Page 15 - สังคมมนุษย์
P. 15
การเปลย่ี นแปลงทางสงั คมและวฒั นธรรมกับปัญหาสังคม 13-5
เรื่องที่ 13.1.1
ความหมายและความส�ำคัญของการเปลี่ยนแปลงทางสังคม
และวัฒนธรรม
การเปลี่ยนแปลงทางสังคมและวัฒนธรรมนับเป็นปรากฏการณ์ทางสังคมที่ส�ำคัญ เพราะเป็น
ปรากฏการณ์ที่จะต้องเกิดขน้ึ กบั ทกุ สังคม และเม่ือเกิดข้ึนแล้ว ยอ่ มตอ้ งส่งผลกระทบไม่ว่าจะเปน็ ด้านลบ
หรอื ดา้ นบวก
อกี ทงั้ การศกึ ษาเรอ่ื งการเปลย่ี นแปลงทางสงั คมและวฒั นธรรมนนั้ ยงั มปี ระเดน็ ใหต้ อ้ งทำ� การศกึ ษา
และท�ำความเข้าใจอีกมากไม่ว่าจะเป็น ความหมาย ความส�ำคัญ รวมทั้งทฤษฎีต่างๆ ท่ีอธิบายเกี่ยวกับ
การเปล่ียนแปลงทางสังคมและวฒั นธรรม ซ่ึงจะไดก้ ลา่ วถงึ ต่อไป
ความหมายของการเปลี่ยนแปลงทางสังคมและวัฒนธรรม
สังคมและวัฒนธรรมนั้น ในความเป็นจริงมีความเก่ียวข้องกันอย่างแยกไม่ออก เพราะเม่ือมีการ
เปลี่ยนแปลงทางวัฒนธรรมแล้วย่อมมีผลให้เกิดการเปล่ียนแปลงทางสังคมตามมา ในขณะเดียวกันสังคม
และวัฒนธรรมก็มีความคล้ายคลึงกัน แต่มิใช่ส่ิงเดียวกัน อีกทั้งมีนักวิชาการบางท่านยังน�ำแนวคิดการ
เปล่ียนแปลงทางสังคมและวัฒนธรรม มารวมกันเรียกว่า “การเปลี่ยนแปลงทางสังคมวัฒนธรรม หรือ
Socio-cultural change” อีกด้วย (สนิ พันธุพ์ นิ จิ , 2545, น. 58, 60)
ดังน้ันในการศึกษาเร่ืองเกี่ยวกับสังคมและวัฒนธรรม โดยเฉพาะเร่ืองการเปลี่ยนแปลงทางสังคม
และวัฒนธรรม ในท่ีนี้จึงควรท�ำความเข้าใจในความหมายของการเปลี่ยนแปลงทางสังคมและวัฒนธรรม
ซึ่งมีผู้ให้ความหมายของการเปลี่ยนแปลงทางสังคมและวัฒนธรรมไว้มากมาย ทั้งนักวิชาการไทยและ
ต่างประเทศ
โดยในพจนานุกรมศัพท์สังคมวิทยา ฉบับราชบัณฑิตยสถาน (2532, น. 237 อ้างใน ศิริรัตน์
แอดสกลุ , 2555, น. 213-215) ไดอ้ ธบิ ายวา่ การเปลยี่ นแปลงทางสงั คม คอื การทรี่ ะบบสงั คม กระบวนการ
แบบอย่างหรือรูปแบบทางสังคม เช่น ขนบธรรมเนียมประเพณี ระบบครอบครัว ระบบการปกครอง ได้
เปลี่ยนแปลงไปไม่ว่าจะเป็นด้านใดก็ตาม การเปลี่ยนแปลงทางสังคมนี้อาจจะเป็นไปในทางก้าวหน้าหรือ
ถดถอย เป็นไปอยา่ งถาวรหรือช่ัวคราว โดยวางแผนให้เปน็ ไปหรอื เปน็ ไปเอง และทเ่ี ปน็ ประโยชน์หรือให้
โทษกไ็ ดท้ ้ังส้ิน
ส่วนการเปล่ียนแปลงทางวัฒนธรรม หมายถึง การเปลี่ยนแปลงท่ีเกิดขึ้นในวัฒนธรรมของ
ประชาชาตหิ นงึ่ ๆ ทง้ั วฒั นธรรมทางวตั ถแุ ละวฒั นธรรมทไี่ มใ่ ชว่ ตั ถุ แตอ่ ตั ราการเปลยี่ นแปลงของวฒั นธรรม
สองประเภทนี้เป็นไปไม่เท่ากัน โดยทั่วไปวัฒนธรรมท่ีไม่ใช่วัตถุเปล่ียนแปลงช้ากว่า นอกจากน้ันการ
เปลี่ยนแปลงอาจจะเกิดขนึ้ โดยอตั โนมตั ิหรือโดยการวางแผนก็ได้
