพระบรมวงศ์ คือ กลุ่มคนที่เป็นชนช้ันสูง เรียกว่า “เจ้า” หรือ
“เจ้านาย” มตี ำ� แหนง่ สบื สายสกลุ หรอื สกลุ ยศลดหลน่ั กนั ลงมาตง้ั แตเ่ จา้ ฟา้ พระองคเ์ จา้ หมอ่ มเจา้ หมอ่ ม-
ราชวงศ์ และหม่อมหลวง โดยมีศักดินาต้ังแต่ 50,000 ลงมาจนถึง 500 ตามกฎหมายศักดินา เจ้านาย
เม่ือรับราชการมีความชอบจะได้เล่ือนอิสริยยศสูงตามล�ำดับ เช่น เจ้านาที่ได้เล่ือนเป็นพระมหาอุปราชมี
ศกั ดนิ า 100,000 ส่วนพระอนุชาทไี่ ดท้ รงกรมมศี ักดินา 50,000
ขุนนาง คือ กลุม่ คนทม่ี ีความส�ำคญั ในการปกครองและควบคมุ ดูแลไพรท่ าส มีหน้าทร่ี ับใช้
ราชการของเจ้านายและพระมหากษัตริย์ ชนช้ันที่เรียกว่า “ขุนนาง” หรือชนชั้น “ผู้ดี” มีศักดินาตั้งแต่
400-30,000 และไดร้ บั การยกเวน้ จากการเกณฑแ์ รงานและไดร้ บั อนญุ าตใหผ้ อู้ น่ื (ทนาย) ขน้ึ ศาลแทนตน
ได้ด้วย ชนช้ันขุนนางมีบรรดาศักดิ์สูงสุดคือ ช้ันเจ้าพระยามีศักดินา 10,000 ส่วนในสมัยธนบุรีและ
รัตนโกสนิ ทรข์ นุ นางบางคนได้รับบรรดาศักด์สิ ูงถงึ ชั้นสมเด็จเจา้ พระยา และมีศักดินา 30,000
2) ชนช้ันถูกปกครอง ประกอบด้วยไพร่และทาสโดยมีพระสงฆ์เป็นคนกลางเชื่อมความ
สัมพันธ์ระหว่างคนในสังคมเขา้ ดว้ ยกนั (มัลลิกา มัสอดู ี, 2533, น. 126)
