Page 204 - การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค
P. 204
8-38 การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค
เสริมก ารป รับเปลี่ยนค ่าน ิยม วัฒนธรรม และส ภาพแ วดล้อมท ีเ่อื้อต ่อว ิถชี ีวิตท ีด่ ตี ่อส ุขภาพ ในข ณะท ีก่ ารส ร้างน โยบาย
สาธารณะในกลุ่มเป้าหมายและพื้นที่เฉพาะยังมีข้อจำกัดในการขยายผลสู่ระดับประชากรในวงกว้าง ซึ่งจำเป็นต้องมี
ความช ัดเจนข องท ิศทางน โยบาย แผน และแนวป ฏิบัติ ในก ารล ดป ัจจัยเสี่ยงแ ละโอกาสเสี่ยงต ่อก ารเป็นโรคต ่างๆ โดย
ใชม้ าตรการท ีเ่น้นก ารป ้องกันร ะดับป ฐมภ ูมทิ ีม่ ปี ระสิทธิผลแ ละป ระสิทธิภาพท ั้งท างด ้านส ิ่งแ วดล้อมแ ละด ้านป ระชากร
เป็นมาตรการทั้งที่เชื่อมโยงในทุกมิติของสังคม โดยเฉพาะอย่างยิ่งการให้ข้อมูลข่าวสาร การศึกษา การใช้มาตรการ
ทางกฎหมาย ภาษี การเงินก ารคลัง และม าตรการทางส ังคม การสร้างเสริมสนับสนุนเกี่ยวกับอ าหารและโภชนาการที่
มคี ุณค่า คุณภาพ เข้าถ ึงง ่าย ราคาเหมาะส ม การส ร้างส ภาพแ วดล้อมท างก ายภาพแ ละเทคโนโลยที ีเ่อื้อต ่อก ิจกรรมท าง
กายแ ละก ารอ อกก ำลังก ายท ีเ่พียงพ อ ลดก ารส ูบบ ุหรี่ ดื่มเครื่องด ื่มท ีม่ แี อลกอฮอล์ จัดการก ับอ ารมณแ์ ละค วามเครียด
ตลอดจ นก ารค วบคุมน ้ำห นักท ีเ่หมาะส ม ลดเสี่ยงแ ละจ ัดการไดด้ ้วยต นเองท ั้งในร ะดับบ ุคคล ครอบครัว ชุมชน สังคม
และประเทศ โดยมีม าตรการจัดการโรคเป็นมาตรการเสริมแ ละส นับสนุน
2.1.3 ระบบเฝ้าร ะวัง คัดกรอง ค้นหาทไี่ ม่เข้มแข็งส ำหรบั ก ลุ่มเส่ียงและกลมุ่ ป ว่ ย เนื่องจากห น่วยง าน
ต่างๆ ยังมีลักษณะต่างคนต่างทำ ขาดการบูรณาการและการจัดวางระบบงาน การพัฒนาระบบข้อมูลการเฝ้าระวัง
ติดตามควบคุมป้องกันและการใช้ประโยชน์ในลักษณะเครือข่ายเชื่อมโยงในระดับชาติ ขาดความรู้ ทักษะและความ
พร้อมของบุคลากรและเครื่องมืออุปกรณ์ที่จำเป็นในการตรวจวัดคัดกรองที่มีประสิทธิภาพเพียงพอ โดยส่วนใหญ่
การค ัดก รองเป็นเพียงเพื่อห าผ ู้ป ่วยม ิใช่เพื่อก ารห ากล ุ่มเสี่ยงแ ละเตรียม การป ้องกันต ั้งแต่เริ่มต ้น และก ารด ำเนินก าร
กับก ลุ่มเสี่ยงหรือกลุ่มปกติ มักเป็นการแนะนำให้ต รวจซ้ำ แต่การให้ค ำแ นะนำเพื่อป้องกันยังไม่เป็นรูปธ รรมท ี่ชัดเจน
และขาดความเข้มแข็งจ ริงจัง
2.1.4 ระบบบ รกิ ารส ขุ ภาพม ศี กั ยภาพไมเ่ พยี งพ อ ระบบง านในก ารด แู ลร กั ษาพ ยาบาลแ ละก ารจ ดั การโรค
