Page 15 - พื้นฐานทางวิศวกรรมเครื่องกล สำหรับเทคโนโลยีอุตสาหกรรม
P. 15
ระบบทอ่ ปม๊ั เคร่ืองอดั อากาศและเครอื่ งระบายอากาศ 14-5
เร่ืองที่ 14.1.1
วัสดุท่อและการเลือกใช้งาน
ลกั ษณะกระบวนการผลติ กรรมวธิ ใี นการผลติ และการประกอบระบบซง่ึ มรี ะบบทอ่ เขา้ ไปเกยี่ วขอ้ ง
จะเป็นตัวก�ำหนดในการเลือกใช้วัสดุ โดยท่อสามารถผลิตข้ึนมาได้จากวัสดุหลากหลายชนิด ได้แก่ แก้ว
ยาง พลาสตกิ ไม้ อะลมู เิ นยี ม ดนิ เหนยี ว คอนกรตี ทองแดง ตะกวั่ ทองเหลอื ง และเหลก็ กลา้ นอกจากนี้
ยังมีวัสดุท่ีเป็นวัสดุผสม เพ่ือใช้ในงานลักษณะพิเศษ ได้แก่ โลหะผสมอะลูมิเนียมและเหล็กกล้า เช่น
เหล็กกล้าไรส้ นมิ เปน็ ตน้ รวมทั้งยังอาจใชว้ ัสดผุ สมจำ� พวกพลาสตกิ อีกด้วย
เนอื่ งจากสภาวะการใชง้ านทางอตุ สาหกรรม มปี จั จยั ทตี่ อ้ งนำ� มาพจิ ารณาหลากหลายมาก รวมทง้ั
อุตสาหกรรมแต่ละประเภทมีสภาวะการใช้งานท่ีแตกต่างกันไป ท�ำให้การเลือกใช้งานท่อกลายเป็น
องค์ประกอบที่ส�ำคัญในการออกแบบระบบทั้งหมด อย่างไรก็ตาม โดยท่ัวไปวัสดุที่นิยมใช้กันมากที่สุด
ไดแ้ ก่ เหลก็ หลอ่ เหลก็ เหนียว และเหล็กกลา้
ส�ำหรับตัวแปรหลักที่ต้องน�ำมาพิจารณาในการเลือกใช้วัสดุท่อ คือ สภาวะการกัดกร่อน ราคา
ความดันใช้งาน อุณหภูมิการใช้งาน และที่ส�ำคัญอีกเร่ืองคือความปลอดภัย ทั้งหมดน้ีเป็นเกณฑ์ในการ
พิจารณาเลอื กใชง้ าน เพื่อเปน็ ไปตามความเหมาะสมต่อใช้งาน วัสดทุ ่นี �ำมาใชใ้ นการผลติ ทอ่ สามารถแบง่
ออกเปน็ 2 ประเภทใหญ่ คอื ท่อโลหะ และท่อพลาสติก
1. ท่อโลหะ ทอ่ โลหะทนี่ ยิ มนำ� ไปใช้ในงานทางอุตสาหกรรมท�ำจากวัสดุ 4 ชนิด ดังนี้
1.1 เหลก็ กลา้ เปน็ ทอ่ ทผี่ ลติ ออกมาใชง้ านโดยสว่ นใหญผ่ ลติ จากเหลก็ กลา้ คารบ์ อน อยา่ งไร-
ก็ตาม องค์ประกอบทางเคมแี ละกรรมวิธีการผลติ จะแปรเปลีย่ นตามแตล่ ะบรษิ ัทผผู้ ลติ และตามมาตรฐาน
ของแต่ละประเทศ สำ� หรบั ประเทศไทยส�ำนักงานมาตรฐานผลิตภณั ฑ์อุตสาหกรรม (สมอ.) เป็นผกู้ ำ� หนด
มาตรฐานในการผลิตผลิตภัณฑ์ทางอุตสาหกรรม แต่โดยส่วนใหญ่ผู้ออกแบบระท่อมักใช้มาตรฐานของ
ต่างประเทศแทน
1.1.1 มาตรฐานของต่างประเทศ ท่ใี ช้งานโดยทัว่ ไปมดี ังน้ี
1) ประเทศอเมริกา ได้แก่ American Society of Testing Materials
(ASTM), American National Standards Institute (ANSI), American Iron and Steel Institute
(AISI), American Society of Mechanical Engineers (ASME), American Waterworks
Association (AWWA) และ American Petroleum Institute Standards (APIS)
2) ประเทศญ่ีปุ่น ไดแ้ ก่ Japanese Industrial Standards (JIS)
3) ประเทศเยอรมนี ได้แก่ Detacher Industrial Norman (DIN)
1.1.2 ชนิดของเหล็กกล้า สามารถแบ่งออกได้ 7 ชนิด คอื
1) เหลก็ กลา้ คารบ์ อนธรรมดา (plain-carbon steel) หรอื เรยี กสนั้ วา่ เหลก็ กลา้ -
คารบ์ อน เปน็ วสั ดทุ ม่ี รี าคาไมแ่ พง ซงึ่ ยงั สามารถแบ่งยอ่ ยออกไดอ้ กี ตามร้อยละของคารบ์ อนทผี่ สมอยู่ คือ
