Page 106 - การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค
P. 106
3-52 การส่งเสริมสุขภ าพและการป้องกันโรค
กจิ กรรม 3.3.6
ปัจจยั ด ้านส่ิงแวดล้อมมผี ลต ่อส ุขภาพอ ยา่ งไร
แนวต อบก ิจกรรม 3.3.6
ปัจจัยด้านส่ิงแวดล้อมเป็นองค์ประกอบพื้นฐานของการเกิดโรค โดยเฉพาะโรคติดต่อที่ประกอบด้วย
สิ่งที่ให้เกิดโรค (agent) โฮสต์ และส่ิงแวดล้อมจะเห็นได้ว่า ส่ิงแวดล้อมนั้นไม่ได้เป็นสิ่งที่ทำให้เกิดโรคแต่เป็น
ปัจจัยสนับสนุนหรือยับย้ังการเกิดโรค หากส่ิงแวดล้อมเอื้อต่อการเกิดโรค เช่น การมีแหล่งปฏิกูล การมีน้ำขัง
หรืออากาศที่ร้อนเกินไป เป็นต้น อย่างไรก็ดี ส่ิงแวดล้อมในมิติที่มีผลกระทบต่อสุขภาพน้ัน จะหมายถึง การท่ี
มีสิ่งท่ีทำให้เกิดผลกระทบต่อสุขภาพน้ันปนเปื้อนมากับสิ่งแวดล้อม หรือส่ิงแวดล้อมเป็นสื่อกลางทำให้มนุษย์
สมั ผัสก ับส่งิ ทีก่ ่อใหเ้ กดิ โรคเหล่าน น้ั นอกจากน มี้ ลพษิ ต่างๆ อาจเกิดข ึ้นจ ากการป ระกอบอาชพี เกษตรกรรม
เรื่องที่ 3.3.6
การเปล่ียนแปลงร ะบบบ รกิ ารส ขุ ภาพที่มีผลต่อภาวะสุขภาพ
กระบวนทัศน์เรื่องส ุขภาพในม ิติเดิมเป็นเรื่องของการเจ็บป ่วย การรักษาพ ยาบาล และเป็นเรื่องของบุคลากร
ทางการแพทย์ ปัจจุบันตามมาตรา 3 ในพระราชบ ัญญัติสุขภาพแห่งชาติ ให้ค วามหมายข องสุขภาพ ว่า เป็นภ าวะข อง
มนุษยท์ ี่ส มบูรณ์ท ั้งท างก าย ทางจ ิต ทางป ัญญา และท างส ังคม เชื่อมโยงก ันเป็นอ งคร์ วมอ ย่างส มดุล โดยค รอบคลุมไม่
เพียงเฉพาะป ัจเจกบุคคล แตค่ รอบคลุมไปถ ึงค รอบครัว ชุมชน และส าธารณะ ระบบส ุขภาพ หมายความว ่า ระบบค วาม
สัมพันธ์และการจัดการทั้งมวลที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพ ระบบบริการสุขภาพไทยมีวิวัฒนาการมาตลอดหลายศตวรรษ
เป็นการเปลี่ยนแปลงไปอ ยา่ งช ้าๆ ระบบก ารแ พทยแ์ ละส าธารณสุขย งั ไมป่ ระสบค วามส ำเรจ็ ในก ารกร ะจ าย การใชบ้ ริการ
ต่างๆ ไปถ ึงประชาชนอย่างแ ท้จริง เพราะอัตราการใช้บริการสาธารณสุขของป ระชาชนจ ะสูงม าก (Over Utilization)
เฉพาะในเขตเมือง ส่วนในช นบทร อบน อก หรือท ีห่ ่างไกล อัตราก ารใชบ้ ริการข องป ระชาชนต ่ำม าก (Under Utilization)
ระบบบ ริการส ุขภาพข องไทยพ ัฒนาข ึ้นจ ากว ัฒนธรรมด ั้งเดิม “แบบไทยๆ” มีร ะบบก ารร ักษาด ูแลส ุขภาพ ระบบส ามัญ
และร ะบบดั้งเดิม (Popular Sector และ Folk Sector) อยู่ม าก เช่น พวกสมุนไพร ประกอบกับการใช้น้ำมนต์ ใช้ค าถา
หล่อศ รัทธา บำรุงห วั ใจข องผ ถู้ กู ร กั ษา เปน็ ตน้ ประชาชนร ู้จักร ักษาต นเอง (Self Treatment) เพือ่ ค วามป ลอดภัยท ัง้ ท าง
กายแ ละใจ ตำราแ ละคัมภีร์ในก ารร ักษามีอ ยู่มากมาย เช่น คัมภีร์ปฐมจ ินดาร ์ คัมภีร์ฉ ันทศาสตร์ คัมภีร์ไกษย เป็นต้น
โดยได้อ ารยธ รรมแ ละว ัฒนธรรมท ้องถ ิ่นห ล่อห ลอมเป็นว ิถีช ีวิต สะท้อนอ ิทธิพลข องประเทศอ ินเดีย จีน และค วามเชื่อ
ดัง้ เดมิ ในส งั คมไทย ซึ่งม กี ารบ รกิ ารส ขุ ภาพโดยไดส้ รา้ งเป็น “สขุ ศ าลา” ต่อม าเปน็ ส ถานอี นามัย ศนู ยส์ ุขภาพช มุ ชน และ
มาเป็นโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพร ะดับต ำบลในปัจจุบัน
จะเห็นได้ว่า ระบบบริการสุขภาพของประเทศไทยเป็นระบบที่มีวิวัฒนาการ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเรื่องของ
การเพิ่มศ ักยภาพข องก ารให้บ ริการในส ่วนข องท รัพยากรส าธารณสุข ไม่ว ่าจ ะเป็นก ำลังค นด ้านส ุขภาพ การข ยายส ถาน
บริการด ้านส ุขภาพ เทคโนโลยี เครื่องม ือท างการแ พทย์ โดยอ งค์ป ระกอบข องก ารพ ัฒนาร ะบบบ ริการส ุขภาพ แบ่งอ อก
ลขิ สทิ ธข์ิ องมหาวิทยาลัยสุโขทยั ธรรมาธิราช