วิถกี ารด ำเนินช วี ติ ส ่วนใหญด่ ำเนินก ารในล กั ษณะต ัง้ ร ับในส ถานพ ยาบาล และข าดก าร บรู ณาก ารเปน็ อ งคร์ วม ตลอดจ น
มีข ้อจ ำกัดของศ ักยภาพในการสร้างโอกาสการเข้าถึงบ ริการสุขภาพในกลุ่มเป้าหมายเฉพาะ ที่ต ้องดูแลไม่ให้เกิดภ าวะ
แทรกซ้อน พิการ และเสียช ีวิตก ่อนว ัยอ ันควร รวมท ั้งการด ำเนินก ารเชิงรุกส ู่กลุ่มเป้าห มายในระดับช ุมชน จัดการก ับ
พฤติกรรมเสีย่ งไดไ้มม่ าก ระบบก ารต ิดตามภ าวะแ ทรกซ้อนย งั จ ัดการไมต่ อ่ เนื่อง ยังม ขี อ้ จ ำกัดในก ารส ่งเสรมิ บ ทบาท
การม ีส ่วนร ่วมแ ละพ ึ่งต นเองในก ารด ูแลส ุขภาพร ะดับบ ุคคล ครอบครัว และก ารส ร้างค วามเข้มแ ข็งข องช ุมชนท ้องถ ิ่น
ในก ารลดค วามเสี่ยง ลดโรคและจ ัดการโรคได้ด้วยตนเอง
2.1.5 การบ รหิ ารจ ดั การค วามร ยู้ งั ข าดป ระสทิ ธภิ าพ เนื่องจากอ งค์ค วามร ู้ท ี่ม ีอ ยู่ก ระจัดกระจายเฉพาะ
จุด เฉพาะพ ื้นที่ ขาดค วามจ ำเพาะ จำเป็นต ้องพ ัฒนาก ระบวนการร วบรวม สังเคราะห์ วิจัยพ ัฒนา และก ารป ระยุกตใ์ช้
ประโยชน์จ ากอ งค์ค วามร ูใ้นก ารก ำหนดน โยบายส าธารณะ ยุทธศาสตร์ก ารพ ัฒนา การบ ริหารจ ัดการแ ผนง านโครงการ
ระบบงาน การบริหารจัดการทรัพยากร การพัฒนาระบบข้อมูลและระบบบริการสุขภาพ ทั้งในด้านการส่งเสริม
สุขภาพ การเฝ้าระวังป้องกันควบคุมโรค ดูแลรักษาและฟื้นฟูสภาพ ตลอดจนการติดตามประเมินผลที่ลดความ
ซ้ำซ้อน มีค วามเชื่อมโยงในภาพรวมแบบบูรณาการค รบว งจรท ี่เหมาะส มส อดคล้องกับบริบทแ วดล้อมข องสังคมไทย
และมีประสิทธิภาพท ั้งในร ะยะสั้นแ ละระยะยาว
2.2 แผนยุทธศาสตร์สุขภาพดีวิถีชีวิตไทย พ.ศ. 2554 – 2563 โรควิถีการดำเนินชีวิตที่สำคัญ ได้แก่ โรค
เบาหวาน โรคความด ันโลหิตสูง โรคห ัวใจ โรคหลอดเลือดสมอง และโรคมะเร็ง เป็นป ัญหาส ุขภาพสำคัญล ำด ับต้นๆ
ที่ระบาดอยู่ในปัจจุบัน และในอนาคตท ี่ค าดว ่า จะมีแ นวโน้มทวีค วามร ุนแรงมากขึ้น หากไม่ส ามารถสกัดก ั้นหรือหยุด
ยั้งปัญหาได้ จะทำให้เกิดก ารเจ็บป่วย พิการ เสียช ีวิต มีภาระค ่าใช้จ่ายทางด ้านสุขภาพและการส ูญเสียทางเศรษฐกิจ
ตามมาอย่างมหาศาล กระทรวงสาธารณสุขได้ตระหนักถึงความสำคัญของปัญหาสุขภาพดังกล่าว จึงได้จัดทำแผน
ยุทธศาสตร์ส ุขภาพดีว ิถีช ีวิตไทย พ.ศ. 2554 - 2563 ขึ้น โดยสอดคล้องกับแ ผนพ ัฒนาเศรษฐกิจและส ังคมแห่งชาติ
ลิขสิทธข์ิ องมหาวิทยาลยั สุโขทัยธรรมาธริ าช
