Page 15 - ทฤษฎีและการวิจารณ์ภาพยนตร์
P. 15
ทฤษฎภี าพยนตร์แนวรปู แบบนิยม 1 3-5
เรื่องที่ 3.1.1
ความหมายของลัทธิศิลปะรูปแบบนิยม
ภาพยนตร์ได้รับการขนานนามว่าเป็น “ศิลปะผสม” (mixed art) เนื่องจากเป็นท่ีรวมของงาน
ศิลปะหลายแขนงทัง้ วรรณกรรม จิตรกรรม ประตมิ ากรรม สถาปัตยกรรม นาฏกรรมและคตี กรรม อนั เปน็
ศิลปะในประเภทของ “วิจติ รศลิ ป”์ (fine art) ซ่งึ มีจดุ ประสงค์ในการสร้างสรรคค์ วามงาม (beauty)
ความมุ่งหมายของศิลปะโดยท่ัวไปน้ันยังมีความต่างกันตามทัศนะของนักศิลปะและนักสุนทรีย-
ศาสตร์ ซ่ึงบางคนเห็นว่า ศิลปะมีความมุ่งหมายในการเป็นตัวแทนของวัตถุธรรมชาติและเชื่อว่าการลอก
แบบวัตถุธรรมชาติได้อย่างสมบูรณ์ครบถ้วนนั้นจัดว่าเป็นสิ่งท่ีสวยงามที่สุด เพราะธรรมชาติเป็นสิ่งท่ี
สวยงามทส่ี ุดอยแู่ ลว้ ศิลปะจงึ คือการลอกแบบธรรมชาติ (art as representation) สว่ นบางคนนนั้ เห็นวา่
ศลิ ปะมคี วามมงุ่ หมายเพอ่ื การแสดงอารมณห์ รอื ความรสู้ กึ ของมนษุ ยอ์ อกมาทงั้ ทเ่ี ปน็ การแสดงอารมณแ์ ละ
การถา่ ยทอดอารมณ์น้นั ออกมา ศลิ ปะกค็ ือการแสดงออกซงึ่ อารมณ์ (art as expression) และบางคนก็
ถือว่าความมุ่งหมายของศิลปะเป็นไปเพ่ือการจัดระเบียบสีและเสียงให้น่าดู ชวนให้เกิดความเพลิดเพลิน
จงึ เหน็ วา่ ศลิ ปะคอื รปู ทรง (art as pure form) (สเุ ชาวน์ พลอยชมุ , 2516, น. 28-46) ซง่ึ ทฤษฎีภาพยนตร์
แนวรูปแบบนิยมได้ยึดถือแนวคิดที่ว่าศิลปะคือรูปทรงน้ีเป็นหลัก
รูปทรง หรอื form อาจเรยี กในชือ่ อืน่ ไดว้ า่ รูป หรือรปู แบบ หรอื รปู ลกั ษณะ ซง่ึ สำ� หรบั ศิลปะ
ภาพยนตร์เรามักจะใช้กบั คำ� วา่ รปู แบบ
ศาสตราจารยศ์ ลิ ป์ พรี ะศรี ไดใ้ หค้ วามหมายของค�ำวา่ form ไวว้ า่ หมายถงึ รปู ทเ่ี ปน็ องคป์ ระกอบ
หรือเส้น หรือปริมาตร หรือวิธีแสดง และรวมถึงเสียงด้วย จึงแปลว่า รูปลักษณะ ปริมาตรจะเป็นปัจจัย
กำ� หนดรูปลกั ษณะในอวกาศ และรูปลักษณะจะเป็นปัจจยั กำ� หนดอาการปรากฏใหเ้ ห็นทางสุนทรียภาพวา่
ดีหรือเลวของวัตถุใดๆ ไม่ว่าจะเป็นคน สัตว์ ต้นไม้ หรือสิ่งของก็ตาม กล่าวคือส่ิงท่ีมีขนาดรวมกันเป็น
กลมุ่ กอ้ นเปน็ รปู รา่ งเรยี กวา่ ปรมิ าตร เมอ่ื ตง้ั อยใู่ นชอ่ งวา่ งซง่ึ มแี ตอ่ ากาศตอ่ เนอ่ื งกนั ไปหรอื เรยี กวา่ อวกาศ
กจ็ ะกำ� หนดใหเ้ หน็ วา่ มรี ปู รา่ งอยา่ งไร สง่ิ ใดจะดงู ามหรอื ไมง่ ามกแ็ ลว้ แตร่ ปู ลกั ษณะนนั้ ๆ ตวั อยา่ งเชน่ ตน้ ไม้
ปรมิ าตรของลำ� ตน้ และกง่ิ ใบของตน้ ไมย้ อ่ มกนิ ทขี่ องอวกาศและอาศยั รปู ลกั ษณะแหง่ ตน้ ไมน้ นั้ เราจงึ กำ� หนด
เป็นองค์ประกอบของต้นไม้น้ันข้ึนได้ รูปลักษณะของต้นไม้จะสมบูรณ์มากน้อยเพียงใด ย่อมเป็นปัจจัยที่
ทำ� ใหต้ น้ ไมน้ น้ั ดงู ามมากหรอื นอ้ ย เพราะฉะนนั้ รปู ลกั ษณะจงึ หมายความถงึ เสน้ รอบนอกของสง่ิ ทวี่ าดหรอื
ระบายสเี ป็นภาพ หรือปน้ั เปน็ รปู ข้ึน
