Page 199 - สังคมโลก
P. 199
องค์การระหว่างประเทศ 8-5
เรื่องท ่ี 8.1.1
แนวทางการศึกษาว า่ ด้วยองค์การร ะหว่างประเทศ
รัฐและองค์การระหว่างประเทศถือว่าเป็นตัวแสดง (Actor) ที่สำคัญในเวทีความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ
และต่างมีฐานะเป็นบ ุคคลตามกฎหมายร ะหว่างประเทศ (Subject of International Law)1 นอกจากน ี้ยังมีองค์การ
นอกภาครัฐระหว่างประเทศซึ่งสมาชิกอาจจะเป็นกลุ่มองค์การหรือเป็นกลุ่มปัจเจกบุคคลก็ได้ ในปัจจุบันองค์การ
เหล่านี้มีบทบาทและความร่วมมือกับองค์การระหว่างประเทศเพิ่มมากขึ้น กล่าวคือ องค์การดังกล่าวนี้เป็นองค์การ
เอกชนท ี่มีสัญชาติใดส ัญชาติห นึ่งหรือร ะหว่างประเทศก็ได้ และอาจจ ัดเป็นอ งค์การระดับโลก ภูมิภาคหรืออ นุภ ูมิภาค
นอกจากนี้ยังมีบรรษัทข้ามชาติ (Multinational Corporation) ซึ่งเป็นบริษัทเอกชนที่มีอิทธิพลและกิจกรรมต่างๆ
ข้ามป ระเทศแ ละมีบ ทบาทสำคัญอ ย่างม ากในเวทีค วามส ัมพันธ์ระหว่างป ระเทศในปัจจุบัน
องค์การระหว่างประเทศ (International Organisation: IO) เป็นสถาบันหรือโครงสร้างที่ผู้แทนของรัฐ
สมาชิกสร้างขึ้นเพื่อเป็นกลไกถาวรในการดำเนินความสัมพันธ์ระหว่างกันโดยมีข้อตกลงระหว่างรัฐสมาชิก องค์การ
ระหว่างประเทศมีวัตถุประสงค์เพื่อสนับสนุนความร่วมมือและการพัฒนากิจกรรมต่างๆ ที่เป็นประโยชน์ร่วมกันทั้ง
ด้านการเมือง เศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรม วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สิ่งแวดล้อม รวมถึงความมั่นคงมนุษย์
ในรูปแบบใหม่ (non-traditional human security) มิเชล วิราลลี่ (Michel Virally) ได้นิยามองค์การระหว่าง
ประเทศว่าเป็นสมาคมของรัฐที่ก่อตั้งขึ้นมาจากข้อตกลงระหว่างรัฐสมาชิก และมีองค์การเป็นกลไกถาวรที่จะปฏิบัติ
หน้าทีเ่พื่อใหบ้ รรลวุ ัตถุประสงคข์ องผ ลป ระโยชนร์ ่วมก ันด ้วยค วามร ่วมม ือร ะหว่างบ รรดาร ัฐส มาชิกท ั้งห ลาย2 องค์การ
ระหว่างป ระเทศม ีลักษณะพิเศษท ี่ส ำคัญ 5 ประการคือ มีความสัมพันธ์ร ะหว่างรัฐ (base interétatique) เป็นความ
สมัครใจของรัฐ (base volontariste) มีองค์การถาวรในการปฏิบัติหน้าที่ (existence d’organes permanents)
มีอ ำนาจป กครองตนเอง (autonomie) และม ีการปฏิบัติหน้าที่ร ่วมกัน (fonction de coopération)3
การศึกษาองค์การระหว่างประเทศมักเกี่ยวข้องกับแนวคิดว่าด้วยสังคมโลก (World Society) และ
ประชาคมระหว่างประเทศ (International Community) เมื่อกล่าวถึงสังคมโลกซึ่งมีแนวคิดพื้นฐานว่าด้วยมวล
มนุษยชาตอิ ันเป็นห ลักส ากลแ ล้วน ั้นย ังค งไมเ่พียงพ อต ่อก ารนำไปว ิเคราะหก์ ารเมืองร ะหว่างเทศได้ ถึงแ ม้ว่าในป ัจจุบัน
จะม เีหตุการณท์ ีส่ ร้างจ ิตสำนึกถ ึงผ ลป ระโยชนร์ ่วมก ันในร ะดับโลก เช่น การป ระชุมร ะหว่างป ระเทศว ่าด ้วยแ ก้ไขป ัญหา
สิ่งแวดล้อมหรือการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์แบบยั่งยืนในรูปแบบต่างๆ ก็ตาม การให้ความสำคัญกับมนุษยชาติ
1ในการพิจารณาสภาพบุคคลตามกฎหมายระหว่างประเทศขององค์การระหว่างประเทศมีแนวทางพิจารณาคือกรณีที่ตราสารก่อตั้ง
องค์การระหว่างประเทศ มิได้ระบุถึงสภาพบุคคลตามกฎหมายระหว่างประเทศขององค์การระหว่างประเทศไว้อย่างชัดแจ้งก็อาจพิจารณา
สภาพบุคคลตามกฎหมายระหว่างประเทศขององค์การระหว่างประเทศโดยอาศัยแนวทางดังต่อไปนี้ 1. องค์การระหว่างประเทศนั้นเกิดขึ้นโดย
ความต กลงร ะหว่างร ัฐเพื่อก ่อต ั้งเป็นส มาคมข องร ัฐอ ย่างถ าวร 2. มโีครงสร้างป ระกอบด ้วยอ งค์กรย ่อยต ่างๆ ทีจ่ ะด ำเนินภ ารกิจข องอ งค์การร ะหว่าง
ประเทศ 3. มีวัตถุประสงค์ข องอ งค์การร ะหว่างป ระเทศแ ยกต ่างห ากจ ากบ รรดาร ัฐส มาชิก และ 4. มีส ิทธิห น้าที่แ ละส ามารถใช้ส ิทธิแ ละป ฏิบัติห น้าที่
ได้ในทางร ะหว่างป ระเทศ โปรดด ู ลาวัณย์ ถนัดศิลปก ุล หน่วย 2 บุคคลในกฎหมายระหว่างป ระเทศ ใน เอกสารก ารสอนชุดว ิชาก ฎหมายระหว่าง
ประเทศ มหาวิทยาลัยส ุโขทัยธรรมาธิราช นนทบุรี 2546 และส มพงศ์ ชูมาก องค์การระหว่างป ระเทศ: สันนิบาตชาติ สหประชาชาติ พิมพ์ครั้งที่ 2
โรงพ ิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กรุงเทพมหานคร 2533
2 Michel Virally, Dèfinition et classification des organisations internationales: approche juridique, dans ABI-SAAB
George, Le concept d’organisation internationale, UNESCO, paris, 1980 citè par Philippe BRAILLARD et Mohammad-Reza
DJALILI, Les Relations internationales, Que sais-je ?, PUF, Paris, p. 38.
3 Ibid.
ลขิ สทิ ธ์ขิ องมหาวิทยาลัยสโุ ขทยั ธรรมาธิราช
