Page 34 - ไทยศึกษา
P. 34
๑๔-24 ไทยศึกษา
เรื่องท่ี ๑๔.๒.๔
คุณค่าและค่านิยมของงานช่างพ้ืนบ้าน
งานช่างพื้นบ้านเป็นผลงานท่ีเกิดจากฝีมือและสติป้ญญาของชาวบ้านซึ่งเรียนรู้วิธีการน�ำวัสดุท่ีมี
อยใู่ นทอ้ งถน่ิ ตามธรรมชาตมิ าปรบั ใชใ้ หเ้ กดิ ประโยชนอ์ ยา่ งสงู สดุ สบื มา ผลงานชา่ งเหลา่ นเี้ ปน็ สงิ่ ทมี่ คี ณุ คา่
และสะทอ้ นให้เหน็ ค่านยิ มของงานชา่ งพื้นบา้ นกบั ผคู้ นในสงั คมด้วย ทัง้ นีอ้ าจกลา่ วความโดยสรุปได้ดงั นี้
๑. งานช่างพื้นบ้านเป็นสิ่งของเครื่องใช้ท่ีอ�ำนวยประโยชน์ในการด�ำรงชีพ เช่น งานสร้าง
บ้านเรือน ที่อยู่อาศัย เคร่ืองใช้สอยในครัวเรือน เคร่ืองมือส�ำหรับท�ำมาหากิน พาหนะในการเดินทาง
ส่ิงจรรโลงใจและส่ิงที่มีคุณค่าทางคติความเชื่อ ซ่ึงผู้คนแต่ละชุมชนสืบทอดไว้เป็นแบบแผนตามขนบนิยม
เฉพาะถน่ิ เชน่ กระจาด ตะกรา้ จอบ เสยี ม เกวียน เรอื กลอง แคน ตงุ ฯลฯ
๒. งานช่างพื้นบ้านที่สร้างสรรค์ด้วยฝีมือช่างจนช�ำนิช�ำนาญมีคุณค่าเป็นงานศิลปหัตถกรรม
งานเหล่านเี้ เมจ้ ะมรี ูปแบบลวดลายทเี่ ป็นแบบแผนแน่นอนแตช่ า่ งก็สามารถพัฒนาฝมี อื ให้สวยงามประณีต
พิเศษจนเป็นผลงานมีคุณค่าทางสุนทรียภาพ ได้รับความนิยมยกย่องเป็นงานศิลปะพื้นบ้านที่เรียกว่า
ศิลปหัตถกรรมพ้ืนบา้ น เชน่ ผา้ พ้ืนเมอื งแบบตา่ งๆ เป็นต้นว่า มัดหม่ี ผ้าตีนจก ผา้ ขิด ผ้ายก ฯลฯ
๓. งานช่างพื้นบ้านเป็นส่ิงท่ีมีคุณค่าต่อชีวิตของผู้คนในสังคม เช่น งานไม้แกะสลักรูปสัตว์
สำ� หรบั ใส่ของถวายพระ ท�ำเป็นรปู กระตา่ ย ไก่ เรยี กว่า ปัจจัยกระตา่ ย ปัจจัยไก่ ท่เี ป็นเครอ่ื งมือเคร่ืองใช้
ต่างๆ เช่น เครื่องมือท�ำไร่ไถนา ได้แก่ หางด้ามคันไถ คราด แอก เครื่องใช้ใส่ของไปไร่นาและท�ำบุญ
กระบุง กระจาด พร้อมไมค้ านหางหงส์ พาย งอบ ทเ่ี รยี กว่า ของอาสา ของชาวบ้านโพหกั อ�ำเภอบางแพ
จังหวัดราชบุรี เป็นส่ิงท่ีเจ้าบ่าวต้องจัดทําอาสาอย่างประณีตบรรจงส่งไปให้เจ้าสาวได้ใช้สอยเป็นระยะๆ
ตามฤดกู าล ตามธรรมเนยี มพนื้ บา้ นทน่ี ำ� งานชา่ งพนื้ บา้ นมาใชเ้ ปน็ สง่ิ ทดสอบฝมี อื และความพากเพยี รของ
ผ้ทู จี่ ะมารับภาระเปน็ หัวหนา้ ครอบครัวต่อไป
๔. งานช่างพ้ืนบ้านเป็นมรดกทางวัฒนธรรมของสังคม งานชา่ งพน้ื บา้ นทกุ ประเภทเกดิ ขนึ้ ดว้ ย
ภมู ิปญั ญาทอ้ งถ่นิ ทอี่ าศัยประสบการณ์ ความพากเพยี ร สัง่ สมเป็นความรู้ สร้างสรรคส์ ่ิงของต่างๆ ขน้ึ ไว้
ไดใ้ ช้ประโยชนน์ ับเนือ่ งมาจนปัจจบุ ัน จงึ มคี ุณคา่ เป็นมรดกทางวฒั นธรรมของสังคมท่เี ป็นความภาคภูมใิ จ
รว่ มกนั ของผคู้ นทง้ั ประเทศดว้ ย เชน่ งานจกั สานยา่ นลเิ ภาของภาคใต้ ผา้ ทอมอื ชนดิ ตา่ งๆ ของภาคอสี าน
งานแกะสลกั เครอ่ื งไมข้ องภาคเหนอื เครอื่ งจกั สานของภาคกลาง ซงึ่ แมจ้ ะเปน็ งานชา่ งพน้ื บา้ นของแตล่ ะถนิ่
ผคู้ นในทุกภมู ิภาคของประเทศก็รสู้ ึกภาคภูมิใจเเละชื่นชมในฝีมอื ช่างรว่ มกนั
