Page 19 - ทฤษฎีและการวิจารณ์ภาพยนตร์

ทฤษฎีภาพยนตร์แนวรูปแบบนยิ ม 1 3-9

เรื่องที่ 3.1.2
แนวคิดเก่ียวกับรูปแบบในภาพยนตร์

การสรา้ งภาพยนตรต์ ามทฤษฎภี าพยนตรแ์ นวรปู แบบนยิ มจะเนน้ ความสำ� คญั ของรปู แบบมากกวา่
เน้ือหา น่ันคือให้ความส�ำคัญเป็นอันดับแรกว่าสิ่งต่างๆ จะถูกแสดงออกมาอย่างไรมากกว่าการบอกว่ามี
อะไรเกิดข้ึน นักทฤษฎีรูปแบบนิยมเห็นว่าส่ิงที่เป็นศิลปะน้ันต้องไม่ใช่การเป็นตัวแทนของความเป็นจริง
หรอื ลอกแบบความเปน็ จรงิ แตเ่ ปน็ บางอยา่ งทมี่ ากกวา่ ความเปน็ จรงิ ภาพยนตรก์ เ็ ปน็ ผลจากการแสดงออก
ทางอารมณส์ ่วนตวั เช่นเดยี วกบั ภาพเขยี น (Roberts & Wallis, 2001, p. 5)

ตามแนวคดิ เกีย่ วกับรปู แบบในภาพยนตร์ (The Concept of Form in Film) น้นั พิจารณาว่า
รูปแบบคือสิ่งที่ส�ำคัญที่สุดในงานศิลปะทุกประเภท ภาพยนตร์ไม่ใช่การผสมผสานส่วนประกอบต่าง ๆ
อยา่ งไรกไ็ ด้ มเิ ชน่ นน้ั เราคงไมร่ สู้ กึ อะไรกบั การพลาดชมตอนตน้ หรอื ตอนจบของภาพยนตรห์ รอื หากมกี าร
ฉายสลับม้วน แต่เรากลับรูส้ ึกไมช่ อบใจ นนั่ หมายความว่ามีระบบชุดหนึ่งก�ำหนดความสัมพันธ์ระหว่าง
ส่วนประกอบต่าง ๆ และดึงดูดความสนใจของเรา เดวิด บอร์ดเวลล์ และคริสติน ทอมป์สัน (David
Bordwell and Kristin Thompson) เรียกระบบความสัมพันธ์ระหว่างส่วนต่าง ๆ ว่า รูปแบบ (form)
ซึ่งเขาทัง้ สองได้เขียนเร่อื งความสำ� คัญของรปู แบบของภาพยนตร์ (The Significance of Film Form)
นีไ้ ว้ในหนงั สือ Film Art ซึ่งจะขอน�ำข้อความโดยสรุปมาเรียบเรยี งใหเ้ กิดความเข้าใจต่อศลิ ปะภาพยนตร์
ดังตอ่ ไปนี้

รูปแบบคือระบบ (Form as system)
เราถือวา่ ระบบเป็นชุดของความสมั พันธ์ระหว่างส่วนประกอบต่างๆ ซงึ่ ขึ้นต่อกนั และส่งผลซง่ึ กนั
และกัน เช่น ร่างกายของมนุษย์ก็เป็นระบบอย่างหน่ึง ถ้าส่วนประกอบหรืออวัยวะอย่างหนึ่งไม่ท�ำงาน
เปน็ ตน้ วา่ หวั ใจ อวยั วะอนื่ ๆ กต็ กอยใู่ นอนั ตรายดว้ ย ภายในรา่ งกายกย็ งั มรี ะบบยอ่ ยตา่ งๆ อกี เชน่ ระบบ
ประสาทหรือระบบการมองเห็น แม้แต่ระบบในรถยนต์ ถ้าส่วนเล็กๆ สักส่วนหนึ่งไม่ท�ำงานตามหน้าที่ก็
อาจทำ� ใหร้ ถวิ่งไมไ่ ด้ ทัง้ ที่สว่ นอ่ืนๆ ไม่ไดเ้ สยี หายแตร่ ะบบทัง้ หมดขึน้ กับการท�ำงานของช้ินสว่ นแต่ละช้ิน
ชุดของความสัมพันธ์แบบนามธรรมก็ถือว่าเป็นระบบด้วย เช่น ระบบของกฎหมายที่ใช้ในการปกครอง
ประเทศ เป็นตน้
ภาพยนตรไ์ มใ่ ชเ่ ปน็ เพยี งชดุ รวมของสว่ นประกอบตา่ งๆ อยา่ งบงั เอญิ แตภ่ าพยนตรม์ รี ปู แบบ ซง่ึ
หมายถึงระบบทั้งหมดท่ีสร้างภาพยนตร์เร่ืองหนึ่งๆ ข้ึนมา กล่าวได้ว่า รูปแบบเป็น “ระบบของความ
สมั พนั ธท์ งั้ มวลระหวา่ งสว่ นประกอบทง้ั หลายทรี่ วมกนั เปน็ ภาพยนตรท์ ง้ั เรอื่ ง” สว่ นประกอบทสี่ มั พนั ธ์
กันมีต้ังแต่ชุดของการเล่าเรื่อง (a set of narrative elements) ซึ่งประกอบด้วยเนื้อเร่ืองของภาพยนตร์
(story) และยังมีชุดที่เป็นสไตล์การแสดงออก (a set of stylistic elements) เช่น การเคลื่อนไหวของ
กล้อง การให้สี การใช้เสียงดนตรีและอื่น ๆ ส่วนประกอบแต่ละชุดเป็นระบบย่อย (subsystem) ซ่ึงอยู่