Page 44 - สังคมโลก
P. 44
6-4 สังคมโลก
ความน�ำ
จักรวรรดิ (Empire) จักรวรรดินิยม (Imperialism) และการล่าอาณานิคมหรือการยึดเอาเป็นเมืองขึ้น
(Colonialism) ซึ่งผู้เขียนจะนำ�เสนอความเข้าใจโดยสังเขปไว้ ณ ที่นี้นั้น เกี่ยวพันอย่างใกล้ชิดกับความเปลี่ยนแปลง
ในสังคมตะวันตก โดยเฉพาะนับแต่ชาวตะวันตกเริ่มแสวงหาดินแดนในปกครองนอกทวีปของตนตั้งแต่ช่วงฟื้นฟู
ศิลปวิทยาการ (Renaissance) แม้เรื่องนี้จะปรากฏชัดในเรื่องของนโยบายทางการทหารและการเมือง แต่ก็เป็นการ
ยากที่จะหลีกเลี่ยงมิติด้านเศรษฐกิจในฐานะตัวแปรในการก�ำ หนดทิศทางนโยบายเหล่านั้น โดยเฉพาะนับแต่ศตวรรษ
ที่ 18 ที่การปฏิวัติอุตสาหกรรมซึ่งเริ่มในอังกฤษ และการปฏิวัติฝรั่งเศส ได้เปลี่ยนรูปแบบวิถีชีวิตและวิถีคิดของ
ชาวตะวันตกที่มีต่อสภาพแวดล้อม ในลักษณะที่มองตนเองเป็นศูนย์กลางและแบบอย่างของความสำ�เร็จ อาจกล่าวได้
ว่า นโยบายจักรวรรดินิยมของตะวันตกคือ ผลรวมของความเปลี่ยนแปลงสภาพแวดล้อมทั้งทางกายภาพและสังคม
ซึ่งรวมถึงมิติด้านเศรษฐกิจ การเมือง และการทหาร
ผเู้ ขยี นจะอาศยั แนวทางดงั กลา่ วในการกำ�หนดกรอบบรรยายเนอื้ หาของหนว่ ยนวี้ า่ มติ ดิ า้ นเศรษฐกจิ การเมอื ง
และสังคมในแต่ละยุคสมัย โดยเฉพาะในสองมิติแรกมีส่วนกำ�หนดว่า ชาติใดในตะวันตกจะขึ้นเป็นเจ้าจักรวรรดินิยม
และเจ้าจักรวรรดินิยมเหล่านี้ดำ�เนินนโยบายอย่างไร เพื่อพยายามรักษาสถานภาพของตน แม้แท้จริงนั้นสถานภาพ
ดังกล่าวจะมีการเปลี่ยนแปลงไปในแต่ละยุคสมัยก็ตาม ดังนั้นหน่วยนี้จะเริ่มด้วยการให้ความหมายและพัฒนาการ
ของความหมายดังกล่าวโดยสังเขป จากนั้นจึงเริ่มให้เนื้อหาด้วยการแบ่งยุคสมัยตามพัฒนาการของจักรวรรดินิยม
ตะวันตก โดยเริ่มจากการก่อตั้งของจักรวรรดิบนคาบสมุทรไอบีเรีย (โปรตุเกส และสเปน) มาที่จักรวรรดิทะเลเหนือ
(เนเธอร์แลนด์ และการแข่งขันระหว่างอังกฤษกับฝรั่งเศส) ความรุ่งเรืองของจักรวรรดิอังกฤษ ที่เป็นต้นแบบของ
จักรวรรดิสมัยใหม่ในช่วงศตวรรษที่ 19 ที่นำ�ไปสู่ความขัดแย้งในกลุ่มชาติตะวันตกที่ปรากฏในรูปสงครามโลกถึง
สองครั้ง และการพัฒนาจักรวรรดิอเมริกาที่ขยายตัวอย่างมากในช่วงสงครามเย็น ก่อนจะเสนอไว้ในตอนท้ายหน่วย
ว่า ความเปลี่ยนแปลงในช่วงสามทศวรรษก่อนหน้าศตวรรษที่ 21 จักรวรรดิ (Empire) แบบไร้ศูนย์กลางได้เกิดควบคู่
และกำ�ลังแย่งชิงอำ�นาจกับจักรวรรดินิยมแบบเดิม
ลิขสิทธ์ิของมหาวทิ ยาลัยสโุ ขทัยธรรมาธริ าช
