Page 234 - สังคมโลก
P. 234
8-40 สังคมโลก
โครงสรา้ งอ ำนาจในก ารต ดั สินใจข องส หประชาชาติผ ูกต ิดก บั ม หาอำนาจ 5 ประเทศจ งึ ท ำใหม้ หี ลายภ ารกจิ ข อง
สหประชาชาติม ีความไม่เป็นกลาง เนื่องจากม ีข้อจำกัดในทางป ฏิบัติ ความซ ับซ้อนของสถานการณ์แ ละผลประโยชน์
ทับซ้อนของมหาอำนาจ จนถึงขนาดมีแนวคิดทบทวนให้มีการปฏิรูปคณะมนตรีความมั่นคงเกิดขึ้น อันที่จริงการใช้
ระบบความมั่นคงร่วมกันเป็นแนวคิดที่ดีแต่การปฏิบัติการรักษาสันติภาพไม่สามารถนำไปใช้ในทางปฏิบัติได้เพียง
ลำพังในส ถานการณข์ องค วามร ุนแรง62 ความไมช่ ัดเจนแ ละก ารข าดป ระสิทธิภาพในก ารป ฏิบัตกิ ารข องส หประชาชาติน ี้
นำไปส ู่ความไม่ช อบธรรมในทางป ฏิบัติมากยิ่งข ึ้น ในม ิติของความสัมพันธ์ระหว่างรัฐกับส หประชาชาติ ศาสตราจารย์
กสั ซ าน ซาล าเมไ่ ดว้ พิ ากษว์ จิ ารณบ์ ทบาทข องม หาอำนาจไวอ้ ยา่ งน า่ ส นใจ กลา่ วค อื มหาอำนาจเปน็ ผ กู้ อ่ ต ัง้ ส หประชาชาติ
ขึ้นม าแ ตไ่ม่มีก ารเคารพอ งค์การน ั้นอ ย่างจ ริงจัง มหาอำนาจต ้องการส ร้างส ันติภาพอ ย่างถ าวรแ ต่ไมเ่คารพก ารไม่เข้าไป
แทรกแซงยังประเทศต่างๆ และเป็นเรื่องที่น่าขันที่ประณามความไม่มีประสิทธิภาพขององค์การระหว่างประเทศทั้งที่
ประเทศม หาอำนาจส่วนใหญ่เป็นผ ู้ก ำหนดนโยบายขององค์การเหล่านั้นเอง สุดท้ายมีกระแสแนวความค ิดที่จะป ฏิรูป
คณะมนตรีความมั่นคงโดยการเพิ่มประเทศในคณะมนตรีความมั่นคงถาวร แต่จะเป็นประเทศใดนั้นยังไม่มีคำตอบ
ที่ช ัดเจนเนื่องเป็นเกมการเมืองร ะหว่างป ระเทศข องม หาอำนาจจ นเกิดเป็นภ าวะก ลืนไม่เข้าค ายไม่ออกข องม หาอำนาจ
ผู้ก่อตั้ง (paradoxe fondateur)63 ดังนั้น โครงสร้างและอำนาจมีส่วนจำกัดบทบาทของตนเองจึงไม่สามารถแสดง
บทบาทได้อย่างเต็มที่ อีกทั้งมีบรรษัทข้ามชาติและขบวนการข้ามชาติที่มีบทบาทเพิ่มมากขึ้นทำให้องค์การระหว่าง
ประเทศไม่ได้เป็นศ ูนย์กลางของป ัญหาอ ีกต ่อไป
อุปสรรคที่ส ำคัญอีกประการคือปัญหาท ี่กระทบต ่อความม ั่นคงมีความซ ับซ้อนก ว้างขวางม ากขึ้น ในป ี 1994
องค์กรด้านการพัฒนาของสหประชาชาติ (UNDP) ได้เสนอความมั่นคงแห่งมนุษย์เป็นระเบียบวาระโลกในรายงาน
การพ ัฒนามนุษย์ ที่เน้นให้ป ระชาชนเป็นศ ูนย์กลางของการพัฒนา ทั้งนี้มนุษย์ต้องปราศจากการเผชิญหน้าข องความ
ไม่มั่นคงในกระบวนการโลกภาภิวัตน์64 วิกฤตการณ์ก ารเงินในเอเชียป ี 1997 และก ารก่อการร้ายเมื่อเดือนกันยายน
