Page 287 - การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค
P. 287
การสื่อสารด้านสุขภาพแ ละค วามรู้ความสามารถด ้านส ุขภาพ 9-41
เรอ่ื งที่ 9.3.1
ความรู้ค วามส ามารถด า้ นสุขภาพกบั การร ้เูท่าท นั การส ื่อสารด ้านส ขุ ภาพ
การสื่อสารด้านสุขภาพและความรู้ความสามารถด้านสุขภาพมีความสัมพันธ์กันอย่างยิ่ง ตัวอย่างที่เห็นได้
อย่างช ัดเจนค ือ การม ีความรู้ค วามสามารถด้านสุขภาพก ับการร ู้เท่าทันส ื่อ
ปัจจุบัน มีข ่าวสารท างด ้านส ุขภาพเสนอม าในก ารส ื่อสารห ลายช ่องท าง ไม่ว ่าจ ะเป็นส ื่อบ ุคคล เช่น บุคคลท ี่น ่า
เชื่อถ ือแ นะนำการลดภาวะอ ้วนหรือลดภ าวะโคเลสเตอ ร์รอลด้วย การออกก ำลังกายด้วยว ิธีการรับประทานผลิตภัณฑ์
บางอ ย่างค วบคู่ก ันไป หรือแ นะนำส ถานท ี่อ อกก ำลังก ายท ี่ส ามารถล ดน ้ำห นักได้เฉพาะส ่วน การให้ค วามร ู้เรื่องส ุขภาพ
ต่างๆ ผ่านสื่อสาธารณะม ากมายในป ัจจุบัน การเพิ่มความส าวความส วยด ้วยการใช้ค รีมบำรุงผ ิว ตัวอย่างน ำม าเสนอ
เป็นเพียงตัวอย่างน้อยนิด การไม่มีความรู้ความสามารถด้านสุขภาพปรากฏให้เห็นได้บ่อยๆ ตามหน้าหนังสือพิมพ์
ไม่ว ่าบุคคลในว ัยใด ระดับก ารศึกษาใด
กรณีนักเรียนสาวระดับมหาวิทยาลัยที่เชียงใหม่ เข้าไปลดน้ำหนัก ในคลินิกเอกชนผลปรากฏว่าไขมันใน
การส ลายล ิ่มเลือดเข้าไปอ ุดต ันห ลอดเลือดจ นห ัวใจว าย นอกจากน ีย้ ังม ผี ลิตภัณฑเ์สริมค วามง ามแ ละร ักษาโรคส ารพัด
ชนิดนำเสนอทั้งสื่อบุคคลสื่อสาธารณะถ้าผู้บ ริโภคขาดจิตสำนึก รู้ไม่เท่าทันก็จะตกเป็นเหยื่อได้ง ่ายๆ
นายแ พทย์พ ิพัฒน์ ยิ่งเสรี เลขาธิการสำนักงานค ณะกรรมการอาหารแ ละย า (อย.) เตือนผ ู้บริโภคอย่าได้หลง
เชื่อโฆษณาข ายย าผ ่านท างเคเบิลท ีวี และเว็บไซต์ มขี ้อความโฆษณาอ วดอ ้างร ักษาส ารพัดโรคแ ละเสริมส มรรถภาพท าง
เพศ เช่น ยาต ายส ิบป ี ดเีหมือนเดิม พญาด งช าย พญาด งห ญิง พลังช ้างส าร น้ำมันไพรท ิพย์ ขุดร ากถ อนโคน เป็นต้น จาก
การต รวจพ บม ูลนิธเิพื่อค ุณธรรมเป็นผ ูโ้ฆษณาข ายย า ซึ่ง อย. เตรียมด ำเนินค ดใี นข ้อหาข ายย าโดยไมไ่ดร้ ับอ นุญาตจ าก
อย. พร้อมส ั่งร ะงับโฆษณาในท ุกส ื่อ และได้ข อให้ผ ู้บ ริโภคอ ย่าได้ต กเป็นเหยื่อ เพราะย าด ังก ล่าวย ังไม่ได้ร ับอ นุญาตให้
ขึ้นท ะเบียนต ำรับยา ถือเป็นยาป ลอม อาจได้ร ับผลข ้างเคียงท ี่เป็นอันตรายจากก ารใช้ยาได้ (มติชน 2554)
สำนักงานกองทุนส นับสนุนการส่งเสริมสุขภาพ (สสส.) สำนักงานคณะก รรมการอาหารแ ละยา และเครือข่าย
คนไทยไรพ้ ุงได้จ ัดแ ถลงข ่าว “โฆษณาล ดอ ้วนไรม้ าตรฐานป ี 52” และร ่วมเสวนา “สถานการณเ์ด็กอ ้วนก ับก ารย กร ะดับ
มาตรฐานคลินิกลดความอ้วน” เพื่อประชาสัมพันธ์วิธีการลดความอ้วนสำหรับประชาชนและแนวทางการพัฒนายก
ระดับม าตรฐานค ลินิกล ดน ้ำห นัก พร้อมก ล่าวถ ึงป ัญหาท ีเ่กิดจ ากโรคอ ้วน และก ารเข้าใจผ ิดถ ึงว ิธกี ารล ดค วามอ ้วนด ้วย
อาหารเสริมหรือย าลดน ้ำหนักที่ก ่อให้เกิดอ ันตรายต่อส ุขภาพข องผู้บริโภค ผลพบว่า สำหรับ 10 อาหารเสริมล ดความ
อ้วน กาแฟล ดค วามอ้วนท ี่เข้าข่ายโฆษณาเกินจริง หรือม ีส ารต ้องห้ามเจือปน (www.herbalone access 4-7-11)
จากตัวอย่างการโฆษณาและประชาสัมพันธ์ที่กล่าวมาแล้วข้างต้น จะเห็นว่า การให้ข้อมูลของผลิตภัณฑ์มี
หลากหลายรูปแบบเพื่อให้เข้าถึงประชาชนและแหล่งที่มาของข้อมูลอ้างผลการวิจัยของผู้ที่มีชื่อเสียงมาใช้ประโยชน์
อ้างคนดังเพื่อให้เกิดค วามเชื่อแ ละศรัทธา อธิบายสรรพคุณต ามห ลักว ิทยาศาสตร์ ประชาชนท ี่ม ีค วามรู้ความส ามารถ
ด้านสุขภาพต่ำอาจรู้ไม่เท่าทันทำให้เสียสุขภาพได้ แนวทางการส่งเสริมสุขภาพในระยะแรกสำหรับประชาชนที่ระดับ
ความรู้ความสามารถด้านสุขภาพต่ำต้องได้รับการป้องกันผลกระทบจากการสื่อสารที่ไม่ได้มุ่งที่จะสร้างเสริมสุขภาพ
แต่แอบแฝงม าในเรื่องข องก ารให้ค วามรู้ในการส่งเสริมสุขภาพ
ลขิ สิทธิข์ องมหาวทิ ยาลยั สุโขทยั ธรรมาธริ าช
