Page 69 - พฤติกรรมมนุษย์และจริยธรรมทางเศรษฐกิจและธุรกิจ
P. 69
ความส ุขมวลรวมประชาชาติ 11-17
อย่างไรก็ตาม การศึกษาความสุขแบบนี้ยังขาดการพัฒนาด้านจิตวิญญาณ (spiritual development)
นักเศรษฐศาสตร์ช าวเยอรมันค นหนึ่งช ื่อว ่า อี เอฟ ชูมากเกอร์5 (E.F. Schumacher) ได้เสนอแ นวทางการพัฒนาท ี่ไม่
เบียดเบียนสิ่งแวดล้อมและผู้อ ื่น และให้ค วามสำคัญกับก ารสร้างค ุณค่าทางจ ิตว ิญญาณ ในห นังสือที่ชื่อว่า Small is
Beautiful (1973) โดยชี้ให้เห็นความบกพร่องของการพัฒนาเศรษฐกิจและทฤษฎีทางเศรษฐศาสตร์ในปัจจุบันว่าไม่
อาจน ำไปส ู่ส ันติภาพแ ละเสถียรภาพข องส ังคม และก ารอ ยู่ร ่วมก ันอ ย่างส อดคล้องแ ละส มานฉันท์ได้ เพราะก ารพ ัฒนา
เศรษฐกิจท ี่เบียดเบียนท รัพยากรธรรมชาติ สิ่งแวดล้อม และมนุษย์ร ุ่นหลังน ั้นไม่ได้เป็นการพ ัฒนาที่ยั่งยืน
ชูมากเกอร์ไม่เห็นด้วยกับแนวคิดของเศรษฐศาสตร์กระแสหลักที่ว่า “Growth is Good”, “Bigger is
better” and “Production by the masses” โดยได้หยิบยก “เศรษฐศาสตร์แนวพุทธ” (Buddhist Economics) มา
อธิบายถ ึงความค ิดของเขาว่า “Small is beautiful” ว่า คุณค่าทางพ ุทธศาสนา ในเรื่องท างส ายกลางแ ละสัมมาอาชีวะ
หรือการด ำรงชีพอ ันช อบ ที่ย ึดมั่นก ารด ำรงต นที่ไม่เบียดเบียนส ิ่งแ วดล้อมและผ ู้อื่น โดยค ณุ คา่ ทางจิตว ญิ ญาณน้เี ป็น
สิ่งจำเป็นที่ต้องสร้างขึ้น ด้วยการจัดระบบการศึกษาซึ่งปลูกฝังจิตสำนึกในการบริโภคที่ไม่เบียดเบียนและทำลาย
ทรัพยากรธรรมชาติแ ละสิ่งแวดล้อม เน้นที่ความย ั่งยืน และรู้จักการใช้เทคโนโลยีอ ย่างฉ ลาด ทั้งนี้ต้องรวมลักษณะ
ความเป็นม นุษย์ ด้วยเสมอ สังคมในร ะดับชุมชนให้ค วามส ำคัญก ับทุนม นุษย์มากกว่าป ัจจัยการผลิตท ี่เป็นว ัตถุ หลัก
สำคัญข องแนวคิดเน้นที่คุณภาพมากกว่าป ริมาณ เน้นเป้าหมายม ากกว่าว ิธีการ และเป็นระบบเศรษฐกิจที่เข้ากับหลัก
ธรรมชาติ ซึ่งแ นวความคิดของช ูม ากเกอร์ม ีผ ลสืบเนื่องในเรื่องการพัฒนาท ี่ยั่งยืนในศตวรรษท ี่ 21 อีกด้วย
แนวคิดการพัฒนา “ความสุข” ของประเทศในเอเชีย คือ ประเทศภูฏาน ใน พ.ศ. 2515 พระราชาธิบดี
จิกเม ซิงเย วังชุก แห่งประเทศภูฏาน ประกาศให้ความสุขเป็นเป้าหมายหลักของการพัฒนาประเทศและความสุข
มวลรวมประชาชาติ (Gross National Happiness: GNH) เป็นเครื่องมือสำคัญที่จะใช้วัดความสุขของประชาชน
แ ทนที่ผ ลิตภัณฑ์ม วลร วมป ระชาชาติ ซึ่งส ะท้อนให้เห็นค วามค ิดท ี่ว ่าจ ะให้ค วามส ุขข องป ระชาชนเป็นเป้าห มายส ุดท้าย
ของการพัฒนา ไม่ใช่เป็นเครื่องมือที่จะลดระดับความยากจน ขยายสวัสดิการสังคมและพัฒนาทางเศรษฐกิจเท่านั้น
ดังนั้น แนวทางการพัฒนาของ “ความสุขมวลรวมประชาชาติ” จึงไม่ปฏิเสธความเจริญทางวัตถุและเศรษฐกิจ แต่
ใช้ความเจริญดังกล่าวเป็นเครื่องมือในการพัฒนาสู่ความสุขมวลรวมของสังคม เน้นความสมดุลระหว่างจิตใจและ
วัตถุ แนวความคิดดังกล่าวนับเป็นแรงขับเคลื่อนการพัฒนาประเทศที่สำคัญ ที่คำนึงถึงคุณค่าความสุขของมนุษย์
และการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรม เพื่อสร้างความสุขควบคู่กับการอนุรักษ์ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ซึ่งจะกล่าว
รายละเอียดในตอนท ี่ 11.2 และตอนท ี่ 11.3 ต่อไป
กิจกรรม 11.1.2
จงกล่าวถ ึงแ นวคิดเก่ยี วก บั “ความส ุข” ตัง้ แต่ชว่ งก ่อนคริสตกาลจนถึงในศตวรรษท ่ี 21
แนวตอบก ิจกรรม 11.1.2
พฒั นาการท างแ นวคดิ เกยี่ วก บั “ความส ขุ ” เรมิ่ ต งั้ แตช่ ว่ งก อ่ นค รสิ ตกาล ความส ลบั ซ บั ซ อ้ นท างก ายภาพ
ทางการพัฒนาด้านตา่ งๆ อาทิ ดา้ นเศรษฐกิจ สังคม การเมือง การปกครองม ีไม่มากนกั รวมท ั้งส ภาวะแวดลอ้ ม
อยู่ในส ภาพทเี่ หมาะส ม จงึ สามารถสรา้ งความส ุขท ้ังในร ะดับปจั เจกชนและระดับส ังคม
5 ชมู ากเกอร์ เคยเปน็ อ าจารยท์ มี่ หาวทิ ยาลยั Oxford ประเทศอ งั กฤษ รวมท ัง้ เปน็ ท ปี่ รกึ ษาด า้ นเศรษฐกจิ ข องค ณะก รรมาธกิ ารถ า่ นหนิ แ หง่
ชาตขิ องอ งั กฤษอ กี ด ว้ ย ศกึ ษาเพิม่ เตมิ ไดท้ ี่ http://www.en.wikipedia.org/wiki/Small_is_Beautiful นอกจากน ี้ เขาเปน็ กล ุม่ น กั เศรษฐศาสตร์
รุ่นแ รกๆ ที่ต ั้งข ้อส งสัยเกี่ยวกับการใช้ GNP เป็นตัวชี้ว ัดความอยู่ดีมีสุขของประชากร
ลิขสิทธ์ขิ องมหาวทิ ยาลัยสโุ ขทัยธรรมาธริ าช