2001 หรือแ มก้ ระทั่งก ารเกิดภ ัยพ ิบัตจิ ากธ รรมชาตทิ ีผ่ ิดว ิสัยห รือภ าวะโลกร ้อนน ั้นไดต้ อกย้ำถ ึงภ ัยค ุกคามค วามม ั่นคง
ในร ูปแ บบใหม่ (non-traditional security threat) กระบวนท ัศนข์ องค วามม ั่นคงม กี ารเปลี่ยนแปลง โดยภ ัยค ุกคามม ี
ลักษณะซ ับซ ้อนแ ละค รอบคลุมท ุกม ิติม ากข ึ้น จากค วามม ั่นคงซ ึ่งห มายถ ึงร ัฐแ ละด ินแ ดนก ลายม าเป็นค วามม ั่นคงแ ห่ง
มนุษย์ (human security) ซึ่งเป็นพ ื้นฐ านข องก ารพ ัฒนาในท ุกๆ ด้าน ดังน ั้นอ งค์การร ะหว่างป ระเทศจ ึงต ้องม กี ารป รับ
กระบวนท ศั นด์ า้ นค วามม ัน่ คงใหเ้ ขา้ ก บั ส ถานการณใ์ หมท่ เี่ กดิ ข ึน้ ซ ึง่ อ าจจ ะน บั ไดว้ า่ เปน็ ป ญั หาข องค นท ัง้ โลก ซึง่ อ งคก์ าร
ระหว่างป ระเทศครอบคลุมทั้งในแ ง่อ งค์ป ระกอบท างภ ูมิศาสตร์แ ละขอบเขตการด ำเนินก ิจกรรมต ่างๆ เช่นน ี้ได้
62 การป ฏิบัตกิ ารร ักษาส ันติภาพแ บ่งอ อกเป็น 3 ระยะค ือ ระยะแ รกเป็นการร ักษาส ันติภาพ (peace keeping) โดยก ารค วบคุมใหเ้คารพ
การห ยุดย ิง ระยะท ีส่ องเป็นช ่วงท ีม่ กี ารป ฏิบัตกิ ารร อบด ้านม ากย ิ่งข ึ้นค ือก ารร ักษาส ันติภาพแ ละก ารส ร้างส ันติภาพ (peace keeping/peace build-
ing) ในขณะเดียวกัน ในร ะยะที่สามเป็นช ่วงก ารใช้ก ำลังรักษาส ันติภาพ (peace enforcing) โดยการแ ทรกแซงท างท หารแ ละมาตรการบ ีบบังคับ
63 Ghassan SALAMÈ, Appels d’empire. Ingèrences et rèsistance à l’áge de la mondialisation, Fayard, Paris, 1996
citè par Amèlie BLOM et Frèdèric CHARILLON, Thèories et concepts des relations internationales, Hachette, Paris, 2001,
p. 118.
64 ในรายงานขององค์กรด้านการพัฒนาแห่งสหประชาชาติจำกัดความภัยคุกคามความมั่นคงของมนุษย์ไว้ 7 ประการได้แก่ 1) ความ
ผันผวนทางการเงินและความไม่มั่นคงทางเศรษฐกิจ 2) ความไม่มั่นคงทางอาชีพและรายได้ 3) ความไม่มั่นคงทางสุขภาพ 4) ความไม่มั่นคงทาง
วัฒนธรรม 5) ความไม่ม ั่นคงส ่วนบ ุคคล เช่น การเผชิญก ับอ าชญากรรม การค ้าย าเสพต ิดแ ละก ารค ้าม นุษย์ 6) ความไม่ม ั่นคงท างส ิ่งแ วดล้อม และ
7) ความไม่มั่นคงท างการเมืองแ ละช ุมชน ได้แก่ การเกิดค วามต ึงเครียดท างส ังคม เช่น สงครามทั้งระหว่างป ระเทศแ ละสงครามกลางเมืองอ ันก่อ
ผลกร ะทบต ่อเสถียรภาพทางการเมือง และความเป็นป ึกแผ่นข องช ุมชน
ลขิ สิทธ์ิของมหาวทิ ยาลัยสโุ ขทยั ธรรมาธริ าช
