Page 46 - ไทยศึกษา
P. 46
๑๓-36 ไทยศึกษา
แนวตอบกิจกรรม ๑๓.๓.๑
การพฒั นาเกษตรแบบยั่งยนื พร้อมกบั การรกั ษาทรพั ยากรธรรมชาติดว้ ยเทคโนโลยเี หมาะสม
เร่ืองที่ ๑๓.๓.๒
เทคโนโลยีเภสัชกรรม
มนษุ ยท์ กุ คนตอ้ งเผชญิ กบั โรคภยั ไขเ้ จบ็ ในทกุ สงั คมชมุ ชนการดแู ลรกั ษาโรคทม่ี คี วามรนุ แรงเปน็
หน้าท่ีของผู้เช่ียวชาญเฉพาะ หรือที่เรียกว่า แพทย์ ในสังคมไทยก็เช่นเดียวกัน ในขณะท่ีการดูแลรักษา
อาการเลก็ ๆ น้อยๆ เช่น ไข้ บาดแผล จะมีการเลือกใช้ยาและดูแลรักษาภายในครวั เรือน
คนไทยมคี วามรดู้ า้ นเภสชั กรรมมาชา้ นาน เปน็ ภมู ปิ ญั ญาทดี่ ำ� รงอยใู่ นแตล่ ะทอ้ งถนิ่ ดว้ ยการสงั่ สม
ประสบการณ์ ความจดั เจน และการถา่ ยทอดสบื ตอ่ กนั มาในชมุ ชนนน้ั ๆ หรอื แลกเปลยี่ นความรกู้ นั ระหวา่ ง
ชุมชน
สงั เขปความรู้เกย่ี วกบั เทคโนโลยีเภสัชกรรมไทยพอสรปุ ได้ดงั นี้
๑. ความรู้และทฤษฎีเภสัชกรรมไทย จากความรู้พื้นฐานในการสังเกตและเลือกใช้สมุนไพรที่มี
อยใู่ นธรรมชาติ ผา่ นการคดั กรอง ทดสอบซำ้� แลว้ ซำ�้ อกี จนสามารถประมวลเปน็ ความรใู้ นการใชส้ รรพคณุ
ของยาในการรักษาโรคแตล่ ะชนดิ โดยมีหลกั ส�ำคัญประกอบดว้ ย
๑.๑ เภสัชวัตถุ ว่าด้วยความรู้พื้นฐานของเคร่ืองยาหรือสมุนไพรแต่ละชนิด แบ่งเป็น ๓
ประเภท คอื พชื สตั ว์ และแร่ธาตุ ซงึ่ จะต้องรจู้ กั ชื่อ ลกั ษณะ สี กลิน่ และรส
๑.๒ สรรพคุณเภสัช เปน็ การจ�ำแนกกลมุ่ สรรพคณุ ของยาตามการออกฤทธติ์ อ่ ระบบตา่ งๆ
ในรา่ งกาย กำ� หนดเป็น “รสยา” มี ๒ ลักษณะ คอื ยารสประธานและยาเกา้ รส
๑.๓ คณาเภสัช คือการกำ� หนดตัวยาหลายชนดิ รวมเปน็ กล่มุ มชี ่ือเรียกเฉพาะ เพอื่ ใหง้ า่ ย
ในการเขียนส่วนประกอบของตำ� รบั ยา ได้แก่ จลุ พิกัด* พกิ ัดยา** และมหาพิกดั ***
* จุลพกิ ดั หมายถึง การน�ำเคร่ืองยาที่มีช่ือหลักเหมอื นกนั ๒ หรือ ๓ ชนิด ในปริมาณเทา่ ๆ กันมารวมกัน เชน่ ชะเอม
ท้ังสอง คือ*ช* ะพเอกิ มดั ไยทายเแปลน็ ะกชาะรเนอำ�มเเคทรศอ่ื งสยะาบทา้ ตี่ ทา่ งั้ งสชาอื่ มตา่ คงอืชนสดิ ะตบง้ั้าแมตอ่ ญ๒ สะบ้าคำ� และสะบายลาย
ชนดิ ขนึ้ ไปในปรมิ าณทเ่ี ทา่ ๆ กนั มารวมกนั เชน่ พกิ ดั เทวสคุ นธ์
ได้แก่ ราก บนุ นาคกบั รากมะซาง เป็นต้น
*** มหาพิกดั เป็นการรวมเคร่อื งยาในปรมิ าณทีไ่ ม่เทา่ กนั เชน่ มหาพิกัดตรกี ฎก ไดแ้ ก่ เหง้าขิงแหง้ พรกิ ไทย และดีปลี
อัตราส่วนข้ึนอยู่กับจุดมุ่งหมายในการใช้ยาหรือก�ำหนดฤทธิ์หลักของยา เช่น หากต้องการใช้แก้โรคเสมหะ จะมีสัดส่วนของดีปลี
มากกวา่ หรอื เพอื่ ใชบ้ ำ� รงุ ธาตลุ ม กจ็ ะใหม้ สี ัดสว่ นของพรกิ ไทยมากกวา่ เป็นต้น
