Page 70 - สังคมมนุษย์
P. 70
3-60 สงั คมมนษุ ย์
ไพร่ คอื ประชาชนทวั่ ไป ไพรใ่ นสมยั อยธุ ยาแบง่ ไดห้ ลายประเภทมศี กั ดนิ าชดั เจนตามฐานะ
ของบุคคล คอื
(1) ไพร่หัวงาน คือ หัวหมู่ หรือหัวหน้าท�ำหน้าที่บังคับบัญชาลูกหมู่ตามที่มูลนาย
มอบหมายหรือส่งั การ มศี ักดนิ า 25
(2) ไพร่มีครัว คือ ลกู หมทู่ ่ีมีครอบครวั แล้ว มีศักดินา 20
(3) ไพร่ราบ คือ ลูกหมู่ทม่ี อี ายุระหว่าง 13-17 ปี มีศกั ดินา 15
(4) ไพร่เลว คอื ลูกหมู่ทมี่ อี ายุตา่ํ กว่า 12 มศี ักดนิ า 12
ไพร่สามารถเปลย่ี นแปลงฐานะและประเภทได้ เช่น ไพรร่ าบเปลยี่ นมาเปน็ ไพร่มีครวั
การแบ่งประเภทหรือตามสังกัดมูลนาย มีดงั นี้
(1) ไพร่หลวง เป็นไพร่ท่ีรับราชการสังกัดอยู่กับพระมหากษัตริย์โดยมีมูลนายใน
ต�ำแหนง่ ตา่ งๆ เป็นผ้คู วบคุมดแู ล
(2) ไพร่สม เป็นไพร่ที่พระมหากษัตริย์พระราชทานเป็นไพร่ส่วนตัวของเจ้านายและ
ขนุ นาง และทำ� งานใหน้ ายและรบั ใชน้ ายของตนตามระบบอปุ ถมั ภ์ ไพรส่ มอาจโอนมาเปน็ ไพรห่ ลวงไดต้ าม
ความตอ้ งการของพระมหากษัตริย์
(3) ไพร่ส่วย เป็นไพร่ท่ีส่งส่วยซึ่งเป็นผลิตผลหรือสิ่งของที่ทางราชการต้องการแทน
การเขา้ เวรรับราชการ ไพร่สว่ ยอาจจะเปน็ ไพรส่ มหรอื ไพรห่ ลวงก็ได้
(4) เลก เปน็ ครอบครวั ของไพร่ สงวนไวร้ บั ราชการในขา้ ราชการชน้ั ผใู้ หญแ่ ละพระบรม
วงศานุวงศ์ เจ้านาย และข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ จะมีครอบครัวเลกอยู่ในสังกัดของตน เจ้านายหรือ
มูลนายจะเรยี กใชเ้ พยี งชั่วคราว แต่จะถูกสง่ ไปเขา้ เวรไว้ทุกเมือ่ ทีห่ น่วยราชการร้องขอมา (ขจร สขุ พานชิ ,
2510, น. 3)
ชนชน้ั ไพรน่ ถ้ี า้ เปรยี บกบั สมยั ปจั จบุ นั กค็ อื ประชาชนธรรมดาทเ่ี ปน็ กลมุ่ คนสว่ นใหญท่ ี่
เปน็ ก�ำลงั ของบ้านเมือง
ทาส คือกลุ่มคนทม่ี ีฐานะตํา่ สดุ ในสังคม กฎหมายลกั ษณะทาส พ.ศ. 2191 ได้แบง่ ทาสออก
เป็น 7 ประเภทคือ
(1) ทาสสินไถ่ เปน็ ทาสทีไ่ ด้มาด้วยทรัพย์สนิ (ไถ)่
(2) ทาสในเรอื นเบีย้ เป็นลูกทีเ่ กดิ จากทาส ลูกที่เกดิ มาตอ้ งเป็นทาสตามพอ่ แมด่ ้วย
(3) ทาสที่บดิ ามารดา ยกให้ลูกของตน
(4) ทาสทา่ นให้
(5) ทาสท่ไี ด้มาโดยการช่วยเหลือให้พ้นจากโทษทณั ฑ์
(6) ทาสท่ีได้มาโดยช่วยให้พ้นจากความอดอยาก
(7) ทาสเชลย เปน็ ทาสท่ีได้มาจากการท�ำศึกสงคราม
ชนช้ันทาสเป็นชนชนั้ ของผู้ทีไ่ ม่มีอสิ รภาพและเสรีภาพเหมือนไพร่ จึงมีฐานะเปน็ ท้ังบคุ คล
และวัตถุตามกฎหมายทาสเชลยไมม่ ีค่าตวั ตอ้ งเป็นเชลยไปตลอดชีวิต
